Norðurslóð - 25.08.1993, Side 2

Norðurslóð - 25.08.1993, Side 2
2 _ NORÐURSLOÐ NORÐURSLÓÐ Útgefandi: Rimar hf. Ritstjórar og ábyrgðarmenn: Hjörleifur Hjartarson, Laugahlíð, Svarfaðardal Jóhann Antonsson, Dalvík Framkvæmdastjóri: Sigríður Hafstað, Tjörn. Sími 96-61555 Blaðamennska og tölvuumbrot: Þröstur Haraldsson, Dalvík Prentun: Dagsprent hf. Akureyri Menntun fyrir landsbyggðina Uppbygging framhaldsskóla á landsbyggðinni hefur verið töluverð undanfarin ár og hún tekur á sig ýmsar myndir. Víða draga skólarnir dám af þeirri ofuráherslu sem þjóðfélagið - ekki síst foreldrar - leggur á bóknám. Það er enginn maður með mönnum nema hann hafi tek- ið stúdentspróf af gamla skólanum, allir eiga að fara í menntó eins og pabbi og mamma gerðu - eða dreymdi alltaf um að gera. Þessi bóknámstrú hefur komið harkalega niður á verknámsskólum landsins. Þeir eru hálfgerð hornreka og njóta takmarkaðra vinsælda. Bóknámstrúin hefur líka rekið stjórnvöld víða á landsbyggðinni til þess að hyggja upp almenna framhaldsskóla þótt ýmsar grund- vallarforsendur séu ekki til staðar. Slíkir skólar verða því miður seint samkeppnisfærir við menntaskólana í þéttbýlinu vegna þess að það er erfitt að fá kennara í almcnnum bóknámsfögum til starfa í dreifbýlinu. Við þetta bætist að þeir sem fara í almennt bóknám og síðan í hefðbundið háskólanám eiga fæstir aftur- kvæmt á heimaslóðir. Þar vantar nefnilega „tækin og tólin og réttu vandamálin“ eins og. Spilverk þjóðanna söng forðum. Þessir skólar fá þess vegna það dapurlega hlutskipti að mennta fólk í burtu af staðnum, eins og ágætur skólamaður orðaði það. A Dalvík er farin önnur leið. Þar spurðu menn sig hver væri styrkur staðar eins og Dalvíkur þar sem at- vinnulífið er að stórum hluta byggt á sjávarútvegi og skyldum greinum. Þar er töluverð þekking til staðar á afmörkuðu sviði. Niðurstaðan varð sú að réttast væri að koma upp framhaldsdeild sem tengdist sjávarútvegi og byggðist á þessari þekkingu. Fyrir tólf árum hófst kennsla á 1. stigi stýrimanna- náms á Dalvík og sex árum seinna bættist 2. stigið við. Haustið 1988 settust svo fyrstu nemendurnir á skóla- bekk í nýstofnaðri fiskiðnaðardeild sem Dalvíkurskóli og Verkmenntaskólinn á Akureyri höfðu komið á lagg- irnar. Ur þeirri deild hafa nú útskrifast um 20 manns og nemendum fjölgar ár frá ári. Draumur stjórnenda þessarar framhaldsdeildar er að bæta við hana þriðja stigi stýrimannanáms og einnig deildum sem mennta fólk í rekstri sjávarútvegsfyrir- tækja og í sjávarlíffræði og umhverfismálum sjávar. Þessi draumur helst vel í hendur við þingsályktun sem samþykkt var á Alþingi vorið 1992, en þar lýsti þingið áhuga sínum á að gera Eyjafjörð að miðstöð rannsókna og fræðslu á sviði sjávarútvegs. Við fjörðinn fer nú þegar fram töluverð fræðsla og ekki síður rann- sóknir á þessu sviði, svo sem í Háskólanum á Akureyri, sem starfrækir sjávarútvegsdeild, og í útibúum Hafró og Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins. Að ógleymdu Fiskeldi Eyjafjarðar sem stundar merkar rannsóknir á möguleikum lúðueldis en þær fara að hluta fram hér á Dalvík. Framhaldsdeildin á Dalvík hefur dafnað vel og unnið sér sess til frambúðar. Það má ráða af því að aðsókn eykst að henni öndvert við það sem gerist í svipuðum deildum annars staðar. Samdrátturinn í sjávarútvegi