Norðurslóð - 14.12.1988, Blaðsíða 12

12 - NORÐURSLÓÐ
Það gerist æ algengara, að leikmenn séu fengnir til að halda erindi
í kirkjum landsins. Algengast er þetta um jól og áramót t.d. á svo-
kölluðum aðventukvöldum tímanlega á jólaföstu. Hér í sóknum
Dalvíkurprestakalls hefur þessi siður líka fest rætur og hafa nokkrir
leikmenn flutt slík kirkjuerindi, gjarnan upprifjun minninga tengd-
um kirkjugöngu frá æskudögum.
Þann 13. desember 1986 var þannig haldið aðventukvöld í Valla-
kirkju. Sóknarnefndin hafði fengið Sigríði Thorlacíus til að koma frá
Reykjavík og flytja erindi við athöfnina. Hún varð góðfúslega við
þeirri bón og flutti það skemmtilega erindi, sem við höfum fengið
leyfl til að birta hér í jólablaði Norðurslóðar.
Ef til vill gerist þess ekki þörf, en þó skal þess getið, að Sigríður,
sem í gamla daga var jafnan kölluð Sigga á Völlum, er yngsta barn
prestshjónanna frú Sólveigar Pétursdóttur Eggerz og sr. Stefáns
Kristinssonar, er gegndi Vallaprestakalli 1901-1941.
Ritstj.
Á aðventukvöldi í Valla-
kirkju 13. desember 1986
Þegar Sigurður á Brautarhóli
mæltist til þess, að ég legði þess-
ari aðventusamkomu til nokkur
minningabrot frá uppvaxtarárum
mínum hér á Völlum, greip ég
fegins hendi tilefni til að
heimsækja dalinn þegar hann er
búinn vetrarskrúða.
Það er því ekki hlutverk mitt
að rekja sögu Vallastaðar, né
þeirra 43 presta, sent vitaö er um
að setiö hafa staðinn frá því að
Guöntundur Arason, síðar
biskup, var hér prestur árið 1190.
Þá þegar voru tekin að gerast
undur nokkur vegna návistar
hans, þó ekki væri það fyrr en í
Skagafirði, að bóndi kom að
presti í Viðvíkurkirkju og sat fugl
á öxl hans. Bóndi bar ekki kensl
á fuglinn, „enda óvanur að sjá
heilagan anda", segir í Biskupa-
sögum. Kannski hefðu Svarfdælir
verið glöggskyggnari, hefði sá
atburður orðið hér.
Um það leyti, sem flytja átti
prestssetrið frá Völlum að
Dalvík, hitti ég Ármann Snævarr
háskólarektor að máli og minnt-
umst við á þessa ráðabreytni.
Hann taldi eðlilegt, að bróður
sínum þætti þröngt um sig á
Völlum, húsið væri svo lítið.
Það kom á mig stans, satt að
segja hafði aldrei hvarflað að
mér, að Vallahúsið væri lítið. Svo
margþætt og fjölbreytt var það
mannlíf, sem ég átti minningar
um þaðan, en minntist þess aldrei
að þrengsli hefðu hamlað neinu
því, sem þar átti að gerast. Sama
var hvort áttu að koma unglingar
til náms, hvort æfa átti kór inni í
Suðurstofu eða við ætluðum að
safna peningum í Sundskálann
með því að hafa leiksýningu í
Norðurstofunni, ásamt böggla-
uppboði, og ball í baðstofunni á
eftir. Að maður nefni nú ekki
hve sjálfsagt var að hýsa gesti, þó
að heimilisfólk væri 15-20 manns,
sem var algengt á mínum upp-
vaxtarárum.
Búskapurinn í bernsku minni
þætti ekki stór í sniöunt nú, því
þegar ég get fyrst farið að tíunda
gripina man ég eftir rösklega 100
ám, sjö kúm og viðlíka mörgum
hestum. En það var ærið verk að
heyja fyrir þennan búsmala, því
þá voru ekki vélarnar komnar til
sögunnar. Þá bættust kannski
árlega við ein eða tvær sléttur á
túninu, scm minntu mig alltaf á
uppbúin rúm. því þær voru kúpt-
ar og skorningar á milli, allt unn-
ið með handverkfærum.
Engjarnar eru kannski mest þær
sömu enn, auk Útbakkans neðan
Helgi og María við heyskap á Vallatúni.
Skcmmtifcrð í Böggvisstaðafjalli 1928 eða 29. F.v. Sigurður Jónsson kaupmaður, Dalvík, Sigríður Stefánsd
Völlum, Unnur Tryggvadóttir, Völluin, María Stefánsdóttir, Völlum (Þverá), Jórunn Jóhannsdóttir, Sogni, I
Símonarson, Völlum (Þverá), Sr. Stefán kristinsson, Völlum, Jón Jónsson, Völlum, lítt sýnilegur, Jóhs
Jóhannesson, leikari, vinnumaður á Völlum, Malldór Jónsson, Völlum (Þverá), Stefán Hallgrímsson, Dalvík,
baki að Ijósin., óþekktur maður bak við Stefán, Rannveig Stefánsdóttir, Dalvík, Jakob Tryggvason, Ytra-H
Oddný Sigurjónsdóttir, Árgerði.
við Sökku, og sumt af þeint er
auðvitaö orðið að túni. Hin eigin-
lega vélvæðing landbúnaðarins
varð ekki fyrr en ég var farin að
heiman og þá um leið urðu til
möguleikar á stærra búi.
