Fréttablaðið - 22.06.2018, Side 18

Mikilvægum áföngum í bygg-ingu nýs Landspítala við Hringbraut var náð í þessari
viku. Þá voru opnuð tvö tilboð vegna
framkvæmda við Hringbrautarverk-
efnið. Annars vegar tilboð í gatnagerð
og jarðvinnu vegna framkvæmda við
meðferðarkjarna spítalans, sem oft
er kallaður hjartað í starfsemi spítal-
ans og hins vegar tilboð í fullnaðar-
hönnun rannsóknarhúss. Öll voru
þessi tilboð undir kostnaðaráætlun.
Meðferðarkjarninn er stærsta
og flóknasta framkvæmd Hring-
brautarverkefnisins. Með tilkomu
hans verður mikil og jákvæð breyt-
ing á aðstöðu sjúklinga, aðstandenda
þeirra og starfsfólks. Þar verður öll
bráðastarfsemi spítalans, 210 legu-
rými, sem öll verða á einbýlum, auk
þess sem rýmum fjölgar á gjörgæslu-
og móttökudeild. Hönnun með-
ferðarkjarnans er á lokametrunum,
stefnt er að því að framkvæmdir hefj-
ist árið 2019 og að byggingarnar verði
tilbúnar á árunum 2023-2024.
Bygging rannsóknahúss er annað
stórt verkefni, það mun hýsa rann-
sóknarstofur spítalans, þar með
talinn er Blóðbankinn. Það verður
breyting til batnaðar þegar rann-
sóknastarfsemi Landspítala sam-
einast undir einu þaki í stað þess að
dreifast í 16 byggingar hér og þar í
borginni.
Nýtt sjúkrahótel
Nýtt sjúkrahótel hefur þegar risið á
Hringbrautarlóðinni og verður tekið
í notkun innan skamms. Það er mikið
fagnaðarefni og bylting í þjónustu
Landspítala, sérstaklega fyrir fólk af
landsbyggðinni. Á sjúkrahótelinu
verða 75 vel búin herbergi, þar á
meðal sérstakt fjölskyldurými. Víða
á Norðurlöndunum er góð reynsla af
sjúkrahótelum á lóðum sjúkrahúsa.
„Þörfin kallar hærra með hverju
ári“
Þessi orð mælti Ingibjörg H. Bjarna-
son árið 1923 úr ræðustól Alþingis en
Ingibjörg var ein aðaltalskona „Land-
spítalamálsins“ eins og það var kallað
og borið uppi af þeim konum sem
settust fyrstar á Alþingi og voru með
sanni óþreytandi í baráttu sinni fyrir
byggingu Landspítala. Ingibjörg var
orðin langeyg eftir ákvörðun stjórn-
valda um að leggja fé til spítalabygg-
ingar og segja má að orð hennar eigi
jafn vel við árið 2018.
Uppbygging Landspítala er gríðar-
legt hagsmunamál fyrir þjóðina alla,
framþróun í heilbrigðisþjónustu,
öryggi sjúklinga og vinnuumgjörð
starfsfólks. Í stjórnarsáttmála og
ríkisfjármálaáætlun sitjandi ríkis-
stjórnar er uppbygging Landspítala
við Hringbraut gerð að forgangsmáli.
Fyrri ríkisstjórnir hafa einnig staðið
myndarlega við bakið á uppbygg-
ingunni, í raun allar ríkisstjórnir frá
aldamótum, frá því fyrst að uppbygg-
ing spítalans við Hringbraut komst
á dagskrá. Þá hefur borgarstjórn og
Reykjavíkurborg ávallt stutt dyggi-
lega við uppbyggingaráformin. Þessu
ber að fagna, en einnig er mikilvægt
að fagna hverjum áfanga í uppbygg-
ingu Landspítala við Hringbraut.
