Land & synir - 01.08.1998, Side 7

UTVARPSSTOÐVA:
gmennska ?
þá skiptir sjóðurinn sér ekkert af annarri fjármögnun
og eftirlit með verkefnum er lítið. Það er greinilegt að
stjórnin mótar sér eigin stefnu um það hver
framleiðslukostnaður mynda á að vera, og lítur framhjá
meðfylgjandi kostnaðaráætlunum. Upphæðir styrkjanna
sýna svo glögglega hversu litla þekkingu stjórnarmenn
hafa á kvikmyndagerð. Auðvitað ætti stjórnin að veita
færri en hærri styrki þar sem lögð væri áhersla á að
fullnaðarfjármögnun væri tryggð. Þar með myndi aukið
fjármagn koma inn í greinina, trygg atvinna og vandaðra
dagskrárefni. Það er svo í takt við annað að 12
handritsstyrkir eru að meðaltali nánast jafnháir og
framleiðslustyrkirnir.
Stjórn sjóðsins situr í sinni veröld og dreifir styrkjum
í allar áttir eftir reglum sem enginn þekkir. Þau Ólafur
Stephensen, Þórunn Gestsdóttir og Sveinn Andri
Sveinsson virðast hins vegar ekki gera sér grein fyrir að
það er heil atvinnugrein með mörghundruð manns í
vinnu sem á afkomu sína undir þeirra ákvörðunum.
lillögur til úrbóta
Ég tel að allir aðilar sem hafa hagsmuna að gæta í
starfsemi Menningarsjóðs útvarpsstöðva, eigi að taka sig
saman um að breyta rekstri sjóðsins. Einfaldasta
aðferðin, sem reyndar myndi væntanþega kalla á
lagabreytingar væri að Kvikmyndasjóður íslands tæki
við rekstri Menningarssjóðsins. Þetta þyrfti ekki að vera
svo flókið.
a) Úthlutunarnefnd Menningarsjóðs yrði skipuð með
sama hætti og stjórnin er skipuð í dag.
b) Ákveðið yrði í reglugerð hversu háa prósentu
útvarpsefni fengi af úthlutunarfé.
c) Stjóm Kvikmyndasjóðs sem skipuð yrði aukalega
fulltrúum dagskrárdeilda sjónvarpsstöðvanna myndi
bera ábyrgð á starfsemi og vinnureglum úthlutunar-
nefndar.
Með þessu móti myndi Menningarsjóður útvarps-
stöðva verða tekin úr því tómarúmi sem hann starfar í
og honum yrði veitt faglegt aðhald.
Vinnubrögð þau sem tíðkuð eru í starfsemi
Menningarsjóðs útvarpsstöðva eru sem betur fer óðum
að hverfa úr opinberu sjóðakerfi. Núverandi stjórnvöld
hafa gert gangskör að því að gera ýmsa sjóði skilvirkari,
opnari og faglegri með ágætum árangri. Ég skora því á
stjórnvöld og hagsmunaaðila að taka nú höndum saman
um skipulag Menningarsjóðs útvarpsstöðva.
Að gefnu tilefni skal tekið fram að greinar-
höfundur hlaut styrk úr sjóðnum í ár. Hann verður
því ekki afgreiddur með því að segja að þar fari
óánœgður umsœkjandi sem ekki hlaut styrk.
EFTIR HÁKON MÁ ODDSSON
5júní síðast-
liðinn kom
loksins kzng-
þráð og alltof
sein úthlutun
Menningar-
sjóðs útvarps-
stöðva. Með
áfergju og
spenningi er renntyfir styrkþega-
listann en varla var biíið að lesa
niðurfyrstu blaðsíðuna, hljóð-
varpshlutann, þegar þokan fór að
bresta á. Unt miðja sjónvarpssíð-
una varþokan orðin hiðdimm.
Mér skilst að þessi snöggtum-
lykjandi þoka sé kölluð hafra-
grautur fyrir austan.
kki er það ætlunin að hallmæla
hafragrautnum, en þegar boðið er til
stórveislu einu sinni á ári, er spurning
hvort hafragrauturinn sé við hæfi en
það virðist eina uppskriftin sem stjórn
Menningarsjóðs útvarpsstöðva kann að
matreiða. Skal nú kryfja matseðilinn,
sem birtist í formi fréttatilkynningar, til
mergjar.
í byrjun fréttatilkynningar (Menning-
arsjóður útvarpsstöðva, 5-júnf) koma
tölulegar upplýsingar um heildarstyrk-
umsólfflir (500 milljónir) og heildar-
kostnaðaráætlanir verkefna (1.250
milljónir). Skipting styrkupphæðar
kemur hka fram (samtals um 20 millj-
ónir hljóðvarp og um 60 milljónir sjón-
varp) en þar með lýkur endanlega öll-
um tölulegum upplýsingum um starf-
semi sjóðsins utan fjárhæð einstakra
styrkja.
Upplýsingatregða
Þessi ófullnægjandi innihaldslýsing
verður þó að duga að sinni. Það er til
þumalputtaregla um meðaltalsskiptingu
dagskrárkostnaðar hljóðvarps/sjón-
varps sem er 1:10. Samkvæmt því hefði
heildarúthlutun til sjónvarpsverkefna átt
að vera 200 milljónir. Meðaltalsstyrkur
hljóðvarpsverkehia er 660 þús. en sjón-
varpsverkefna 1200 þús. Það vekur
undrun að styrkir til undirbúnings og
handritsgerðar sjónvarpsefnis eru af
sömu stærðargráðu og framleiðslu-
styrkimir.
