Morgunblaðið - 01.02.2018, Síða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. FEBRÚAR 2018SJÁVARÚTVEGUR
Miðhrauni 13 - Garðabæ - Sími 555-6444 - www.maras.is
YANMAR
Aðalvélar
9 - 6200 hö.
Mynd: Landhelgisgæslan
Eins og Morgunblaðið greindi frá
fyrr í vikunni hafa veiðar á íslensk-
um skötusel fengið vottun Marine
Stewardship Council (MSC), að
frumkvæði Icelandic Sustainable
Fisheries (ISF).
Kristinn Hjálmarsson, verk-
efnastjóri hjá ISF, segir að á
helstu mörkuðum fyrir íslenskar
sjávarafurðir sé gerð æ ríkari krafa
um sjálfbærnivottun og að margir
mikilvægir kaupendur taki ekki til
mála að kaupa fisk sem ekki hefur
fengið vottun. „Það eru ekki bara
neytendur sem leita að vottuðum
sjávarafurðum í fiskborðum versl-
ana heldur hafa stórar matvöru-
verslanakeðjur tekið saman hönd-
um um að kaupa óvottaðan fisk
síður eða alls ekki.“
Deila með sér kostnaðinum
ISF var stofnað árið 2012 af
sautján íslenskum sjávarútvegsfyr-
irtækjum til að vera sameiginlegur
vettvangur til að sækja um og við-
halda fiskveiðiskírteinum, og svara
þar með þörf markaðarins. Félagið
hefur sótt um vottanir fyrir ýmsar
fisktegundir og deila hluthafar með
sér kostnaðinum. „Þegar nýr hlut-
hafi kemur inn tilkynnum við vott-
unarstofunum það og þar með er
kominn nýr aðili að vottunarskír-
teininu,“ útskýrir Kristinn. „Bæði
fylgir töluverður kostnaður því að
fá hverja vottun, eða um 10 millj-
ónir króna, og greiða þarf fast ár-
legt gjald til að viðhalda vottuninni.
Árlegi kostnaðurinn fyrir hverja
vottun er á bilinu 1,5 til 2 milljónir
á ári og við þurfum jafnframt að
sýna fram á framgang og viðleitni
til að uppfylla skilyrði fyrir áfram-
haldandi vottun. Kostnaðurinn er
ekki hár þegar hann dreifist á
margar herðar en hluthafar ISF
eru núna 55 talsins og útgjöldin
einkum fólgin í verktakagreiðslum
til íslenskra og erlendra sérfræð-
inga frá vottunarstofunum.“
Skötuselur myndar aðeins lítinn
hluta af heildarútflutningi íslensks
sjávarfangs og grásleppukvótinn á
yfirstandandi fiskveiðiári rúmlega
850 tonn. „Fyrir greinina í heild er
tegundin ekki mikilvæg, en fyrir þá
hluthafa sem veiða þessa fiskteg-
und getur vottunin skipt verulegu
máli.“
Vottunin felur í sér að gerð er
úttekt á stöðu fiskstofnsins sem um
ræðir, athugað hvaða áhrif veið-
arnar og veiðarfærin hafa á stofn-
inn og lífríki hafsins, og hvort við-
kvæmar tegundir eru meðafli við
veiðarnar, eða notaðar sem beita.
Eftirlitsmenn koma árlega til
landsins til að tryggja að skilyrðum
hverrar vottunar sé fullnægt og
segir Kristinn það ekki sjálfgefið
að lönd haldi vottun sem eitt sinn
hefur verið veitt: „Það gerðist t.d.
fyrr á þessu ári að við misstum
grásleppuskírteinið eftir að vott-
unarstofan mat það þannig, út frá
fyrirliggjandi vísindagögnum, að
áhrif veiðanna á stofna útsels og
landsels við landið ógnuðu tilvist
þessara stofna. Í kjölfarið höfum
við átt í samskiptum við stjórnvöld
um aðgerðir til að draga úr ánetjun
sela, sem fylgir grásleppuveið-
unum, með það fyrir augum að
geta lagt fram áætlun og fengið
vottun um MSC-sjálfbærni að
nýju.“
Verð gæti hækkað
Daníel Thomsen, sölumaður hjá
Danica, segir að með vottun skötu-
selsins sé verið að greiða leiðina
inn í evrópska stórmarkaði. Hann
telur líka að þar sem íslenski
skötuselurinn sé sá fyrsti til að fá
vottun megi búast við að hærra
verð fáist fyrir vöruna. „Við sáum
það sama gerast með steinbítinn
þegar hann fékk MSC-vottun að
eftirspurnin jókst mikið og verðið
hækkaði ágætlega,“ segir hann.