hefur dregið úr áhuga ungs fólks á því að kjósa þá at- vinnugrein sem sinn framtíðarvettvang. Af þessu mætti draga þá ályktun að viðhorfín væru að breytast til þessa höfuðatvinnuvegar landsmanna, en þau hafa hingað til einkennst af því að það sé undarlega ófínt að stúdera fisk, svo vitnað sé til orða Haraldar Bessasonar rektors á Akureyri. Vonandi er að svo sé, því það hlýtur að vera betra fyrir þjóðina að eiga menntað fólk sem kann skil á tilverugrundvelli hennar. -ÞH Stökur mánaðarins XIII Ekki erum við enn komin tii botns í stafrófmu. Við eigum að koma með vísur, sem hefjast á P, R og S. P Prestar háum himnifrá hulda dóma segja En skyldi þeim ekki bregða í brá blessuðum nœr þeir deyja? Þessi er víst eignuó Sigurói Breiófjörð, rímnaskáldinu góða. R Rangá fannst mér þykkjuþung, þröng mér sýndi dauðagöng. Svangan vildi svelgja lung, söng í hverri jakaspöng. Ofanskráð staka er eftir Pál Ól- afsson. Rangá sú, sem um er kveö- ið, er svonefnd árspræna í Hróars- tungu austur, ekki á Rangárvöllum suður. Lungur er hestsheiti. S Sumri hallar, hausta fer, heyrið, snjallir ýtar. Hafa fjallahnjúkarnir húfiir mjallahvítar. Ekki man undirritaóur eftir hvern þessi alkunna hauststemma er, en hér er hún valin til aó minna á árstíðaskiptin, sem fyrir höndum eru. Vill einhver upplýsa um höf- undinn? Næstu 3 stökur eiga að byrja á T, U og Ú. Bréf frá lesanda Þátturinn hefur fengið bréf frá trú- föstum lesanda, Eysteini bónda í Skáleyjum í Breiðafirði. Þar legg- ur Eysteinn orð í belg hugleiðinga eða heilabrota minna um vísuna alkunnu „Nordan hardan gerdi gard“ o.s.frv. Eg sleppi inngangs- orðum bréfsins og nokkrum fleiri setningum vegna plássleysis: „Eg lærði vísuna sem krakki, enda hefur hún sjálfsagt verið kunn um allt land lengi. Líklega hefur mönnum gengið misjafnlega að skilja þrióju hendinguna og því hafi hún viljað breytast í meóför- um. Eg heyrði hana upprunalega þannig: „Borgarfjardar ennis ard...“ og er þar auðvitað um af- bökun að ræða. Kennari minn í barnaskóla var Sveinbjörn Guðmundsson, ættaóur héðan, en hafði búið lengi á Aust- urlandi. Hann var fróður um margt m.a. vísur og skáldskap, vel hag- mæltur sjálfur og handgenginn rósamáli skáldanna. Hann hafði 3. hendinguna þannig: „Borda jardar ennis ard“ en merkinguna skýrói hann eitthvað á þessa leið: Jarðar enni er fjallið. Borði fjallsins er skýið enda er borði gjarnan um höfuó og enni. Arður skýsins er úr- koma (snjór). Norðangaróurinn ber snjóinn í skafia og harðfenni. Það getur gerst uppímóti þegar mikió gengur á. Allt finnst mér þetta koma heim og saman og skýra vísuna að fullu. Hinsvegar sýnist mér líklegra, að höfundurinn tali um Jarðar erði en jarðar enni vegna orðaleiksins, sem allt snýst um. En getur ekki jarðar erði einmitt þýtt fjall? Ein af skýringum orðabóka á orðinu erði er eitthvað „þungt og umfangsmik- ió“, og sjálfur þekki ég það vel í þeirri merkingu... Skýring vísunnar í Noróurslóð finnst mér athyglisverð og hún kom mér á óvart, en að sumu leyti er hún langsóttari en hin. Öllu lík- legra finnst mér, að þarna sé ort um snjó en skreió.... Framburðinum, sem þarna er gantast með, hcf ég kynnst hjá gömlu fólki vestur á fjörðum en líka hér í Múlasveit meðan þar bjó fólk. Nú er hann e.t.v. horfinn með öllu úr mæltu máli, sem ég fullyrói þó ekki. Eg vil geta