Kosningablaðið - 26.10.1911, Qupperneq 4

4
Lárus H. Bjarnason
þekkja allir, hvílíkur dánumaður það er.
Þeir Jón Ólafsson, sem var kallaður
þingfífl á síðasta þingi (sbr. Alþt. 1911
B. II., 876), og hann hafa nú hin sið-
ustu árin verið fjósakarlar og flór-
mokarar danska flokksins hér á landi.
Lárus Kristján Ingivaldur Hákonarson
Bjarnason slysaðist inn á þing í kosn-
ingunum árið 1900, og sat hið fyrsta
skifti á þingi árið 1901. Engar frægð-
arsögur fara af honum á því þingi.
En á þinginu 1902 eða 1903 s'ar það,
að hann tók að gerast nokkuð kunnur.
Þá gerði hann sig sjálfur að »þingsins
herrac eða »þingherra«, og varð að
almennu athlægi fyrir það. En titil
þenna tók hann sér í tilefni af því,
að honum geðjaðist ekki að því, að
Björn Jónsson, sem síðar varð ráð-
herra, en þá var ritstjóri Alþt., hafði
aðgang að herbergjum þingsins og
skjölum. Heimtaði hann, að Birni
Jónssyni væri kastað út úr þinghúsinu,
og lenti þá Lárusi saman við Jón Þor-
kelsson, sem var skrifstofustjóri þings-
ins þá, og neitaði að gegna þessari
vitleysu þessa dánumanns. Lauk því
máli svo, að forsetar þingsins heimil-
uðu Birni Jónssyni frían aðgang að
öllum skjölum og herbergjum alþing-
is, en Lárus hafði »þingherrac-titilinn
einn upp úr krafsinu.
Frá afskiftum hans af málum á hin-
um fyrri þingum er fátt merkilegt að
segja. Þó halda sumir, að hann hafi
átt einhvern þátt í þvi, að lög um
ráðgjafaábyrgð frá 4. marz 1904 eru
svo heimskulega ströng að firnum
sætir, og draga menn það meðal ann-
ars einkum af því, að svo fávíslega
er gengið frá lögum um landsdóm
frá 20. okt. 1905, sem LHB var
eitthvað riðinn við, að eftir þeim er
nær ómögulegt að ná dómi yfir nokkr-
um ráðherra, hvað sem hann aðhefst;
4/5 atkvæða heimtaðir til dómsorðs.
1905 og 1907 var Lárus H. Bjarna-
son eins og aðrir heimastjórnarmenn
(danski flokkurinn) með í því meðal
annars að geja Dönum 2/3 botnvörpu-
sektanna, sem eru eign og eiga að vera
e.ien, ije.nzbrn siðvwv "l.
Aður en sjálfstæðismenn gátu stöðv-
að þessa vitleysu, var danski flokkur-
inn hér á landi búinn að kasta út
80,000 króna í Dani, og taka það frá
fátækum íslenzkum fiskimönnum.
Herra Lárus Bjarnason var einn af
þeim, sem lentu i hinni svokölluðu
»millilandanefnd« um sambandsmál
íslands og Danmerkur, er samkomur
átti í Kaupmannahöfn 1908.
Fáar sögur fara af framgangi hans
í þeirri nefnd, þvi sjálfsagt hefir það
ekki verið hann, sem mat þá meir,
að sögn, 26 miðdegisverði, sem hon-
um höfðu boðist, heldur en fyrir
hönd ættjarðar sinnar að halda svör-
um uppi gegn Knúti Berlin.
Hitter alkunna, að hann er einn af
þeim þingmönnum, sem tók'u ósnokinn
þátt i kóngssukkinu sumarið 1907, sem
kostaði landið nær 213,000 krónur.