„Aftur á móti dregur úr vægi vott-
unarinnar eftir því sem fleiri fá
hana, og á það t.d. við um nær all-
ar þorskveiðar í Evrópu í dag að
þær hafa fengið sjálfbærnivottun.“
Danica var stofnað árið 1993 og
sérhæfir sig í sölu á íslensku
sjávarfangi til erlendra kaupenda.
Mest selur Danica af þorski og ýsu
og eru Bretland og Bandaríkin að-
almarkaðir fyrirtækisins.
Danica selur skötusel einkum til
ríkari þjóða Evrópu, s.s. til Bret-
lands, Þýskalands, Belgíu og Sviss.
„Ameríkanarnir vilja líka fá skötu-
sel endrum og sinnum og panta þá
fiskinn heilan með haus og öllu til-
heyrandi til að hafa hjá sér til
skrauts, enda hálfgert skrímsli sem
fær fólk til að staldra við fisk-
borðið.“
Tvöfalt dýrari en þorskur
Þó ekki sé flutt út mikið magn af
íslenskum skötusel, borið saman
við t.d. þorsk eða ýsu, þá fæst
mjög gott verð fyrir fiskinn. „Vita-
skuld sveiflast verðið en alla jafna
má reikna með að skötuselshalar
séu með u.þ.b tvöfalt hærra kíló-
verð en þorskflök,“ útskýrir Daníel
og bætir við að verðið virðist hald-
ast í hendur við framboðið. Hann
segir jafnframt að ekki sé mikil
sókn í skötusel á innanlandsmark-
aði. „Veiðarnar nú eru aðeins einn
tíundi af því sem þær voru fyrir
sex árum og verð hefur hækkað í
samræmi við það. Þrátt fyrir að
það væri freistandi að veiða meira
af tegund sem selst á svona háu
verði þá hugsa ég að verðið myndi
þá taka að lækka. Að þessu leyti er
fiskmarkaðurinn fullkomið dæmi
um lögmál framboðs og eftir-
spurnar.“
Skötuselur þykir afbragðsgóður
matfiskur með bragð sem minnir á
humar, og ætti það að útskýra það
háa verð sem fæst fyrir þennan
ljóta fisk. Frá Íslandi er skötusel-
urinn seldur í sporðum og eru þá
tvö flök áföst hverjum sporði. Daní-
el segir einnig hægt að nýta kinn-
arnar úr skötuselnum en þær fari
lítið í útflutning. Hörð samkeppni
er við aðrar fiskveiðiþjóðir í Norð-
ur-Atlantshafi: „Við berjumst við
skoskan, færeyskan og norskan
skötusel og geta þær þjóðir oft
boðið upp á betra verð en við. Það
getur verið vandamál enda virðast
kaupendur skötusels láta sig verðið
miklu varða.“
Vottun ætti að greiða leið
skötuselsins inn í verslanir
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Skötuselskvótinn er lítill en
gott verð fæst fyrir þennan
ófrýnilega fisk. Með sjálf-
bærnivottun opnast marg-
ar dyr á erlendum mörk-
uðum og ætti að leiða til
þess að íslenskur skötusel-
ur hækki í verði.
Daníel
Thomsen
Morgunblaðið/Ómar
Skötuselurinn myndi seint fá vottun fyrir fegurð. Meira munar þó um sjálf-
bærnivottunina enda skilyrði hjá mörgum verslanakeðjum. Mynd úr safni.
Kristinn
Hjálmarsson
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum