Dagsbrún - 01.02.1896, Side 7

— 23 —
komna þekkingu, þii gæti hann ekki verið trúaður. Trúin er frem-
ur öllu öðru tilflnning. Hugsun getur verið með trúnni, getur upp-
lýst. liana og gert hana göfugri, en ekki skapað hana. Trúin kemur
frá lijartanu en ekki höfðinu. Ég hygg, að enginn muni hafa á
móti þcssu. Þctta er svo ijóst í allri síigu mannkynsins. Trúin er
ástríða, trúmaðurinn er liríflnn—innblásinn, ef menn vilja kalla það
svo, en það eru tilfinningarnar, sem eru innblásnar, en ekki vitið.
Gjörið því trúna hreina og veglega, svo Ijómandi sem þéi- viljið
og getið, í listunum, í skáldskapnum, í lífinu — en einlægt verður
hún þó tilflnning.
En nú sjá menn það, að eftir eðli sínu er tilflnningin,—sem til-
finning eingöngu — blind, hlutdræg og gjörræðisfull. Ilið forna
máltæki segir, að “ástin sé blind.” Þetta er reynsla mannanna.
Hvað er fegurra og yndislegra, en ástin móðurinnar til barnsins síns?
Fyrir þetta barn sitt vill hún fúslega og gersamlega frtrnfæra sjálfri
sér. En hún vill einnig fúslega fórnfæra öðrum fyrir það, ef að hún
íer eingöngu eftir tilflnningum sínum. Hiti og ákafl ástar hennar
blindar hana fyrir öllu öðru,—fyrir velferð annara, fyrir sanngirnis
og réttarkröfum þeirra. Það þarf ekki að skýra fcetta betur. Eðli
og einkenni alirar tilflnningar, hvort helclur það er trú eða ást, er
klutdrægni — það að vera blindur fyrir öllu öðru en því, sem til-
flnningin gengur út á. Allir hoimspekingar lialda því fastlega fram
— og guðfræðingar líka— að tilfinningin vcrði að stjórnast af skyn-
seminni. Ilún verður að hafa vitið fyrir leiðtega. Menn mcga
ekki treysta tilfinningum sínurn, heklur dómgreindinni. Móðirin
má ekki ætíð gcra það scm ástin býður henni.
Ef að trúin á að hala góð álirif á manninn þá verður hún að
vera sameinuð skynseminni, vísindunum, mentun, upplýsing og sið-
gæði. Hinum blindu hvötum trúarinnar má ómögulega gcía lausan
tauminn.
Ilvað er hún þá þcssi sameining ríkis og trúar, eftir þessum ó-
hagganlegu forsetningum, nefnilega að ríkið sé aíl cn trúin tilfinn-
ing?
Það er ekkert annað 'en samcining blindrar tilfinningar ogdýrs-
legs afls. Þetta er það og ekkcrt annað, og þéssi sameining hetír á
liðnum öldum gert sögu mannkyusins að sögu blóðs og skcllinga.
Hvenær sem trúin hefir brugðið sverðinu, licfir iiún deytt millíónir
manna. Þvl að trúin cr vafalaust hin sterkasta ástríða manna, þeg-
ar hún gengur í bandalag við likamlegt afl og notar það sér til cfl-
ingar. Hún verður sem hvirfilbylur, fcm eyðilcggur alt hvað fyrir
er, Er það vilji vor, að rita þær upp aftur þcssar voðalegu blaðsíð-