Húnavaka - 01.05.2017, Blaðsíða 81
H Ú N A V A K A 79
að refta yfir dalinn svo snjór félli
aldrei í hann, en sú ráðagjörð fórst
fyrir því þeim þótti dalurinn verða
ófegri ef sól næði ei að skína í
hann.“ 3
Þessa sögu heyrði ég snemma.
Man ég eftir að hafa heyrt hana
þegar verið var að kynna dalinn
fyrir gestum og ekið var fram
dalinn. Finnst mér sem ég hafi
skynjað í senn stolt og létt spaug
frænda minna þegar sagan var
sögð.
Þegar ég var ungur drengur var ég sendur í sveit til móðurbróður míns,
Steingríms Guðjónssonar, og konu hans, Jónu Elísabetar Guðmundsdóttur,
sem þá bjuggu búi sínu á Másstöðum í Vatnsdal. Bærinn er austan megin í
dalnum og stendur við stórt vatn sem kallað er Flóðið. Sjóndeildarhringur
bernskuáranna er þröngur eins og eðlilegt er. Barnið þarf að læra að þekkja
sitt nánasta umhverfi vel og helst til hlítar áður en farið er að skyggnast víðar.
Margt þarf smáfólkið líka að varast sem er skammt undan. Þar á meðal var
Flóðið sem liggur fyrir fótum manns og hallar nokkuð niður að vatninu frá
bæjarhlaðinu. Fátt var jafn töfrandi spegilfagurt og lokkandi á lognkyrrum
sumardegi og þetta vatn. Það var því að vonum að ég lærði ekki að þekkja
hæsta tind Vatnsdalsfjalls, Jörundarfell, fyrr en ég var kominn nokkuð til
aldurs. Þessi glæsilegi tindur gnæfir samt við himin ekki ýkja langt suðaustanvert
að sjá frá bænum. En þó svona hafi farið um okkar fyrstu kynni hefur mér
seinna því oftar orðið tíðlitið til hans þegar ég hef átt leið um fornar slóðir
frændfólksins í dalnum.
Það var svo fyrir allmörgum árum að við frændur, þrír saman, gengum á
fjallið og fengum skínandi veður og skyggni eins og best verður á kosið enda
hafði Jón Ísberg, fyrrum sýslumaður Húnvetninga og faðir frænda minna,
„setið um fjallið“ fyrir okkur ef svo má segja og tjáð okkur símleiðis: „Þið
skulið koma núna, þið fáið það ekki betra.“ Útsýni er feiknamikið af tindinum
og sér prýðilega til allra átta. Það sér vel til vesturs og norðvesturs, yfir þveran
Húnaflóann, langt norður á Strandir en ekki síður sér vel til suðurs, allt suður
til jökla. Til austurs má svo sjá um fjallaskörð til byggða í Skagafirði. Vel sér
um stóran hluta af Sauðadalnum, sem liggur með Vatnsdalsfjallinu að
austanverðu, en þar voru fyrrum nokkur sel4 enda er dalurinn ágætlega gró-
3 Íslenzkar þjóðsögur og ævintýri I, safnað hefur Jón Árnason. Ný útgáfa, Árni
Böðvarsson og Bjarni Vilhjálmsson önnuðust útgáfuna. 1954:201–202.
4 Páll Kolka segir í bók sinni Föðurtún frá manni sem hét Bjarni Jónsson og bjó í
Giljárseli í Sauðadal seint á 19. öld. Bjarni vann að húsagerð með Jósep Einarssyni á
Hjallalandi og hljóp til vinnu sinnar að morgni og heim aftur að kvöldi yfir Vatnsdalsfjall.
Páll segir að Bjarni hafi verið lágur maður og grannur en röskur og hvatur fram á elliár og
kemur slíkt ekki á óvart. Bjarni mun vera forfaðir margra ágætra Húnvetninga. Föðurtún
1950: 235-236.
Hvítur kollur Jörundarfells. Ljósm.: M.Ó.