Landssamtökin Spítalinn okkar
leggja áherslu á að engar tafir verði
á þessu mikilvæga verkefni. Þörfin
kallar hærra með hverju ári vegna
hækkandi aldurs þjóðarinnar, örra
tækniframfara og þeirrar sjálfsögðu
kröfu landsmanna að geta treyst á
framúrskarandi og örugga heil brigðis-
þjónustu fyrir sig og ástvini sína.
Nýjum áföngum fagnað
Anna
Stefánsdóttir
formaður
stjórnar
Spítalans okkar
Oddný
Sturludóttir
ritari stjórnar
Spítalans okkar
Aðildin að EES hefur komið sér mjög vel fyrir okkur og því er almennur vilji fyrir
því að „kíkja í pakkann“, til að fólk
viti almennilega hvað falið er í fullri
aðild að Evrópusambandinu (ESB).
Þegar það liggur fyrir getur þjóðin
tekið bindandi ákvörðun um málið
í þjóðar atkvæðagreiðslu.
Meðal þess góða við ESB er að
það starfar í þágu almennings. Full-
trúar á Evrópuþinginu, í Evrópu-
ráðinu og öðrum stofnunum ESB
koma það víða að og þeir ná aðeins
saman um almennar ráðstafanir,
draga ekki taum sérhagsmunahópa
eins og gerist og gengur sérstaklega
í fámennum löndum. Talsmenn sér-
hagsmuna hér gera mikið úr því að
ESB séu ólýðræðisleg samtök. Það
sem sérhagsmunaöflin eiga í raun
við er að þau munu ekki geta haft eins
sterk tök á stjórnvöldum ESB og þau
hafa á stjórnvöldum hér, sér í hag en
almenningi í óhag.
Hvað þýðir ESB fyrir almenning
og neytendur?
ESB sinnir fyrst og fremst hags-
munum almennings og neytenda.
Það hefur leitt til stórbættra lífskjara
í Evrópu, ekki síst í löndum sem áður
bjuggu við gallað stjórnkerfi. Fyrir
okkur myndi full aðild að ESB meðal
annars þýða eftirfarandi:
Niðurfelling hinna háu matartolla
mun lækka verð kjöts, mjólkurvara og
eggja um 35% sem þýðir um 100.000
króna lækkun matarútgjalda á mann
á ári. Það gagnast öllum almenningi,
sérstaklega fátækum barnafjölskyld-
um. Einnig ferðaþjónustunni út um
land, því ferðamenn forðast eðlilega
hæsta matarverð í heimi.
Tekjur sjávarútvegsins munu
aukast um rúmlega 1 milljarð kr. á ári
við niðurfellingu tolla sem nú bætast
á verð sumra sjávarafurða inn á ESB-
markaðinn. Fullvinnsla sjávarafurða
í tilbúinn mat mun aukast því tollar
koma aðallega á fullunnar sjávar-
afurðir.
Með því að ganga í Tollabandalag
Evrópu verður jafn einfalt að kaupa
vörur erlendis frá og innanlands því
tollafgreiðsla fellur niður og vöruverð
lækkar. Af öllu því sem BREXIT hefur í
för með sér óttast Bretar mest áhrifin
af útgöngu úr Tollabandalaginu því
hún þýðir að óhagkvæmt verður að
staðsetja til dæmis bílaverksmiðjur á
Bretlandi. Frjáls för fólks innan Evr-
ópu eykur velsæld því fólk getur sótt
vinnu, menntun og notið tilverunnar
þar sem hentar hverju sinni.
Gjaldmiðillinn euro lækkar vexti,
auðveldar viðskipti, minnkar kostnað
við meðhöndlun fjármuna og stuðlar
að stöðugleika. Vextir innan EUR
eru 3-4% lægri en vextir í krónunni.
Upptaka EUR á Íslandi mun til dæmis
lækka vaxtakostnað  fjölskyldna
sem standa í húsnæðiskaupum um
nokkur hundruð þúsund krónur á
ári og færa langþráðan stöðugleika.