Þótti þá öllum koma mest til fram-
komu hans við Geysi, og hversu mik-
inn alþýðuvin hann sýndi sig í göf-
ugmannlegum viðskiftum við bónda-
mann einn þar í Biskupstungunum,
rétt um sama leyti, sem JÓl. eða
Gústi skrifuðu greinina »Kónginn
vantar«.
Uppkast millilandanefndarinnar, sem
Lárus H. Bjarnason sat í, fal í sér inn-
limun íslands í hið »samsafnaða danska
ríki«. Því var tekið svo, og frammi-
staða þessa »þingherrac virt svo 1908,
að Snæfellingar hýddu þá þenna dánu-
mann af höndum sér.
Á þingunum 1901 til 1907 hafði
hann verið með í því, ásamt fleiri lög-
spekingum.aðsetja, dottandi og dreym-
andi i hugsunarlausum hengilmænuskap
inn í sérmál landsins ýms innlimunar-
ákvæði, eins og Einar prófessor Arn-
órsson hefir órekanlega sýnt fram á
ritgjörð sinni í Andvara nú i ár.
Svona hefir nú verið frammistaða
dánumannsins á hinum fyrri þingum.
En nú er að líta á, hvað eftir hann
liggur á hinum tveim síðustu þingum,
síðan hann varð konungkjörinn.
Á þinginu 1909 kom hann fram
með einar tvær breytingartillögur
og eina sjálfstæða tillögu, sem allar
til samans eru 19 línur í skjalaparti
þingtíðindanna.
Önnur breytingartillagan var um
aúkin útgjöld fyrir landssjóð til auka-
kenslu við Lagaskólann. Hún var
samþykt og er nú orðin að prófessors-
embætti með 3000 kr. launum á ári.
Alþýðunni þarft verk eða hitt þó held-
ur. Hin breytingartillagan, viðvúkjandi
samningu rits um réttarstöðu landsins,
var steindrepiu fyrir dánumanninum.
Og þriðja tillagan, fyrirspurn til ráð-
herra út af eftirlitinu með Landsbank-
anum, og þar með fylgjandi rökstudd
dagskrá var drepin svo hæðilega, að
dánumaður þessi útvegaði Birni Jóns-
syni ráðherra nauðugur traustsyfirlýs-
ingu. Svo fór um sjóferð þá.
“JfÞingskjölin 1909 eru 770. LHB
á ein 3 af þeim.
Á þinginu 1911 hefir sami dánu-
maður borið fram eina einustu sjálf-
stæða tillögu, alls 8 línur, en það er
tillaga um bankamálsrannsóknina í efri
deild. Niðurstaðan af þeirri rannsókn
(það nefir kostað landssjóð 1603 kr.
að prenta nefndarálitið) er eins og
menn vita engin. Rannsóknin er botn-
laus. Og botninn er upp í Borgar-
firði.
Á þessurn tveim þingum hefir þessi
dánumaður hinsvegar reynzt einhver
mesti orðabelgur og skrafmaður, sem
hefir átt mjög bágt með að halda sér
saman, og hefir auðsjáanlega lagt fult
svo mikla stund á að tala fyrir áheyr-
endurna eins og að vinna af viti og
gagni fyrir þjóðina.
1909 hefir bonum tekist að suða
og sifra, þrefa og þvogla 169 prent-
aða dálka. Prentkostnaður á því fyrir
landssjóð c. 627 krónur. .
í því, sem komið er út af þing-
tíðindunum frá 1911 er sami dánu-
maður búinn að leggja af sér 105
dálka I skrafi, og hefir landssjóð kost-
að það hér um bil 259 krónur.
Alls er þessi dánumaður á þessum
tveimur þingum búinn að tala af sér
(fyrir utan alt frammígjamm, svo sem :
»Bölvað slúður er þetta«) 274 prent-
aða dálka i þingtíðindunum, sem kost-
að hafa landssjóð c. 886 krónur. Hins-
vegar hefir hann í sjálfstæðum tillög-
um eða uppástungum, sem vit ætti þó
helzt að vera í, ekki lagt meira til en
hér um bil hálfa blaðsíðu í þing-
liUliiUuiiuizi.
