Land & synir - 01.10.1998, Qupperneq 11

Akira Kurosawa
Eftir Einar Þór Gunnlaugsson
NHI
leikstjórar, s.s. Ozu, Yamanaka Sadao, Imamura
ogfleiri, unnu 'heima' oggerðuþjóðlegar
myndir, þá sótti Kurosawa í smiðju menningu og
'frásagnar'tœkni vesturlanda oggerði myndir
sem voru í senn þjóðlegar og alþjóðlegar.
Kurosaiva hefur aðra sérstöðu á meðal 'auteur'
leikstjóra því jáir ski/ja eftir sigjafn margar
stórmyndir. Stórmyndir í tvennum skilning.
Annarsvegar stórbrotnar átaka og stríðsmyndir
þar sem kvikmyndin nýtur sín á breiðtjaldi, og
hinsvegar stórmyndir um stríð mannsins við
sinn eigin breiskleika. íheildaverki hans og
œvistarfi má flnna sögur aföllum tilbrigðum
mannlegrar tilveru, s.s. barátta lítilmagnans (Sjö
Samuraiar), valdahroka og svikum (Ran),
rómans (Að lifa/Einn fallegan Sunnudag),
óskhyggju (Draumar) og sátt (Rhapsodía í
Ágúst).
Það sem einkenndi myndir hans fremur öðru
var skilningur hans, hlýja og líka húmor
gagnvartpersónum sínum, vondum semgóðum.
Þannig hófhann verk sín uppyfir tímabundnar
'Tjnirosawa var tuttugustu aldar listamaður.
li Ilann var einn af þeim fremstu á meðal
M.\jafningja sem settu svip á alþjóða
kvikmyndagerð og lifðu á tímum sviptinga, frá
síð-rómantík, dadaisma, súrrealisma og
raunsœis, tilfilm noir, fransk/ítalskrar nýbylgju,
söngleikja, kúreka, science fiction, hraða og
spennu. Ogfrá tímum keisarastjómar, fasisma,
kommúnískra byltinga, nýlenduumróta og
menningarbyltinga til tíma járntjalds,
terrorisma, lýðrœðis, sósíalisma, asísks
efnahagsundurs ogfrjálshyggju.
Kurosawa var sonur liðsforingja
og síðar leikfimikennara, fór í
listaskóla 17 ára, réði sig sem
aðstoðarleikstjóri 1936og leikstýrði
sinni fyrstu mynd 1943 Qudo
saga). Ípólitísku andrúmslofti
Japans á þriðja ogfjórða
áratugnum virtist Kurosawa leggja
nokkra áherslu á tæknilegu hliðina
um leið og hann þrœddi einstigið á
milli japanskrar ritskoðunnar,
hefðar og eigin hugmynda. Það var
lán fyrir Kurosawa að á þeim tíma
sem hann 'fann sig', eða
uppgvötvaði sig einsog hann segir
sjálfurfrá með mynd sinn
Drukkinn Engill (1948), þá var
óðum að losna um kverkatak
stjórnvalda áþjóðlífinu. Þá voru
tímar uppbyggingar eftir seinna
stríð, biturleika en líka
umburðarlyndis. Það var dínamískt
andrúmsloft og dyr og gluggar að
opnast.
Kurosawa varð einn af stóru
'auteur' kvikmyndaleikstjórum
þessarar aldar, í hópi manna einsog Godard, bylgjur, strauma og stefnur, blandaði saman
Fellini, Bergman, Lang ogfleiri ogfleiri. Sérstaða eiginleikum 'genre' mynda og 'karakter' mynda
hans felst m.a. íþví, að hann kom fremur en oggerði kvikmyndir sem í senn endurspegluðu
nokkur annar landi sínu, Japan, á kort alþjóða átök aldarinnar sem hann lifði á, og litróf
kvikmyndagerðar. Á meðan kollegar hans manneskjunnar sjálfrar sem breytist ekkiþótt
heimafyrir, sem margir voru framúrskarandi önnur öld taki við.
Vefsíða Kvikmyndasjóðs íslands: Hafsjór upplýsinga um íslenskar kvikmyndir
Heimsækið okkur á http://www.iff.is/
lano&syrur n