Byggingarkostnaður íbúða lækkar og
lægri greiðslubyrði þýðir aukið fram-
boð á húsnæði og að fleiri munu geta
keypt íbúðir og leigt. Fleiri vel borg-
andi fyrirtæki myndu sjá sér hag í að
setjast hér að og meðallaun í landinu
munu hækka.
Við fáum sæti við borðið þar sem
stefnan er mótuð í stóru línunum
í Evrópu, í málum sem hafa áhrif á
okkur hvort sem okkur líkar betur
eða verr. Auðveldara verður fyrir
okkur að koma okkar sjónarmiðum
að áður en ákvarðanir eru teknar.
Full aðild að ESB mun líklega bæta
lífskjör í þessu landi um 30% til 40%.
Sterkir sérhagsmunahópar, aðal-
lega útgerðarmenn og bændur,
berjast fyrir eigin hag hvað sem líður
almannahag. Þeir leitast við að hafa
áhrif á almenningsálitið meðal ann-
ars með því að halda úti fjölmiðlum
þar sem spilað er á viðkvæmar nótur
þjóðernis, íhaldssemi og ótta við
breytingar. Þeir styðja leiðitama
frambjóðendur til þings og í aðrar
áhrifastöður. Þeir berjast gegn nýrri
stjórnarskrá og jöfnum atkvæðisrétti.
Þegar fólk áttar sig á þessu og fer að
styðja flokka sem vinna í almannahag
mun gamla Ísland breytast. Við tekur
bjartari tíð og lífskjör okkar verða á
pari við það sem gerist í nágranna-
löndunum. Til mikils er að vinna.
Áfram við!
Evrópusambandið og við
Guðjón
Sigurbjartsson
viðskipta­
fræðingur
Þegar fólk á mínum aldri talar um hvað allt hafi verið frábært þegar þau voru ung,
hristi ég höfuðið svo duglega að við
liggur að það hrö̈kkvi af búknum.
Ég tala nú ekki um þegar mín
kynslóð kvartar yfir hvað unga
fólkið sé miklir aumingjar, og að
heilu kynslóðirnar séu handónýtar.
Allt muni fara fjandans til, vegna
þess að þeim sé ekki viðbjargandi.
Fyrirgefið mér fjórtán sinnum,
en ég veit ekki betur en það sé
einmitt okkar kynslóð sem ber
ábyrgð á því hvernig komið er fyrir
heiminum. Auðvitað er nútíminn
meingallaður, rétt eins og ö̈ll önnur
tímabil mannkynssögunnar, og
ég geri mér líka grein fyrir að fólk
á mínum aldri hefur látið svona
frá örófi alda. Heimur versnandi
fer og allt það. Maður getur samt
látið sig dreyma um að ranghug-
myndum fækki þegar aðgengið að
upplýsingum er orðið jafn gott og
raun ber vitni.
Stundum held ég að sumir af
minni kynslóð hafi gjörsamlega
misst minnið. Í það minnsta sjá þeir
fortíðina í rósrauðum bjarma sem á
lítið skylt við raunveruleikann.
Sú var tíð að þeir sem voru með
sérþarfir voru kallaðir aumingjar,
gert var grín að þeim og jafnvel
sparkað í þá.
Sú var tíð að komið var fram við
samkynhneigt fólk eins og það væri
holdsveikt.
Nei, það var ekki allt betra í gamla daga!
Nýverið var námskeið á vegum Íbúðalánasjóðs um hvernig mætti stofna leigufélög sem
ekki eru rekin í hagnaðarskyni (e.
non-profit). Jafnframt hvatti sjóður-
inn góðgerðarfélög til að stofna slík
félög. Nýleg lög um almennar íbúðir
ættu að auðvelda stofnun slíkra
félaga, með stofnframlögum frá ríki
og sveitarfélögum, og er markmiðið
að auka húsnæði á leigumarkaði fyrir
lágtekjufólk.