Af þessu ætti að mega skynja, að
það hefir hingað til ekki verið viður-
kent eins og það er vert, hve auð-
virðilegur ónytjungur pessi dánutnaður
er sem pingmaður.
Það hefir líka kornið í ýmsu öðru
fram, að dánumaður þessi er ekki
fær um löggjafarstörf, því það er
ekki dæmalaust, þegar hann hefir
þózt þurfa að vera að lagfæra frum-
varp annara þingmanna — því mað-
urinn er upp með sér, en um leið
spéhræddur — að hann hefir sett inn
í þau einhverja vitleysu; sbr. frum-
varp síðasta þings um opinberar aug-
lýsingar.
Bitlingamaður er herra Lárus Bjarna-
son mikill; ekki svo mjög fyrir aðra
eða til nytsamlegra fyrirtækja, en af-
skaplegur bitlingamaður fyrir sjálfan
sig. Að vísu stakk hann upp á því
einu sinni á þingi að veita fé til þess
at landssjóði Islands til pess að prédika
guðsorð i Danmörku. En til guðs-
lukku var sú tillaga drepin fyrir hon-
um, eins og aðrar fleiri tillögur hans.
En einu hefir verið verra að verjast,
og það er að bitlingarnir ekki lentu
ofan í sjálfum honum, því opið hefir
verið vítt og æ við búið og bitlinga-
sulturinn óseðjandi. Frá því íslands
banki var stofnaður og til þess I ár
hafði honum tekist að halda banka-
ráðsbitlingnum þar fyrir tilstilli síns
flokks á þinginu. Það er aukageta á
ári upp á ca. 1500 kr., teknar af þurru
landi fyrir ekkert starf. Það er á 10
árum 15000 kr. auk vaxta. Eftir að
lagaskólinn var stofnaður, voru veitt-
ar 2500 kr. handa manni, til þess að
snerpa á sér í lögfræði. Lárus krækti
í þann bitling, og var mönnum þá
ekki óljósara, að hann þurfti að snerpa
á sér í lögfræðinni, heldur en að hann
væri hæfasti maðurinn til lagakensl-
unnar.
Þegar dánumaður þessi varð aftur
af bankaráðinu í vetur, þrátt fyrir megna
mótspyrnu frá hans sjálfs hálfu —
hann greiddi nefnilega sjálfum sér at-
kvæði, — gerði hann alt til þess að
ná í gæzlustjórastöðuna við Lands-
bankann, sem laus var orðin. Var
mikið hlegið að honum, þegar hann
var að dekra við þingmenn, til að
í þennan bitlitig. ' n eigi að síður
varð hann fyt ir ý r rg, að verða
að sjá af honutn. Eú til allrar ham-
ingju var þó eiuu bitlingur eftir óét-
inn, og það var fyrir endurskoðun
landsreikninganna. Þennan bitling,
sem einmitt i ár var hækkaður úr
400 upp í 600 kr, hremdi dánumað-
urinn svo frá fornviti sínum Hannesi
Þorsteinssyni, sem ar búinn að hafa
endurskoðunarstarfið á hendi í átta ár.
Dánumaður þessi;r því á þeim 10
árum, sem liðin eri siðan hann kom
á þing, búinn að kirgja frekum 18000
— átján þnsmd — kr. í bitl-
ingafé, sem veitt htfir verið af þing-
inu. Þar að ark hefir maðurinn
vitanlega haft sín ’cstu laun af lands-
sjóði, sem eru 401) kr. á ári.
Af þessu, setr tekið hefir verið
fram hér að frama „ætti öllum mönn-
um eftirleiðis að sera það ljóst, að
L. H. B. er alveg nndantekningarlaust
einhver sá allra mýtasti pingmaður,
sem á pingi hefr ;éið, og einhver sá
allra gráðugasti cg óseðjanlegasti bitl-
ingahvomur, sem lami eru til um
nokkurn pingmann.