Hins vegar virðist hafa gleymst að
reikna saman hver var skipting heildar-
kostnaðar umsókna miðað við hljóð-
varp og sjónvarp. Og það sem verra er,
það gleymdist að gefa upp hlutfaU
einstakra styrkja af framleiðslukostnaði
(sem hefur verið sjálfsagt verklag hjá
Kvikmyndasjóði árum saman). Reyndar
er það svo að stjórnendur Menningar-
sjóðs útvarpsstöðva neita að gefa þessar
upplýsingar.
Ævintýraleg svör hafa borist um
upplýsingatregðu sjóðstjórnar eins og
að aUt of dýrt sé að standa í svona út-
reikningum, betra sé að nota peningana
í styrki. Það viU þannig tíl að
umsækendur þurfa að gera
fjárhagsáætlun fyrir verkefni
sem sótt er um og rná æUa
að Uestir noti töUureikni eða
áhka forrit til þeirra útreikn-
inga. GróUega mætti áætla
einnar klukkustunda vinnu
fyrir þetta eina fonnúlu
(hlutfaU styrkjar af heild-
arframleiðslukostnaði) og
80 færslur (veittir styrkir).
Þannig feUur röksemdin um aukin
kostnað um sjálfa sig enda stjómin aUs
ekki fær um að kryfja fjárhagsáætlanir
umsækjenda til mergjar og síðan
úthluta 80 miUjónum ef hún hefði ekki
betri yUrsýn á almennum útreikningum.
Eftir stendur að sjóðstjórnin viU ekki
gefa upp þessar sjálfsögðu upplýsingar
og þá hlýtur að vakna sú spurning hvort
verið sé að fela eitthvað. Allt pukur
skapar tortryggni.
1 nýlegu svarbréfi Menningarsjóðsins
segir „Þá telur stjórn sjóðsins ekki
skyldu sína að gefa upp hlutfaU af
áæUuðum framleiðslukostnaði um- ^
sækjanda og veittum styrk. Stjóm MÚ
telur að slík upplýsingagjöf mundi
einnig gefa h'tinn raunvemlegan fróð-
leik. Kemur þar ýmislegt til. Þannig er
áætlaður framleiðslukostnaður oft h'til
vísbending um það hvað verkefni muni
eða þurfi að kosta“.
Emm við að tala um tuttugustu öld-
ina eða myrkvar miðaldir? Sú þárhags-
heimspeki sem þarna kemur fram er
kannski lykilhnn af þeim afdalavinnu-
brögðum stjórnar sem hljóta stöðuga
gagnrýni fagmanna. Leiðir þetta hugann
að því hvaða fornmenn eða risaeðlur
sitja í stjóm sjóðsins.
Samsetning stjórnarinnar
Nokkra athygli vekur að nöfh þeirra
er í stjóm sjóðsins sitja og úthlutuðu
styrkjunum, koma ekld frarn í áður-
nefhdri fréttatilkynningu. Samkvæmt
reglugerð er formaður stjórnar til-
nefndur af ráðherra, einn tilnefndur af
útvarpsráði og einn sameiginlega af
öðrum útvarpsstöðvum. Það að
ráðherra og meirihluti útvarpsráðs
skuli kjósa tvo af þremur í úthluUtnar-
nefnd Menningarsjóðs útvarpsstöðva,
sem þetta árið úthlutaði 80 miUjónum,
hlýtur að teljast póhtísk
úthlutunarnefnd. Svo skemmtilega viU
einnig til að fyrmm borgarfuUtrúi,
flokksbróðir ráðherra, er þriðji maður
í úthlutunarnefnd.
Hvort um er að ræða feimni sjóðs-
stjórnar í upplýsingagjöf eða eitthvað
annað þá vakna spurningar um
samsetningu stjórnarinnar og þá hvort
fagleg eða önnur sjónarmið stjórni
vinnu hennar. í nýlegu útvarpsviðtali
sagði þingmaður að hagsmunapóUtík
væri hluti af skyldum stjórnmálamanna
við kjósendur. Hlýtur því að vera erfitt
og ja&framt óæskilegt að hafa einsleita
pólitíska úthlutunarnefnd sem úthlutar
tugmiUjónum af almannafé til menning-
arverkefna. Eftir því sem ég best veit þá
eru aUar aðrar úthlutunarnefndir á
vegum menntamálaráðuneytisins
faglega samansettar en ekki póUtískt.
Lýst eftir skýrri stefnu
Árs undirbúningur er fyrir næstu
veislu Menningarsjóðs útvarpsstöðva en
til að hún verði gestum og gestgjöfúm
til sóma þá þurfa hendur að standa
fram úr ermum. Með reglugerðarbreyt-
ingu mætti breyta samsetningu úthlut-
unarnefndar og einnig taka fyrir beina
styrki til útvarps- og sjónvarpsstöðva.
Það er óþolandi fyrir sjáUstæða fram-
leiðendur að þurfa vilyrði útvarpsstöðva
sem sjáUar eru að sækja um styrki.
Miklu nær væri að útvarpsstöðvarnar
kepptust um að laða til sín Ustamenn og
framleiðendur með góðar hugmyndir.
Krefjaverður stjórn Menningarsjóðs
útvarpsstöðva um einhverja lágmarks
vinnureglur og stefnu í úthlutunarmál-
um og Ieita verður aUra leiða til að
styrkja sjóðinn á meðan beðið er eftir
nýjum og betri kvikmynda- og útvarps-
lögum.
laad&symr 7