Norðurslóð - 16.12.2010, Síða 8

8 - Norðurslóð
Glansandi David Brown
endurborinn!
Dráttarvélamar á Jarðbrú
eru órjúfanlegur hluti af
bernskuminningunum
þegar ég hugsa til baka. Langir
dagar í heyskap — hoss í grjóthörðu
stálsæti með fóðurblöndupoka
undir rassinum. Og dugði ekki til.
Skítakstur dag eftir dag á haustin.
Tímamót og spenningur þegar
keypt var ný vél. Stundum keyrt
svolítið glannalega. Og maður fékk
netta áminningu fyrir!
Ohætt er að segja að við
systkinin tókum sérstöku ástfóstri
við eina vélina, David Brown! Það
var einhver konungleg virðing yfir
nafninu sjálfu — minnti svolítið
á Crown (krúnu). Kannski var
aðdáunin tilkomin vegna þess að
innan okkar heimslögsögu; þ.e.
á bæjunum í Svarfaðardal og á
leiðinni til Akureyrar, var hvergi
að sjá og finna vél sömu gerðar.
Browninn okkar á Jarðbrú var alveg
einstök vél, bilaði lítið, puðaði þó
rauðglóandi í reykjarmekki við
heyblásarann sumar eftir sumar,
fennti í bólakaf á vetrum en rauk
alltaf í gang að vori. Og ég man að
einu sinni prófuðum við að grafa
okkur niður á vélina í snjóskafli
norðan við Jarðbrúarfjósið og setja
í gang um miðjan vetur. Sú gamla
bræddi bara skaflinn af sér.
Því var það fyrir okkur einstakur
viðburðurþegar við fjölskyldan sem
bjuggum á sínum tíma á Jarðbrú
vorum boðuð þangað á hlaðið
laugardaginn 2. ágúst sumarið
2008 til að vera viðstödd þegar
hulunni yrði svipt af gljáfægðri
og endurbyggðri David Brown
vélinni. Sumir trúðu varla sínum
eigin augum þegar þarna við gömlu
fjóshlöðuna var hún aftur komin
nánast nákvæmlega eins og hún
var þegar hún kom ný og glansandi
í Jarðbrú í sumarbyrjun 1964.
Þetta telst því í mínum huga til
menningarviðburða í Svarfaðardal
á síðari árum.
Vorið 1964 kom ekki bara David
Brown í Jarðbrú heldur líka nýr
vinnumaður, Dalvíkingurinn Rafn
Ambjömsson, sem var síðan hjá
foreldrum mínum í vinnu næstu
sumur. Og hann tók auðvitað miklu
ástfóstri við nýju dráttarvélina,
enda var hún mikið þarfaþing, með
þeim öflugri í sveitinni og notuð til
flestra verka. Pabbi var með þeim
fyrstu til að kaupa PZ sláttuvél í
Svarfaðardal og David Brown var
að sjálfsögðu beitt fyrir hana og
víða slegin tún um sveitina með
úthaldinu.
Þegar við fluttum úr Jarðbrú árið
1986 var það eitt af síðustu verkum
pabba að tryggja David Brown
nýjan húsbónda og þá kom ekki
nema einn til greina; Rabbi. Vélina
hefur hann síðan notað lítið eitt á
hverju ári í heyskap.
Eins og við var að búast eftir
mikla notkun og ekki alltaf blíðuhót
hjá Jarðbrúarstrákunum — þá var
Brown farinn að láta nokkuð á sjá.
Ryð hafði grandað brettum, ljós
voru fyrir löngu ónýt, flestir mælar
hættir að þjóna sínu hlutverki, en
það mikilvægasta, mótorinn sjálfur,
mallaði alltaf í sama ómþýða
taktinum.
Á því merka ári 2007 var eins og
einhver væri með hönd á stýri þegar
ég frétti af því hjá föðurbróður
mínum Þóri að Rabbi hefði hug á
að gera David Brown upp. Stuttu
áður hafði ég rekist fyrir tilviljun
inn á heimasíður á Netinu þar sem
ég fann út að hægt væri að kaupa
varahluti í gamlar dráttarvélar.
Og þá datt mér strax í hug David
Brown og varð furðu lostinn þegar
ég fann heimasíðu aðdáendaklúbbs
þessara véla í heimalandi þeirra,
Bretlandi. Þeir halda meira að segja
jólasamkomur þar í landi undir
merkjum David Brown!
