Norðurslóð - 27.01.1978, Qupperneq 5

Akureyrar. Vegaáætlun verður
endurskoðuð síðar á þessum
vetri og verður eindregið að
vonast til að verulega meira
fjármagni verði varið til þessara
verkefna.
Elliheimili
Þegar bygging elliheimilis var
í undirbúningi töfðust byrjunar
framkvæmdir talsvert þar sem
ríkissjóður greiddi 1/3 stofn-
kostnaðar og nánari samráð
þurfti því að hafa við viðkom-
andi ráðuneyti en ella. Rýrnuðu
á meðan þeir sjóðir, sem til
voru, af völdum verðbólgu.
Þegar byrjað var á byggingunni
hafði lögum verið breytt á þann
hátt að ríkissjóður hætti að taka
þátt í byggingu slíkra stofnana.
Þessi lagabreyting var látin
heita „breytt verkefnaskipting
milli ríkis ogsveitarfélaga“ener,
í raun aðeins hemill fyrir miðl-
ungsstór og lítil sveitarfélög á
að koma upp aðstöðu fyrir aldr-
aða.
Með sömu lagabreytingu var
sömu sveitarfélögum gert þungt
fyrir um rekstur dagheimila.
Hver endanlegur skaði svarf-
dælskrar byggðar verður vegna
lagabreytinga þessara er erfitt
að segja til um. En vegna elli-
heimilisins nemur þessi skaði
mörgum tugum milljóna nú
þegar.
Loðnar yfirlýsingar voru gefn
ar um að í einhverju yrði sveit-
arfélögum bættur skaðinn, þar
sem lagabreytingin virkaði á
þennan hátt. Ekkert hefur enn
komið fram um efndir þótt eftir
því hafi verið leitað mjög fast.
„Ef fimmeyring ég fengi“
Framhald af bls. 1.
Alagning verðjöfnunargjalds
er alltaf opin leið, sem ekki má.
skirrast við að fara, einkum
gagnvart kindakjöti, þegar
nauðsyn krefur.
• A ð snúa vörn í sókn
Bændur eru í dag áhyggju-
fullir út af þeim málum, sem hér
eru til umræðu. Þeir eru sárir og
óöruggir um framtíð sína og
stéttarinnar ekki síst vegna
hinnar miskunnarlausu og of-
sóknakenndu gagnrýni, sem
þeir hafa mátt þola.
Samt á svartsýni ekki rétt á
sér. Á þessu nýbyrjaða ári þarf
að snúa vörn í sókn bæði
efnahagslega og siðferðislega.
En slík sókn stéttarinnar til
bættra og jafnari kjara og auk-
innar virðingar í þjóðfélaginu
mun ekki bera árangur nema
samtök hennar sýni að þau hafi
sjálf vilja og getu til að takast á
við innri vandamál, en þar eru
framleiðslumálin efst á blaði.
Stéttarsambandið og Fram-
leiðsluráð verða að sýna þrek og
stefnufestu þó að ósamstillt
viðbrögð hinna óbreyttu liðs-
manna geri þeim erfitt fyrir.
Alþingi og ríkisstjórn verða
að sínu leyti að gera það, sem
gera þarf, til þess að Fram-
leiðsluráð geti tekið nauðsyn-
legar ákvarðanir.
Sjálfir verða bændur, með
atbeina ráðunauta sinna, nú
fremur en nokkru sinni fyrr að
beina allri athygli að hinni
hagrænu hlið búrekstursins í
því sk'yni að minnka tilkostn-
aðinn án þess að minnka að
sama skapi nettótekjur búsins,
bæta fóðurframleiðsluna, draga
úr ofvélvæðingu svo það sé
nefnt, sem sennilega er einna
mest ábótavant.
Með hyggilegum ákvörðun-
um Stéttarsambands og eðli-
legum stuðningi stjórnvalda að
viðbættri óhjákvæmilegri sam-
vinnu bænda sjálfra á markaðs-
vandinn að geta horfið fljótt og
til frambúðar.
Og hvað snertir áróðurs-
meistarana, sem misst hafa jarð
samband við land sitt og vilja
landbúnað feigan, þá er það
öldungis víst að þegar enginn
man nöfn þeirra lengur eða
kærir sig minnsta hót um að vita
hvað þeir höfðu til mála að
leggja, þá heldur landbúnaður
áfram að blómgast í íslenskum
sveitum þjóðinni til hags og
heilla.
