Land & synir - 01.10.1998, Page 10

Gísli Halldórsson, skærasta
stjarnan í íslenskri kvikmyndagerð
lést nú í haust langt fyrir aldur
fram. Fyrir þann sem þetta ritar var hann
miklu meira en afburðaleikari, hann
miðlaði af áratuga reynslu sinni sem
leikstjóri, gaf ómetanlegar ráðleggingar
við handritsgerð og leikaraval. Hann var
guðfaðir kvikmynda íslensku kvikmynda-
samsteypunnar sem undirritaður leik-
stýrði. Gísh hafði líka svipaða stöðu í ísl-
enskum kvikmyndum og Marlon Brando
í þeim amerísku. Hann hafði það orð á sér að vera erfiður og óvæginn í
samstarfi. Samstarfsfólk umgekkst hann með óttablandinni virðingu.
Við unnum fyrst saman þegar Hallgrímspassía eftir Atla Heimi var
sjónvarpað á föstudaginn langa 1988. Þá varð mér ljóst að Gísli
var ljúfmenni með góða kímnigáfu.
Ég sagði honum frá hugmyndinni að Börnum
náttúrunnar og honum leist strax vel á að ljá
henni lið. Þegar Kvikmyndasjóður hafnaði
umsókn minni trekk í trekk var það huggun
harmi gegn að Gísh hafði trú á verkinu. Hann
stakk meira að segja uppá því að vinna
kauplaust. Þetta var mér hvatning til þess að
halda áfram að senda þessa þráhyggju-
umsókn í Sjóðinn. Næsta verkefni okkar
varð þó Englabossar eftir handriti Hrafns
Gunnlaugssonar. Þar sýndi hann dirfsku með
þátttöku sinni í myndinni sem var nokkuð víst
að yrði umdeild. Loks var skipuð gáfuð
úthlutunamefnd sem gerði okkur keift að ráðast í
gerð Barna náttúrunnar .Gísli bræddi hjörtu
áhorfenda um víða veröld og vann til fjölda verðlauna
fyrir leik sinn í myndinni. Vinur minn sem er mannfræðingur
sá myndina með mannætum í Nýju Gíneu og elskuðu þær sérstaklega
þennan góðlega mann. Það kom í minn hlut að ferðast með myndina og
hneigja mig. Hvar sem ég kom spurðu
allir um aðalleikarana og fékk Gísli
fjölda tilboða um að leika í erlendum
myndum. Það sem kom í veg fyrir að
hann yrði alþjóðlegur leikari var sú
ákvörðun hans að ferðast ekki með
flugvélum og sú skiljanlega sérviska að
veita ekki fjölmiðlum aðgang að sér.
Þetta tvennt, flugvélar og fjölmiðlar, er
þó stór hluti starfsins en áth ekki við
Gísla því hann fyrirleit hégóma og fals
sem þessu fylgir.Þær þrjár kvikmyndir
sem við unnum saman fengu ahar heimsdreifingu og átti leikur hans ekki
minnstan þátt í þvi.
f öllu sem Gísli tók sér fyrir hendur var hann haldinn
fullkomnunaráráttu. Gilti þá engu hvort hann væri að smíða
smáhlut eða leika stórt hlutverk. Hann var ótrúlega
fljótur að koma sér inní andrúmsloft kvikmynda-
atriða þótt þau væru slitin sundur með enda-
lausum biðtíma. Alltaf skildi hann ganga beint
inní atriðið einsog hann hefði rétt skroppið
frá. Þetta er helsti kostur góðs leikara. Það
veitti manni mikið öryggi að hafa Gísla í
kvikmynd því það tryggði henni ákveðið
andrúmsloft sem einkenndist af mannlegri
hlýju og kímni. Á ferðalögum um landið
með honum var skemmtilegt að sjá
hvemig hann umgengst fólk sem varð á vegi
okkar og hvernig það tók honum. Það voru
hvarvetna konunglegar móttökur. Allvega er
ég handviss um að móttökunefndin við himna-
fortjaldið hafi haldið honum góða veislu.
íslensk kvikmyndagerð hefur misst mikið og
hans er sárt saknað. Það voru mörg hlutverkin sem honum
voru ætluð. Þjóðin hefur misst einn af þeim mönnum sem hafa komist næst
því að kallast þjóðargersemi.
MINNING:
Gísli Halldórsson
1927-1998
Eftir Friðrík Þór Friðriksson
MINNING:
Einar Heimisson
1966-1998
EFTIR HILDILOFTSDÓTTUR
Mig langar með nokkrum línum
að minnast félaga míns Einars
Heimissonar sem nýlega lést
langt fyrir aldur fram.
Einar var einstaklega hógvær og kurteis
í allri framkomu. Mér fannst hann
heillandi því ég vissi svo vel um þann
eldmóð sem bjó í brjósti hans undir
látlausu fasinu. Hann var nefnilega mikill
gáfumaður og mjög ástríðufullur í öllu
sem hann tók sér fyrir hendur. Þannig
hafði hann klárað mörg vel unnin verk á
sinni stuttu ævi og það er víst að hann átti
mörg eftir.
Mér fannst alltaf sérlega gaman að
spjalla við Einar, bæði sem blaðamaður
og áhugamaður um kvikmyndir. Þegar
fundum okkar bar saman, ræddum við
kvikmyndadóma mína og kvikmynda-
áform hans til hins ýtrasta. Og þegar talað
er við svo fróðan mann leiðast sam-
ræðurnar inn á forvitnilegar og
skemmtilegar brautir.
Einar gerði myndir um sannleikann. Ég
virti innilega áhuga hans á afdrifum fólks
hvaðanæva, og það að honum væri
einstaklega umhugað um að fólk fengi
uppreisn æru, að við sem hfum í
hægindum nútímans, skildum hvað þeir
sem ruddu brautina höfðu á sig lagt.
Seinast þegar ég hitti Einar í
Morgunblaðshúsinu nefndi ég það við
hann að hann hti sífellt betur út, og
vonaðist til að hamingjan færi að höndla
þennan góða mann sem hafði stundum
farið á mis við hana, en átti hana svo
sannarlega skihð.
Elsku Einar, hði þér vel þar sem þú ert.
Ég mun sakna samfunda okkar.
10 Laná&synir