Morgunblaðið - 30.08.2017, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 2017
7
2015 verður meðal annars minnst
fyrir það hversu margar stórstjörnur
lentu saman í riðli enda var hann
kallaður dauðariðill. Ísland var í riðli
með Þýskalandi, Ítalíu, Serbíu, Spáni
og Tyrklandi.
Færa má fyrir því rök að enginn
Evrópubúi hafi afrekað eins mikið í
NBA-körfuboltanum og Þjóðverjinn
Dirk Nowitzki. EM var hans kveðju-
stund með landsliðinu en Nowitzki er
sjötti stigahæsti leikmaður NBA frá
upphafi. 13 þúsund áhorfendur sáu
fyrsta leik heimamanna gegn Íslandi.
Íslensku leikmennirnir voru skilj-
anlega taugaveiklaðir en frammi-
staðan var þó ekki slæm. Þýskaland
sigraði með sex stiga mun 71:65.
Nowtizki gerði 15 stig og tók 7 frá-
köst en annar NBA-leikmaður,
Dennis Schröder, var Íslendingum
einnig erfiður. Íslenska liðið sýndi að
aldrei yrði hægt að bóka sigur gegn
þeim, þegar það saxaði á forskot
Þjóðverja á lokamínútunum. Jón
Arnór Stefánsson sýndi í hvaða
gæðaflokki hann er og skoraði 23 stig
af 65. „Maður á að vera drullusvekkt-
ur eftir svona leiki. Maður á ekkert
að vera sáttur við að tapa með litlum
mun fyrir svona sterkri þjóð og allt
það,“ sagði Jón í samtali við mbl.is.
Mikil spenna í leikjunum gegn
Ítölum og Tyrkjum
Ísland lék næst gegn Ítalíu sem
var með fjóra leikmenn innanborðs
sem leikið höfðu í NBA. Einn þeirra
Marco Belinelli hefur orðið meistari
með San Antonio og Danilo Gallinari
var gjarnan á meðal atkvæðamestu
manna hjá Denver. Gallinari lenti
hins vegar í bullandi vandræðum
með Hauk Helga Pálsson. Fékk hann
fyrstu þrjár villur sínar fyrir brot á
Hauki og alls fimm í leiknum.
Úr varð hnífjafn leikur þar sem Ís-
land lék frábærlega í vörn og sókn.
Ísland var yfir þegar innan við fjórar
mínútur voru eftir en á lokamín-
útunum virtist þreytan gera vart við
sig og Ítalía hafði betur 71:64. „Þetta
er andinn sem fylgir því að keppa og
vera óhræddur við afleiðingarnar.
Við verðum bara að láta vaða. Fara
bara með það sem þú kannt og leggja
það að veði,“ sagði landsliðsfyrirlið-
inn Hlynur Bæringsson.
Ljóst var að næstu tveir leikir liðs-
ins gegn Serbíu og Spáni yrðu gíf-
urlega erfiðir en sem dæmi má nefna
að þessar þjóðir hlutu silfur og brons
tæpu ári síðar á Ólympíuleikunum í
Ríó. Serbar áttu góðan dag gegn Ís-
lendingum. Hittu frábærlega utan af
velli og stjórnuðu leiknum. Í síðari
hálfleik skildi leiðir og Serbía sigraði
93:64. Aldursforsetinn Logi Gunn-
arsson var stigahæstur með 18 stig
en í leiknum fór hann upp fyrir Teit
Örlygsson í landsleikjafjölda. „Hann
er náttúrlega mitt goð. Ég hef horft á
hann frá því ég var lítill krakki, litið
upp til hans og fylgst mikið með hon-
um,“ sagði Logi um Teit þegar mbl.is
spjallaði við hann.
Ísland stóð betur í liði Spánar en
Spánverjar urðu Evrópumeistarar
þegar upp var staðið. Ísland var yfir
þegar langt var liðið á fyrri hálfleik
en tvöfaldi NBA-meistarinn Pau Ga-
sol var óstöðvandi fyrir lágvaxna Ís-
lendinga. Spánn sigraði 99:73 en var
yfir 41:36 að loknum fyrri hálfleik.
Jón Arnór gerði 12 stig í fyrri hálf-
leiknum en Pavel Ermolinskij setti
niður fjögur þriggja stiga skot.
Íslensku landsliðsmennirnir voru
sorglega nálægt sínum fyrsta sigri á
stórmóti gegn Tyrklandi. Liðin voru
jöfn 47:47 að loknum fyrri hálfleik og
91:91 að loknum venjulegum leik-
tíma. Haukur setti niður þriggja
stiga körfu á síðustu sekúndu fyrri
hálfleiks og Logi á síðustu sekúndu
venjulegs leiktíma. Eins og gegn
Ítalíu urðu leikmenn Íslands bens-
ínlausir og Tyrkir sigruðu 111:102.
Ísland kom á óvart í frumrauninni
 Íslensku leikmennirnir létu NBA-stjörnur svitna í Berlín  Mikil dramatík en enginn sigur
Morgunblaðið/Eggert
Traustur Jón Arnór Stefánsson var
atkvæðamikill á EM í Berlín.
EM 2015
Kristján Jónsson
kris@mbl.is
F
rumraun Íslendinga á
stórmótum í íþróttum
er ávallt eftirminnileg
fyrir þá sem vitni verða
að enda um sögulega
stund að ræða. Þegar kom að frum-
raun karlalandsliðsins í körfubolta í
Berlín í september 2015 settu ís-
lenskir stuðningsmenn mikinn svip á
viðburðinn. Um eitt þúsund Íslend-
ingar sóttu leikina fimm og létu vel í
sér heyra í Mercedes Benz-höllinni
glæsilegu.
Ísland hafði aldrei verið flokkað
með sterkustu liðunum í körfubolt-
anum og fyrir keppnina var litið svo á
að liðið yrði svokallað fallbyssufóður
fyrir þær rótgrónu körfuboltaþjóðir
sem voru með Íslandi í riðli. Jón Arn-
ór Stefánsson var sá eini í íslenska
liðinu sem hafði skapað sér nafn fyrir
alvöru sem atvinnumaður í íþrótt-
inni, þótt nokkrir aðrir hefðu leikið
víða erlendis.
Þátttöku Íslands í lokakeppninni
Reykjavík var heldur fábrotinn
staður við upphaf síðari heims-
styrjaldarinnar. Fyrstu banda-
rísku hermennirnir stigu hér á
land sumarið 1941, eftir að
samningur var gerður um her-
vernd landsins, í september
voru þeir orðnir um það bil
10.000 og voru flestir veturinn
1942-43, hátt í 60.000.
Ekki er ofsagt að bandarísku
hermönnunum hafi leiðst til-
breytingaleysið hér, enda vanir
allt öðrum aðstæðum heima
fyrir. Fljótlega var sett á lagg-
irnar nefnd til að koma með úr-
bætur og ein þeirra var fólgin í
því að herinn byggði íþrótta- og
samkomuhús. Bandaríkjamenn
nefndu það Andrews Field
house eftir yfirmanni herafla
Bandaríkjanna í Evrópu, en
heimamenn kölluðu það Há-
logaland. Það stóð þar sem nú
er hringtorg á mótum Suður-
landsbrautar og Skeiðarvogs.
Smíði hússins hófst í árs-
byrjun 1943 og var það opnað
til afnota um haustið. Her-
mennirnir höfðu áður stundað
körfubolta utandyra og í flug-
skýli á Reykjavíkurflugvelli.
