Norðurslóð - 28.01.1988, Blaðsíða 3

Safnahúsið
Hvoll
- Spegill fortíðarinnar -
í júlí 1986 er frétt í Norðurslóð
um byggðasafn Dalvíkinga í
Hvoli, sem þá var í undirbún-
ingi. Síðan hefur mikil saga
gerst á þessum menningarvett-
vangi. Þann 12. desember síð-
astliðinn var upprunnin stóra
stundin þegar safnahúsið var
tilbúið til opnunar og sýnis
almenningi. Blaðamaður Norð-
urslóðar var viðstaddur svo og
Ijósmyndari, en frásögn af
athöfninni komst þó ekki í des-
emberblaðið sökum þess hve
snemma það var á ferðinni
vegna jólaauglýsinga og þess-
háttar. Nú verður bætt úr
þessu lítillega.
Húsið er opið og söfnin til sýn-
is almenningi í vetur á sunnudög-
um milli 2 og 6 og skiptast stjórn-
armenn á um að vera safnverðir
og gestum til leiðbeiningar til
bráðabirgða. Þessir heiðursmenn
eru Kristján Ólafsson formaður,
Júlíus Kristjánsson og Gylfi
Björnsson.
Fréttamaður blaðsins fór í
heimsókn í Hvol sunnudaginn
24. janúar. Þar inni voru þó-
nokkrir gestir ásamt safnverði
dagsins, Júlíusi, sem leysti greið-
lega úr öllum spurningum
gestsins.
Það er skemmst frá því að
segja, að þetta safnahús Dalvík-
inga er hreint ótrúlega fjölskrúð-
ugt og fagmannlega fyrir komið
strax í upphafinu. Meginþáttur-
inn er að sjálfsögðu munasafnið,
sem er í aðalatriðum myndað af

\vayv&v V\>x öwwn*
C - * f*
^5\Ájcctf\v
Xv. V’í'y'v'ÆVvVJ <■
Jsv™. S».vc
;v'.V<A
(jjafabrcf
X Ítkfttí af a/>f>ua Safftahúmms
Jfrols, aíhendum tttf undtrrt/u/,
Jirtifyún t)íafstart aý ýatyerfar
GuSmunrtsdiHrr, $/arAartrav/ lí,
Xfa/rik , fbaMurta hir mef
af Ujéf aj ht etjnar, pa munt
sem Air eru irtm cu skra/tr eru
t maffy/yjanJt aJfanjaskrá.
'Uatrik 12. etesemter /ý$7
Valgerður og Kristján.
Stjórn hússins ásamt bæjarstjóra. F.v. Gylfi Björnsson, Kristján Þór Júlíusson, Kristján Ólafsson, Júlíus Kristjáns-
son.
gjöf þeirra Valgerður Guð-
mundsdóttir og Kristjáns Ólafs-
sonar. Það munu hafa verið um
1000 munir tengdir gömlu heimil-
ishaldi og atvinnuvegum til sjós
og lands í Svarfdælabyggð. Úr
þessum munum má lesa merki-
lega sögu um líf og störf Svarf-
dæla síðustu 100 árin eða svo,
enda var opnun safnsins nú tengd
minningu þess, að á árinu 1987 er
öld liðin frá því föst búseta hófst
á Dalvík með búferlaflutningi
Rósu og Jóns Stefánssonar fram-
an úr sveitinni niður á Sandinn.
Þessi hluti safnsins er í nokkrum
aðgreindum deildum og er á báð-
um neðri hæðum hússins.
Á jarðhæðinni er fuglasafnið
e.t.v. það sem flestir horfa á
fyrst, en fuglana hefur Steingrím-
ur Þorsteinsson sett upp af
alkunnri snilld. Eggjasafn er þar
einnig, gjöf Össurar Kristinsson-
ar frá Dalvík, nú í Reykjavík.
Grasasafni er komið fyrir mjög
svo tæknilega í plastspjöldum á
vegg. Það er safn 216 íslenskra
háplöntutegunda, gjöf Aðal-
bjargar Jóhannsdóttur, sem hún
hefur sjálf safnað og límt á blöð.
Ennfremur er steinasafn mjög
fjölskrúðugt. Það er gjöf Árnýjar
og Frímanns, sem allir Svarfdælir
vita hver eru, áður á Dalvík nú
suður á Álftanesi. Þá er enn ótal-
ið fiskasafn þar sem Jón M.
Guðmundsson (frá Gullbringu/
Karlsá) kemur við sögu og skelja-
safn, sem er smátt og smátt að
berast, en það er ættað frá
Jóhannesi Björnssyni á Ytri-
Tungu á Tjörnesi. Þessi tvö síð-
astnefndu söfn eru aðeins komin
að hluta til. Þessi upptalning er
ekki tæmandi en nægir til að sýna
að hér er um að ræða stórhuga og
„metnaðarfulla“ stofnun.
Þá er að lokum að geta um all-
sérstætt safn sem er minningar-
safn um Jóhann Pétursson Svarf-
dæling, sem lést hér fyrir nokkr-
um árum. Safnið var afhent af
systkinum Jóhanns ásamt með
100 þúsund krónu ávísun til að
kosta uppsetningu þess. Áreiðan-
lega mun mörgum þykja fróðlegt
að líta augum þá gripi og muni,
sem þar eru saman komnir. Næg-
ir að nefna reiðhjól Jóhanns til að
sannfærast um að hann var vissu-
lega tröll að líkamsvexti þó að
andinn væri mjög „mennskur,,
eins og m.a. kom fram í greinum,
sem hann sendi þessu blaði með-
an hann enn var í Ameríku.