Til að gera langa sögu stutta
þróuðust mál þannig að ég tók
að mér það verkefni að reyna að
útvega varahluti í Brown. Andri,
bróðursonur minn Helgason,
markaðsstjóriflutningafyrirtækisins
Jóna, tók að sér að tryggja öruggan
flutning á þeim heim og Rabbi fékk
þá vélavölunda Bimi Jónsson á
Dalvík og Þór Ingvason á Bakka til
að taka að sér að gera David Brown
vélina eins og nýja. Ekki þurfti að
efast um að úr höndum þessara
dverghögu manna kæmi gamla
Jarðbrúarvélin í hátíðarbúningi.
Enn einn liðsmaðurinn bættist
svo í verkefnið, rútusmiðurinn
Sigurbjöm Bjamason, tengdafaðir
Eyrúnar Rafnsdóttur. Hann sá um
alla málningarvinnu við vélina og
fékk líka til liðs við sig listamenn
í bílasmíði sem endursmíðuðu illa
farið húddið af vélinni og gerðu það
eiginlega betra en nýtt.
Jarðbrúarvélin David Brown
880 Implematic er 42 hestöfl,
árgerð 1963, búin öflugum
ámoksturstækjum, vökvakerfi,
tvöfaldri kúplingu og fleiru sem
þótti í fremstu röð þegar vélin kom
ný. Hún var óvenjuleg í framleiðslu
David Brown að því leyti að púst
var leitt aftur úr henni en líkast
til hefur pabbi valið þann kostinn
til að hægt væri að keyra inn í
mykjuhúsin. En það sem auðvitað
var líka sérstakt við þessi kaup á
sínum tíma var að innflytjandinn var
ekki Sambandið heldur fyrirtækið
Globus. Pabbi fékk enda glósur frá
öðrum bændum í Svarfaðardal fyrir
það að sniðganga Kaupfélagið með
þessum hætti. En kannski hefur það
einmitt líka verið ástæða þess að
hann valdi í þetta sinnið að skipta
við aðra en Sambandið og KEA.
Dúddi á Jarðbrú var nefnilega ekki
fyrir það að láta múlbinda sig í
viðskiptum!
Ein af mörgum tilviljunum sem
virtust sveima yfir þessu verkefni
var þegar maður einn í Bretlandi
svaraði fyrirspurn á tölvupósti til
breska David Brown - klúbbsins
þar sem við leituðum ráða með
kaup á varahlutum. Ekki nóg
með að hann teldi allar líkur á
að hægt væri að finna það sem
okkur vanhagaði um heldur bauðst
hann til að leggja þessu framtaki
til varðveislu svarfdælskrar
dráttarvélasögu lið með því að
safna öllum varahlutunum saman
og senda í einu lagi til íslands. Engir
Icesave-fyrirvarar þar á bæ! Enda
voru Bimir, Rabbi og Sigurbjörn
David Brown, Rafn Arnbjörnsson og Ingibjörg Heigadóttir frá Jaröbrú. Fyrrum Jarðbrúarvinnumaðurinn
Rabbi fékk Intbu til að aðstoða sig við afhjúpun David Brown við göntlu fjóshlöðuna á Jarðbrú og fór vel á
því. Einmitt þarna stóð vélin þegar Rabbi sá hana fyrst sumarið 1964.
Greinarhöfundur i heyskap á David Brown á Snerrutúninu.
eins og böm á jólum snemma vors
2008 þegar heljarmikill kassi með
upprunalegum varahlutum í David
Brown kom til Dalvíkur. Og upp úr
kassanum komu bretti, mælar, nýtt
sæti, stýri, grill, merki, límmiðar
og margt fleira.
Endurborinn David Brown
kom úr skúmum hjá Bimi á
Dalvík um mitt sumarið 2008. Að
öllum öðmm ólöstuðum á Bimir
mikinn heiður af því hvernig til
tókst. Verkinu er samt ekki lokið
enn. Ámosturstækin eiga eftir
að fá meðhöndlun fagmannanna
og þá verður sú gamla rauða á
gulu felgunum fullkomlega klár í
slaginn. Fjóshaugurinn á Jarðbrú
er að vísu horfínn en David Brown
er samt klár til verka í framtíðinni.
Þökk sé öllum sem að komu
en þó sér í lagi þeim Rabba og
Árdísi, konu hans, fyrir að tryggja
þessari gömlu og góðu dráttarvél
framhaldslíf og yngja hana upp svo
glæsilega sem raun ber vitni.
Jóhann Olafur Halldórsson,
Jónssonar frá Jarðbrú.
Jónsson, Rafn Arnbjörnsson og Sigurbjörn Bjarnason.
David Brown búiit úmoksturtsœkjum og í fullum skrúða á leið i
Sveinsstaðaafrétt.
Spáð og spekúlerað í verkefnið i skúrnum hjá Birni. Frá vinstri: Birnir