Jan. 1978.
H. E. Þ.
5 tjórnsýslumiðstöð
Markmiðið með byggingu
stjórnsýslumiðstöðvar (ráð-
húss) er að hafa á einum stað
sem flestar þjónustugreinar fyr-
ir almenning.
Opinber þjónusta svo sem
skrifstofa bæjarfógeta, trygg-
ingastofnunar o.fl. þurfa sitt
rými í byggingunni og hafa full-
trúar hins opinbera lýst ein-
dregnum áhuga sínum á að fá
inni í byggingunni. Hins vegar
hafa engan árangur borið til-
raunir til að fá lánsfé úr fjár-
festingarsjóðum eða að ríkið
komi sem eignaraðili að bygg-
ingunni.
Afstaða ríkisvaldsins er því
sú að byggja eigi húsið fyrir
heimafé og ríkið leigi síðan það
rými sem það þarf? Engin sann-
girni getur það talist að þannig
sé þunganum af stofnkostnaði
velt á bæjarfélagið og þá ekki
heldur að lánsfé fáist ekki utan
sveitarfélagsins þegar verið er
að leysa slíkan húsnæðisvanda
til langs tíma?
Niðurlagsorð
Hér að framan hef ég dregið
upp ófagra mynd af afstöðu
íjárveitingarvaldsins til upp-
byggingar í svarfdælskri byggð.
Ekki reyni ég að gera saman-
burð við byggðarlög hér í kring.
Vafalaust hafa þau ekki fengið
sinn óskalista uppfylltan. Égefa*
að nokkurt þeirra hafi jafn
slæma sögu að segja, en saman-
burður þjónar engum tilgangi.
Jóhann Antonsson.
Landbúnaður
Xtrðlag hefur þrefaldast á tíu árum
Meginvandi islenzks efnahagslifs á undan*
farandi áratugum hefur verið hin öra verð-
bó.lguþróun. Sl. 10 ár hefur visitala fram-
færslukostnaðar tæplega þrefaldazt og
visitala byggingarkostnaðar er nú þremur
og hálfum sinnum hærri en fyriMO árum
siðan.
Sannvirðistrygging er forsenda fullra bóta
Ef til vill gera ekki allir sér grein fyrir, að
sannvirðistrygging er forsenda fullra tjón-
bóta, þvi séu eignir eigi tryggöar á fullu
verði, þá verður að lita svo á, að trygging-
artaki sé sjálfur vátryggjandi aö því.sem á
vantar fullt verð og ber þvi sjálfur tjón sitt
að þeim hluta.
Hskkun trygginga samkvsmt vísltölu
Samvinnutryggingar hafa nú ákveðið aö
taka upp visitöluákvæði i skilmála irinbús-
trygginga og lausafjártrygginga, þannlg aö
upphæóir hækki árlega meö hliðsjón af
visitölu framfærslukostnaóar og byggingar-
kostnaði. Til þess aö þessi ákvæði koml aö
fullum notum ér mjög áriðandi, aö allar
tryggingarupphæðir séu nú þegar leiðréttar
og ákveónar eftir raunverulegu verðmæti
þess, sem tryggt. er.
SAMVHVrSÍUTRYGGINGlAR
ARMÚLA 3 - SlMI 38500
Framhald af bls. 3.
landbúnaði, muni fallast á þessi
rök og samþykkja að rétt sé og
nauðsynlegt að búa sauðfjár-
ræktinni tryggan tilverugrund-
völl, sem m.a. felst í tryggingu
gegn skakkaföllum af of lágu
markaðsverði erlendis.
• Vanhirða á ull er dauðasynd
Hér verður að skjóta því inn
að auðvitað fellur þessi rök-
semdafærsla dauð og ómerk ef
ullin er ekki hirt. Og hér verður
það að segjast hreinlega að það
búskaparlag, sem enn viðgengst
í sumum héruðum þessa lands,
að hirða ekki ullina eða að gjör-
spilla henni með haustrúningi
eða annarri vanhirðu, er órétt-
lætanlegt. Fyrir slíkan búskap
er erfitt fyrir stéttarsamtök að
gerast málsvari. Eða hvað
mundi sagt um þann kúabónda,
sem hirti aðeins mjólkina en léti
allt tilfallandi kjöt fara á rusla-
hauginn? I gildandi verðlags-
grundvelli er kjöt þó aðeins
7,5% af heildarafurðum naut-
gripa en ullin er 8,^% af afurð-
um fjárins.
• Aðhafa taumhaldámjólkur-
framleiðslunni
Ef menn geta verið sammála
um þessa stefnu, þ.e. að hnit-
miða beri mjólkurframleiðsl-
una sem mest við þörf heima-
markaðarins, þá er komið að
því mikla álitamáli, sem bænd-
ur hafa deilt um innbyrðis og
ályktað um til ýrhissa átta:
H vernig á að stjórna framleiðsl-
unni? Það vill nú svo til að það á
að vera miklu þægilegra að
stýra mjólkurframleiðslu til
samræmis við árlega þörf held-
ur en öðrum búfjárafurðum.
íslensk nautgriparækt notar nú
a.m.k. 40 þús. tonn af innfluttu
kjarnfóðri á ári. Fræðilega séð
svarar þetta fóður til nálega
allrar mjólkur, sem til samlags
berst í landinu. Einfaldasta
leiðin til að stjórna mjólkur-
magninu ætti að vera sú að
hreyfa til verð þessarar rekstr-
arvöru. Margt mælir með að sú
leið sé farin. Þess hefur lengi
verið þörf en kannske ekki nauð
syn. Nú er það nauðsyn, því eins
og komið er markaðsmálum
hafa íslenskir bændur ekki efni
á að veita akuryrkjubændum á
meginlandi Evrópu þá atvinnu,
sem það er að rækta korn til að
framleiða mjólkina á íslandi og
fá því til stuðnings stórar fjár-
fúlgur úr opinberum sjóðum
E.B.E.
Margir halda því fram að
verðhækkun kjarnfóðurs þurfi
að verða gífurleg, 100% eða
meira, til þess að hún verki í átt
til sparnaðar. Þessu verður ekki
trúað að óreyndu. Hófleg verð-
hækkun kjarnfóðurs ásamt því
umtali, sem orðið er og áfram
heldur, hlýtur að bera nokkurn
tilætlaðan árangur og þess ber
að minnast að hér er ekki þörf
stórrar sveiflu.
Ótakmarkaður aðgangur
að niðurgreiddu, erlendu kjarn-
fóðri er ekki blessun fyrir
íslenskan landbúnað, miklu
fremur hið gagnstæða. Þetta er
sagt m.a. með það í huga hvaða
áhrif hann hlýtur að hafa á þá
áherslu eða áhersluleysi, sem
bændur almennt leggja á fram-
leiðslu gæðafóðurs afeiginjörð
og ennfremur hvaða áhrif hann
hlýtur að hafa á grænfóðuriðn-
aðinn, sem er vaxtarbroddur
íslensks landbúnaðar.
Annað mál er það hvernig
nota skal kjarnfóðurskatt. Aug-
ljóst er að hann kemur að mestu
leyti sem álag á mjólkurfram-
leiðslu. Því er erfitt að hugsa sér
að hann verði notaður til að
greiða halla á útflutningi frá
sauðfjárrækt. Tillaga Eyfirð-
inga o.fl. um að nota hann, ef til
kæmi, til að greiða niður
tilbúinn áburð er allrar athygli
verð. En þá verður sauðfjár-
ræktin væntanlega að leggja
eitthvað samsvarandi af mörk-
am í sama skyni.
• A ðrar leiðir til takmörkunar
Kvótafyrirkomulag af ein-
hverju tagi kemur vissulega líka
til greina til takmörkunar mjólk
urframleiðslu og þá ekki síður
sauðfjárframleiðslu, ef og á
meðan hennar gerist þörf. Hér
er ekki rúm til að ræða um þessa
hlið málsins. Aðeins skal sögð
sú skoðun að það væri létt og
útlátalítið fyrir margan mjólk-
urframleiðandann (en alls ekki
alla) að minnka framleiðsluna
um segjum 5-10%. Það mundi
t.d. mega gera með nokkrum
kjarnfóðursparnaði og þó Iík-
lega öllu fremur með því að
leiða í sláturhús eina eða fleiri
kýr, þá eða þær kýr, sem
minnsta gefa eftirtekjuna. Og
þó mundi hygginn bóndi líklega
beita báðum aðferðunum í þeim
hlutföllum, sem honum hent-
aði.
NORÐURSLÓÐ - 5