þess aö hann var ekki alveg bundinn við þaö að Ð yrði D ef það fór á eftir R. Samkvæmt þessari málvenju hefði t.d. verið sagt: „Jón sagdi mér að hann hefdi hitt Hörd“. Þess má geta að ég heyrói einhverntímann málsmetandi Vestfiróing - ég held það hafi verið Sverrir Hermanns- son - fjalla um þetta málfar þar sem því var haldið fram, að hér sé ekki um hreint D-hljóð að ræða, heldur um einhverskonar sam- bland af Ð og D hljóðum. Þá mundi umrædd setning vera eitt- hvað á þessa leió: „Jón sagðdi mér að hann hefódi hitt Hörðd“. En nóg um það.... Vona að ykkur líði vel noróan- lands þrátt fyrir „sumarleysið". Vona einnig að þið iítið ekki á vangaveltur mínar í þessu bréfi sem einhverskonar „leiöréttingu", því það var þcim ekki ætlað aó vera. Bestu kveójur E.G. P.S. Sammála er ég Eysteini um að líklegra virðist að norðangarrinn hafi boriö snjó upp í skarðið heldur en skreió. Hinsvegar þykir mér miklu eólilegra að skilja „jarðar borða“ sem heiti á linda sem hnýtt- ur er um mitti Fjallkonunnar. Þaó er hafið. Og svo fellur erði líka betur að rímleiknum heldur en enni. En hvað sem hiö rétta er í mál- inu þakka ég Skáleyjabónda fyrir framlag hans til skilnings þessari skemmtilegu stöku sem margir hafa spreytt sig á að skýra og margir eiga sjálfsagt enn eftir að velta vöngum yfir. HEÞ Eins og greint hefur verið frá í blaðinu hefur Lionsklúbbur Dalvíkur látið gera skilti með uppdrátt af eyðibýlum og gönguleiðum í botni Skíðadals. Skilti þetta stcndur við enda sýsluvegarins við Kóngs- staðahliðið i Skíðadal og var það vígt við allhátíðlega athöfn 13. ágúst s.l. Viðstaddir voru fulltrúar frá Lionsklúbbi Dalvíkur og Ferðafélagi Svarfdæla ásamt fieirum. Frá vinstri: Brynjólfur Sveinsson, Óskar Jónsson, Sæmundur Andersen, Sveinbjörn Steingrínisson, Hjörtur E. Þórarinsson, Arngrímur Baldvinsson og Valdimar Óskarsson. I minningu Engilráðar Sigurðardóttur F. 1. júní 1896 - D. 10. ágúst 1993 Ort fyrir munn ástvinanna Það gleymast sjaldan gengin ævispor á grænum reit er vermdi sólríkt vor, hér birtist aftur gamalt sjónarsvið er sífellt reynist gott að dvelja við. Við lítum yfir liðinn ævidag um langan veg, er hljómar kveðjulag, við brottför hennar best er veitti skjól í bænum sem var okkar höfuðból. Hún liðin er frá langri sjúkdómsþraut, og Ijúf mun henni hvíld við föðurskaut. Sem lúin grein hún féll að foldarreit er fyrrum var til prýði hér í sveit. Það máist ei sem meðtók barnsins sál við móðurbarm, hið frjóa bænamál, þar uppvex gróður eins og til varsáð, og eigi fyrnast dýrmæt heillaráð. Hinn duldi máttur tengdi hönd við hönd og hnýtti fastar heilög tryggðabönd, þá léttur andblær lék um bústaðinn sem lyfti hug og skerpti roða á kinn. Því glaðværðin á Bakka gleymist seint hin gáskafullu tilþrif fóru ei leynt. í vinahópnum lofsvert lífið var og laufguð greinin góðan ávöxt bar. Það heimili sem barni sínu býr þann bústað þarsem ríkir andi hlýr það gefur því sem betra er en brauð það byggir upp hinn sanna þjóðarauð. Við dánarbeð skal birta þakkaróð ei bliknað hefur ylhlý bernskuglóð. En framar öllu honum heiður ber sem hún var tengd, og eilíft hjálpráð er. Jóhann Sigurðsson

x

Norðurslóð

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðurslóð
https://timarit.is/publication/1253

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.