Svo var skroppið á sjó til að
fiska, því pabbi átti alltaf árabát
á Dalvík og sjómennskan var rík
í honum frá uppvaxtarárunum í
Hrísey. Mamma var lfka vön
sjósókn frá bernsku sinni í Akur-
eyjum og þau héldu áfram að
bregða sér á handfæri, jafnvel
eftir að þau voru flutt í Hafnar-
vík 1941. Ein af fyrstu endur-
minningum mömmu var sú, að
bræður hennar notuöu hana til að
ýta báti úr vör, því hún var svo
létt að auðvelt var að kippa henni
um borð.
Eg minnist oftast einna tveggja
vinnumanna og þriggja eða
fjögurra vinnukvenna, auk fjöl-
skyldunnar og unglinga, sent til-
heyrðu okkur beint eða óbeint.
Á ég þar við fóstursystkini mín
og aðra unglinga, sem staðnæmd-
ust lengri eða skemmri tíma hjá
okkur. Þá var alltaf eitthvað af
öldruðu fólki á heimilinu.
Stundum voru fleiri en eitt
sjálfstætt heimili á bænum. I bað-
stofunni minnist ég Ingibjargar
Árnadóttur og Jóhanns Sigur-
jónssonar, sem lengst bjuggu í
Hlíð. Hér fæddist Alexander
sonur þeirra og þótti mér hann
mikil gersemi. Næst komu Mar-
grét Kristjánsdóttir og Baldvin
Arngrímsson, sem fyrst fluttu að
Skriðukoti og síðar að Klaufa-
brekkum. Með þeim kom
Anna dóttir þeirra, yndislegt
barn. í áratugi sá ég hana .ekki,
en allt í einu fékk ég hana að
herbergisfélaga á kvennafundi á
Húnavöllum fyrir nokkrum
árum.
í Norðurstofunni man ég fyrst
eftir afa mínum og ömmu frá
Yystabæ, en það sjálfstæða heim-
ili þar, sent mér kom mest við,
var þegar fóstra ntín elskuleg,
María Stefánsdóttir og Helgi
Símonarson bjuggu þar. Þær
nætur, sem Helgi var að heiman
að vetrinum vegna kennslu, svaf
ég hjá Möllu minni. Sár var sorg-
in þegar fyrsta barn þeirra fædd-
ist andvana. Pétur bróðir minn
og hans fjölskylda bjuggu líka
um skeið í Norðurstofunni, með-
al annars þegar verið var að
byggja á Hánefsstöðum.
Svo var það hún Begga okkar.
Sigurbjörg Rögnvaldsdóttir, sem
lengi bjó í miðbaðstofunni með
sínu sérstaka búskaparlagi og
vakti oft kátínu með óvenjuleg-
um tilsvörum sínum. Hún fór
nokkrum sinnum á ári í ferðalög,
sem ég held að engum hafi dottið
í hug að kalla flakk. Nei, það
voru orlofsferðir til að hitta fólk
og fregna af mannlífinu og segja
svo okkur, sem heima vorum,
hvað fyrir hana hafði borið, einnig
að þiggja gjafir og gefa öðrum.
Einu sinni þegar hún hafði þegið
margar og góðar gjafir af Fríðu á
Hofi, sem þá var heima á
Urðum, þakkaði hún nteð þess-
um orðum: Ja, mikið má ég
skammast mín fyrir þig, Fríða.
Eftir eina ferðina inn á Strönd
sagði hún föður mínum frá níu
piltum þar, sem væru trúlofaðir.
En er engin stúlka bendluð við
þessa? spurði pabbi. Jú, ein, ans-
aði Begga. Einn bjartan sumar-
dag var Jakob Tryggvason að
hreinsa orgelið hérna í kirkjunni
og við Unnur fóstursystir mín að
sníglast í kring um hann. Kemur
þá Begga og tekur Jakob alvar-
lega tali og bendir honum á, að
hann skuli nú bara reyna hið allra
bráðasta að biðja Unnar og rekur
með ýmsu móti, að það hlyti að
verða affarasælt, því - eins og
hún sagði: Það er um að gera, að
lundirnar fari vel saman. Við
engdumst af hlátri, en Bagga lét
það ekki á sig fá, því Unnur var
hennar uppáhald og henni mikið
í muna, að sjá hana vel gjfta.
Ekki get ég nú sagt, að þessi ræða
yrði úrslitavaldur í þeirra lífi, því
þó nokkur ár liðu þar til þau létu
reyna á hvort lundirnar færu vel
saman hjá þeim. Og nú hefur sú
santbúð staðið í hálfa öld.
Ein af máttarstoðum tilveru
minnar var Guðrún Sigurjóns-
dóttir, móðir þeirra. Helga á
Þverá og Jóns fósturbróður míns.
Hún flutti á heimilið þegar Jón
Framhúsiö á Völlum stendur enn.