Íþróttabandalag Reykjavík-
ur keypti Hálogaland haustið
1944 þegar aðeins nokkur þús-
und hermenn voru enn í land-
inu og herinn þurfti ekki lengur
á húsinu að halda. Hálogaland
var helsta íþróttahús Reykvík-
inga í aldarfjórðung en það var
rifið vorið 1968. Þá hafði Laug-
ardalshöll leyst húsið af hólmi.
Þjóðskjalasafn Bandaríkjanna.
Bandarískir hermenn í körfu-
bolta í einu braggahverfa
Reykjavíkur á 5. áratugnum.
Bandarísk
áhrif mikil
MIKILVÆG SKREF
Skapti Hallgrímsson
skapti@mbl.is
K
örfuknattleikur eins og
hann er leikinn í dag
náði fótfestu á þremur
stöðum hér á landi laust
fyrir 1950, í Reykjavík,
á Laugarvatni og Keflavíkurflugvelli,
án þess að tengsl væru þar á milli.
Áður hafði verið leikinn „reitakörfu-
bolti“ á tveimur fyrrnefndu stöðunum,
leikur sem íþróttakennarar höfðu
kynnst á skólum í Danmörku, en regl-
urnar í þeim leik voru mjög frábrugðn-
ar þeim sem menn þekkja í dag.
Fyrstur til að kenna hinn „eina
rétta“ körfubolta hérlendis var að
öllum líkindum Bragi Magnússon,
Akureyringur sem hóf kennslu við
Íþróttakennaraskólann á Laugarvatni
1946, strax að loknu námi í Bandaríkj-
unum.
Margir mjög snjallir
Með komu bandarískra hermanna
komu fyrstu löglegu aðstæðurnar:
Þeir byggðu íþróttahús og komu með
leiktækin. Þegar greinarhöfundur
vann að ritun Leikni framar líkams-
burðum, bókar um sögu körfuknatt-
leiks á Íslandi, um aldamótin, fullyrtu
viðmælendur að hér hefðu verið
margir mjög snjallir körfuknattleiks-
menn og þar með hefðu Íslendingar
verið komnir í beint samband við
íþróttina eins og hún gerðist þá best í
heiminum.
Eftir að Bandaríkjamenn og Ís-
lendingar gerðu varnarsamning vorið
1951 komu fyrstu bandarísku her-
sveitirnar til landsins og um 5.000 her-
menn komu sér fyrir á Keflavíkur-
flugvelli á Miðnesheiði
Ingi heitinn Gunnarsson, fyrirliði
fyrstu Íslandsmeistaranna og fyrsta
landsliðsins, hóf störf hjá íslenska rík-
inu á Keflavíkurflugvelli 1948 og sagð-
ist hafa kynnst íþróttinni fyrir hreina
tilviljun af starfsmönnum Lockheed,
fyrirtækis sem sá um rekstur flugvall-
arins fyrir Bandaríkjamenn, en þeir
höfðu haft yfirstjórn hans með hönd-
um um skeið.
„Við, Íslendingarnir, höfðum áhuga
á handbolta á þessum tíma en Banda-
ríkjamennirnir vissu ekki hvað það
var. Og þegar við komum í íþrótta-
húsið þeirra á Vellinum fórum við að
fikta við þennan körfubolta því þar
var ekki annað í boði,“ sagði Ingi í
samtali við greinarhöfund.
Það þættu án efa stórtíðindi ef eitt-
hvert af bestu liðum Bandaríkjanna
kæmi til Íslands og leikmenn þess
sýndu listir sínar, hvað þá ef Íslend-
ingar fengju að spila með þeim. Ein-
mitt það gerðist vorið 1956.
Syracuse Nationals kom þá til fjög-
urra sýningarleikja. Liðið varð NBA
meistari ári fyrr en þetta vor tapaði
Syracuse í úrslitum austurdeildar
fyrir Philadelphia Warriors sem
fagnaði svo NBA-titlinum.