Það er pjóðarslönm að slíkur mað-
ur verði kosinn til þings í nokkuru
kjördæmi landsins.
Reykvíkingir! Hýðið þið
á laugardagíin kemur af
ykknr þessa útlinga blóð-
sugu og þenmn handónýta
þingmann.
->==4——
Jón Jónssm sagnfr.,
sem býður sig nú fram til alþingis,
hér í bæ, af hendidanska innlimunar-
flokksins hér í latdi, er bæjarmönn-
um einkum kuníur af alþýðlegum
sagnaritum sínum og alþýðufyrirlestr-
um. Hins vegsr'hefir hann hingað
til verið atkvæSalítill um stjórnmál,
enda mun hann Iandsmálum í heild
sinni litt kunnur, ,en í ritum hans
korna margyislegar skoðanir fram um
rettárÁoounSúáslris^ og d—
gagnvart íslendingúm, og viðskiftum
þeirra á milli.
í hinu fyrstí riti sínu, er hann
samdi á dönsku og undir handarjaðri
danskra rithöfuida, lofsöng hann um-
hyggju dönsku stjórnarinnar fyrir Is-
lendingum og (eðjaðist mönnum mis-
jafnlega að því.
í bók sinni im íslenzkt þjóðerni,
hefir hann farið mörgum og íburðar-
miklum prðum um það, hve há og
helg réttindi laidsins væru. En þessi
háu og helgu ré tindi landsins voru
þó, þegar til ahörunnar kom, ekki
meiri en svo, a5 Jón snerist í lið
með danska flokmum 1908 og barð-
ist af alefli fyrir því, að koma hinu
alræmda Uppkaiti á, og keptist á
þann hátt ið tð innlima ísland í
»hið samsafnaða danska ríkic, enda
hafði hann 1906 hlaupið upp til
handa og fóta, þeg^r þingmennirnir
fengu heimboðið til Danmerkur. Var
Jón þá allur á "lifti og gaf út flugrit
með orðmokstri miklum, sem hann
nefndi »Nú eðs aldreic, og hvatti
mjög til að þágmenn fjölmentu í
þessa hégómafefi. Þessi ferð er nú
búin að kosta laidið nærri því fjórð-
ung miljónar, )g skall hurð nærri
hælum, að hún íka kostaði innlimun
landsins til. fulls, í »hið samsafnaða
danska ríki«, <f landsmenn hefðu
eigi staðið svo rel á verði sem þeir
gerðu við alþin-iskosningarnar 1908.
Jón sagnfr. 1 ar fyrrum um hríð
landvarnarmaður. þeirri stefnu brást
hann 1908.
Jón sagnjr. er innlimunarmaður.
Jón sagnjr. vil geja Dönum bo*~
vörpusektirnar ot taka pær frá isL2^'
um sjómönnum, sem einir atiu a nl°la
peirra.
Jón sagnjr. jjgir danska pilimunar-
flokknui;
Því. efg'u jíeyk^inSar 11 ó
bafna Jón t.íp‘fr- viö al-
þingiskos-íurírí'llai‘ 1111 a
laugard 0 - t.u * e - ’ ’ nr.
Hvað á kúgunin
að komast langt?
Landsbankagæzlustjóri Jón Ólafsson
heimtar að einn starfsmaður Lands-
bankans sé rekinn úr bankanum
fyrir að gera fyrirspurn
á þingmálafundi.
Kigum vér að ,dependera’ af Rússum?
í ísafold 14. okt. er prentað vott-
orð frá 2 valinkunnum mönnum á
Akureyri, þeim Ottó Túliníus konsúl
og Hallgr. Davíðssyni kaupm., um að
Jón gæzlustjóri Ólafsson hafi skýrt
frá því á fundi á Akureyri í septem-
ber síðastliðnum: »að svo báglega væri
nú komið lánstrausti Landsbankans,
að hann gæti ekki gefið út 100 kr.