Þetta hefur verið stuttaraleg
lýsing á efni sem verðskuldar
betri meðferð. En sjón er sögu
ríkari. Hér skulu menn hvattir til
að fara og sjá með eigin augum
þessa menningarlegu stofnun,
hver og einn einasti íbúi byggðar-
lagsins og gestir og gangandi.
Ætlunin er að safnahúsið verði
opið daglega í allt sumar frá 1.
júní til 30. september. Og raunar
nægir ekki ein heimsókn. Árleg
heimsókn væri nær lagi og holl
ungu fólki sér í lagi til að minna
það á uppruna sinn og sögu
byggðarinnar.
Það er ástæða til að óska Dal-
víkingum til hamingju með þessa
myndarlegu stofnun sem svo
margir hafa átt þátt í að að gera
að því sem orðið er. Raunar má
óska öllum Svarfdælingunt til
hamingju. Munirnir, sem nú eru í
öruggri geymslu í Hvoli eru ekki
hvað síst ættaðir framan úr sveit-
inni þó að sveitafólkið eigi ekki
aðild að stofnuninni vegna tví-
skiptingar sveitarfélagsins.
Forráðamenn Hvols vilja að
það komi fram, og það skal gert
hér í lokin, að það hefur gert
gæfumuninn um, að ntálefni safn-
anna er komið á þetta stig að
stofnuninni hafa borist styrktar-
gjafir. Mest munar um 350 þús-
und krónu styrk frá Menningar-
sjóði Svarfdæla 1987. Þá er að
nefna 100 þúsund krónu gjöf frá
Samtökum Svarfdælinga syðra
(SSS), en sú gjöf er til minningar
um fyrstu stjórn samtakanna.
Hana skipuðu Gísli Kristjánsson,
Kristján Þ. Eldjárn og Snorri Sig-
fússon.
Nafnagátur Ingvars Gíslasonar
Margir sendu lausn við nafnagátunum, en ekki teljum við nú
ástæðu til að nafngreina þá alla. Svörin eru yfirleitt rétt þótt
ekki séu þau öll nákvæmlega eins og höfundurinn hafði hugsað
sér. Unt vinningshafa verður dregið síðar og trúlega fær hann
senda bók.
Kvenmannsnöfn:
1. Hver er svanna safn ljóða? Snót, Svava, Edda.
2. Hvaða kona er hungruðum heill? Björg.
3. Hvaða konur bera nöfn nætur? Gríma, Njóla.
4. Af hvaða konu kviknar eldur? Tinna.
5. Hver er svanna svefnleysi? Vaka.
6. Hvaða konur eru óséðar nema ófreskum? Hulda, Huld.
7. Hvaða kona er brjóstvörn í blóðgum leik? Brynja.
8. Hver veit lengra en nef hennar nær? Vala, Völva.
9. Hvert er það víf sem vorblæ andar? Harpa.
10. Hvaða konur velkjast um víðan sæ? Alda, Bylgja, Hrönn,
Rán, Bára.
Karlmannsnöfn
1. Hver er af gumum glaður? Teitur.
2. Hvaða maður er mál vitna? Eiður.
3. Hver háttar að hausti en vaknar að vori? Björn, Birnir.
4. Hvaða maður ber ljóss líki? Logi (Dagur, Bjartur).
5. Hvaða maður er vígamanns vörn? Hjálmur, Skjöldur.
6. Hvaða maður á þroska sinn undir suðrænni sól? Pálmi.
7. Hvaða mann getur í fjöru að finna? Steinn, Steinar.
8. Hver tengir tvenna sjö daga? Helgi.
9. Hver er skógardýr skáldum kært? Hjörtur.
10. Hverjir eiga í Valhöll vísa dvöl? Óðinn, Þór, Baldur,
Njörður, Freyr o.fl.
Krossgáta
Mjög margar ráðningar, milli 40 og 50, bárust á krossgátunni
eins og fyrri daginn. Lausnarvísan er svona:
Vísan vafðist fyrir mér
vissulega nokkuð lengi.
Lausn í té ég læt nú þér
með löngun um að vinning fengi.
Næstfyrsta orðið var reyndar „Lafðist" í staðinn fyrir vafðist,
en allir hafa áttað sig á því að þar var urn ranga merkingu að
ræða, og kom ekki að sök.
Dregið var um vinningshafa og kom upp nafn Ragnheiðar
Guðmundsdóttur Hólavegi 9 Dalvík. Hún fær bráðlega senda
bókina I annríki fábreyttra daga, eftir Þorstein Matthíasson.
Gátuhöfundur, Steinunni P. Hafstað í Laugasteini, þakkar
þátttökuna og mörg vinsamleg orð í hennar garð og Norðurslóð-
ar.
i Mínar innlegustu þakkir sendi ég
glöddu mig á 90 ára afmæli mínu
skeytum, gjöfum og heimsóknum.
Sérstakar þakkir sendi ég dætrum mínum fyrir
hjálpina við að gera daginn svo ánægjulegan.
Kærar kveðjur,
lifið heil
Anna Arngrímsdóttir
Dalbæ.
ölum þeim sem t
20. jan sl. með
NORÐURSLÓÐ - 3