Syracuse kom við á Íslandi á leið til
Ítalíu og Grikklands. Fyrsti leikur
þess var í íþróttahúsinu við Háloga-
land í Reykjavík en daginn eftir fór
hluti leikmanna Syracuse til Laugar-
vatns og sýndi þar en annar hluti liðs-
ins lék á Keflavíkurflugvelli gegn úr-
valsliði hersins. Nokkrir nemenda
Menntaskólans fengu að spila með
leikmönnum Syracuse sem komu til
Laugarvatns en þangað komu m.a.
tveir af frægustu liðsmönnum Syra-
cuse, Dolph Schayes og John „Red“
Kerr. Schayes var talinn einn af 50
bestu leikmönnum í sögu NBA þegar
slíkur listi var tekinn saman í tilefni
50 ára afmælis deildarinnar 1996.
Kenndu mikið ástuttum tíma
Síðasti leikur liðsins var á Háloga-
landi þar sem Bandaríkjamennirnir
skiptu í tvö lið. Þá var sex íslenskum
leikmönnum gefinn kostur á því að
leika með bandarísku snillingunum.
Einn þeirra var Ingi Gunnarsson.
„Það var stórkostleg upplifun að fá að
spila með þessum snillingum. Þeir
kenndu manni mikið á stuttum tíma,“
sagði Ingi í áðurnefndri bók. Hann
sagði leikmenn Syracuse hafa veitt
Íslendingunum algjörlega nýja sýn á
íþróttina. „Fyrir mig var þetta sér-
stök upplifun. Maður hafði fylgst
mikið með íþróttinni og haft mjög
gaman af henni; uppi á Velli var
nefnilega fylgst vel með atvinnu-
mönnunum í NBA. Við vorum svo
heppnir að vera með sjónvarp og
Bandaríkjamennirnir á Vellinum
voru inni í öllu og gátu frætt okkur
um hvaðeina ef okkur vantaði upplýs-
ingar. Og að vera svo allt í einu einn
af þeirra hópi var stórkostlegt,“ sagði
Ingi við greinarhöfund árið 2000.
„Stórkostleg upplifun“
Ljósmynd/Ragnar Vignir
Í Hálogalandi Frá leik American University frá Washington DC og ÍR árið
1952 í íþróttahúsinu sem bandaríski herinn reisti í Reykjavík 1943.
Landslið Íslands fór í mánaðarlanga æf-
inga- og keppnisferð til Bandaríkjanna
síðla árs 1973 og var ferðin hugsuð sem lið-
ur í undirbúningi fyrir Norðurlandamótið,
snemma árs 1974. Liðið spreytti sig fimm-
tán sinnum gegn bandarískum háskólalið-
um, tapaði alltaf en þó var margt ánægju-
legt og lærdómsríkt við ferðina að sögn.
Á þessum tíma, eins og oft síðar, háði
það íslenska landsliðinu að geta ekki teflt
fram mjög hávöxnum miðherja. Það var
ekki fyrr en Pétur Guðmundsson var fyrst
valinn haustið 1976, sem það breyttist. Pét-
ur var að verða 19 ára og 2,17 m á hæð.
Kristinn Jörundsson landsliðsmaður
sendi Morgunblaðinu skemmtilega pistla
úr áðurnefndri ferð landsliðsins vestur um
haf 1973. Eitt af því sem hann greindi frá
var að hvarvetna þar sem liðið kom, og fólk
áttaði sig á því að um körfuboltalið væri að
ræða, hefði sama spurningin verið borin
upp: Eru stóru mennirnir í hinum bílnum?!
Eru þeir stóru í
hinum bílnum?
Pétur Guðmundsson er
hann lék með banda-
rísku menntaskólaliði.
EM Í KÖRFUBOLTA 2017
 NBA meistararnir léku á Íslandi vorið 1956  Nokkrir Íslendingar fengu að
spreyta sig með þeim  Framtíðar-landsliðsmenn fengu þar dýrmæta reynslu