ávísun á Landmandsbankann í Kaup-
mannahöfn, nema hann (Landsbankinn)
ætti inni fyrir þvi hjá Landmands-
bankanum, þar sem Landsbankinn
hefði áður, i bankastjóratið Tryggva
Gunnarssonar, mátt skulda Land-
mandsbankanum stórfé óátalið«.
Með þessu vottorði er það sannað
á J. Ól., að hann hefir farið með
hrein, tilkajulaus ósannindi um láns-
traust Landsbankans hjá viðskijtabanka
hans erlendis.
Bankastjóri B. Kr. hefir sem sé
lýst yfir, að lánstrausti Landsbankans
hjá Landmandsb. væri að engu leyti
haggað.
Enginn gengur að því gruflandi, að
þessi orð úr munni gæzlustjóra
Landsbankans hlytu að hafa spilt
mjög lánstrausti Landsbankans, eink-
um erlendis, ej sönn hejðu reynst.
Hepnin var að þessu sinni, hvað
mikið er lagt upp úr sannsögli Jóns
Ólafssonar, hvar sem nafn hans er
kunnugt.
En söm var hans gerðin.
Rik tilfinning hefir þa(5 orðið hjá
-?S Kppp-ir .rr.)cír T/inr Olfifc-
sonar á lánstraust Landsbankans væru
svo vaxnar, að hann hlyti að sæta
ábyrgð fyrir þær — á einhvern hátt.
Út frá þessum tilfinningum góðra
manna, kom fram svolátandi fyrir-
sþurn á kjósendafundinum á sunnu-
daginn til þingmannaefnanna:
Vill pingmannsejnið stuðla að pví,
að nasta ping kjósi annan gazlustjóra
i stað Jóns Ólajssonar, sem ráðist hefir
á lánstraust bankans, ej stjórnin jinnur
eigi ástaðu til að víkja honum jrá
starjinu áður?
Þessa fyrirspurn bar fram Jakob
Möller bankaritari — og bætti við, að
sannanlegt væri, að J. Ól. hefði nitt
lánstraust bankans, bæði í ræðu og
riti.
Þess er getið annarsstaðar í blað-
inu, hvernig þingmannaefnin svöruðu
þessarri fyrirspurn.
Auðheyrt var á áheyrendum, að
þeim þótti fyrirspurn þessi koma fram
ekki ófyrirsynju, og heimanstj.hnapp-
urinn sannaði, hversu rJttmæt fyrir-
spurnin var, með þvl að æpa ófarn-
aðaróp að fyrirspy’i’anda.
Þetta vaT nú 1. þátturinn.
Annar þátturinn gerðist á rnánu-
daginnJ8 mun hann lengi í minnum
hafð’1'-
sendi gæzlustjóri Jón
Jlafsson kæru til banka-
stjórnar Landsbankans yfir
Jakobi Möller fyrir fram-
komu hans á sunnudags-
fundinum og krafðist þess,
að Jakob Möller verði rek-
inn úr bankanum.
Björn bankastjóri Kristjánsson er
eigi heima sem stendur. Fyr en
hann kemur heim, verður eigi gert
út um þetta mál, en J. M. vinnur
ekki í bankanum, fyr en úrskurður
er fallinn — að ákvörðun banka-
stjórnar.
Ekki þarf að efa það að lagt verð-
ur á það alt kapp af heimanstjórnar-
manna hálfu að fá þessum starfs-
manni bankans kastað út á gaddinn.
En um það eiga fleiri en peir að
fjalla — svo er fyrir þakkandi.
Enda væri þá skörin farin að fær-
ast upp í bekkinn,. ef Jón Ólafsson
gæzlustjóri fengi óáreittur að bera
þau lánsspjallaósannindi út um bank-
ann, sem hann hefir gerl, samkvæmt
ofanrituðu vottorði, en starfsmaður í
bankanum, sem gerir fyrirspurn út af
sannsögulegum viðburðum á opinber-
um fundi og rökstyður hana, yrði
sviftur atvinnu sinni fyrir það.
. Ej pessi starjsmaður Landsbankans
yrði svijtur atvinnu sinni jyrir að hann
leyjir sér að vita pað á opinberuni
jundi, sem í augum allra réttsýnna
manna, er stórvítavert, — að eins
vegna pess, að gazlustjóri bankans
á i hlut — virðist gengið ncer borg-
aralegum rétiindum einstaklingsins en
scemilegt er.
Þesskonar atferli gagnvart undir-
mönnum getur átt sér stað á RÚss-
lanrii, en annarstaðar ekki.
í frjálsu landi má það ekki fyrir
koma 1
Bitlingafantar
handa sjálfum sér eru þeir mestir
af öllum þingmönnuni Lárus H.
Bjarnason og Jón Ólafsson.
Lárus hefir á þeim 10 ára tíma,
sem hann hefir á þingi setið, handa
sjálfum sér krækt sér í bitlinga upp
á frekar 18 þúsundir króna,
eins og sýnt er hér á öðrum stað í
blaðinu.
En Jón Ólafsson hefir á seinustu
14 árum fengið í bitlingum fullar
31 þús. krónur og meðal annars
á siðasta þingi bitlinga upp á hvorki
meira né minna en 7 þúsund og 200
krónur.
Þessir menn æpa hástöfum um það,
hvernig með landsfé sé farið og
heimta, að engir bitlingamenn verði
kosnir á þing.
Þeim atti að verða að pvi sjdlfum.
Dæmi
um háskann, sem oss stendur af sambands-
uppkasti »heimastjórnar<-manna.
Fyrir nokkrum vikum gaus upp
ófriður milli ítala og Tyrkja, sem
kunnugt er. Þá þótti viðbúið, að
ýmsum fleiri Norðurálfuríkjum lenti
saman, þar á meðal Frökkum og
Þjóðverjum.
Mörgum stóð stuggur af þessu, og
ekki hvað sízt Dönum. í Kaupmanna-
höfn var nokkra sólarhringa unnið
dag og nótt að herbúnaði, að tryggja
víggirðing borgarinnar, því að búist
var við, að skipaleiðum til og frá
Eystrasalti yrði lokað,
Auðvitað hefði Khöfn ekki staðið
snúning, ef þessi stórveldi — eða
annaðhvort þeirra — hefðu leitað á.
Og hver hefðu málalokin orðið að
loknum ófriðnum?
Langsennilegast þau, að Danmörku
hefði verið skift upp milli stórveld-
anna, hún numiti úr ríkja tölu. Hún
er sem sé ekki nema eins' og mús
hjá ketti, samanborin við stórveldin.
Og værum vér bundnir við Dani
tneð sameiginlegum hermálum, svo sem
gert er í Uppkastinu jraga, þá hlyti
ísland einnig að koma til skifta í
slíkum tilfellunt sem þvi, er hér var
nefnt. Það væri óumflýjanleg afleið-
ing þess, að vér hefðum hermál sam.
eiginleg við Dani.
Vér gætum vænt þess þá og þegar
að vakna við þann draum, að nú
værum vér orðnir eign Frakka, Eng-
lendinga eða einhverra annara.
Gegn þessum og þvílikum voða
berjast sjálfstæðismenn.
Takmark þeirra í sjálfstæðismálinu
er að slá öruggum lokum fyrir, að
slíkur þjóðarháski geti að höndum
borið. Og sambandslagafrumvarp
þeirra frá þinginu 1909 stefnir beint
að því marki.
ísafeUu’prentimiðjz