Slíku framtaki ber að fagna, enda
liggur húsnæðiskreppan þungt á lág-
tekjufólki. Efnahagslegur ójöfnuður
er tilfinnanlegur á Íslandi, og hefur
alvarleg áhrif á lýðræði landsins.
Ekki skal furða að fólk sem stendur
í ströngu allt árið um kring við að
tryggja sér þak yfir höfuðið, og aðrar
lífsnauðsynjar, er með hugann við
aðra hluti heldur en lýðræðisleg mál-
efni og möguleika þeirra. Einnig eru
leigjendur oft og tíðum jaðarsettir
hópar sem gerir þá enn valdaminni
en marga aðra.
Lýðræðislegar stofnanir njóta
lítils trausts, en valdefling og aukin
aðkoma almennings að ákvarðana-
töku kann að bæta úr því. Undanfarin
misseri hafa verið háværar raddir
um aðgerðaleysi stjórnvalda vegna
hækkandi húsnæðisverðs, sem og
reiði vegna stórra leigufélaga sem
hafa tekið yfir leigumarkaðinn og
halda fólki í gíslingu um húsnæði
með okurleigu og öfgafullum kröfum.
Leigjendur eru valdalausir, og nú er
mál að linni.
Alda, félag um lýðræði og sjálf-
bærni, hefur lengi talað fyrir lýð-
ræðis legum fyrirtækjum og hefur
stutt við þingmál þess efnis. Lýð-
ræðisleg fyrirtæki valdefla starfsfólk
og væri fagnaðarefni ef fjölgun yrði á
lýðræðislega reknum leigufélögum.
Slík félög hljóta að starfa með hags-
muni leigjenda að leiðarljósi.
Aukin aðkoma almennings
Lög um almennar íbúðir segja raunar
til um að skipa skal fulltrúaráð í hús-
næðissjálfseignarstofnunum. Full-
trúaráðin skulu að hluta til skipuð
leigjendum, en það gefur það til kynna
að leigjendur slíkra félaga eigi að hafa
rödd í ákvarðanatökum. Því miður eru
lögin gloppótt og tryggja ekki nægilega
aðhald, aðkomu og stjórn leigjenda
yfir húsnæðissjálfseignarstofnunum.
Þar koma til ýmsar undanþágur sem
vert er að endurskoða til að tryggja að
rödd leigjenda fái ekki bara að heyrast
heldur sé ráðandi.
Það eru umtalsverð og margvísleg
tækifæri í sjálfseignarstofnunum
um húsnæði: tækifæri til að hlusta á
leigjendur, tækifæri til valdeflingar og
tækifæri til að takast á við húsnæðis-
kreppuna. En til að nýta þessi tæki-
færi er mikilvægt að virkja lýðræðis-
lega ferla innan leigufélaga. Aukin
aðkoma almennings getur átt hlut í
að leysa húsnæðisvandann, og þann-
ig dregið úr ójöfnuði og aukið lífs-
gæði. Aukin lífsgæði auk valdeflingar
almennings mun leiða til öflugra lýð-
ræðis og dýpri borgaravitundar og
eru lýðræðisleg leigufélög vissulega
ein leið til að ná þessu markmiði.
Lýðræðislegar lausnir á
húsnæðisvandanum
Katla Hólm
Þórhildardóttir
ráðgjafi hjá
Öldu, félagi um
sjálfbærni og
lýðræði
Sigríður
Pétursdóttir
dagskrárgerðar­
maður
Þetta unga fólk, sem sumir
voga sér að kalla aumingja,
vekur hjá mér von um
betri framtíð. Það fær fimm
stjörnu dóma í stærstu fjöl-
miðlum heims fyrir tónlist
og myndlist, spilar fótbolta
sem vekur aðdáun heims-
byggðarinnar, og býr til
kvikmyndir sem fá á annað
hundrað alþjóðleg verðlaun
árlega.
Sú var tíð að flestir Íslendingar
héldu að þeir sem væru með annað
litaraft væru þeim óæðri.
Sú var tíð að þegar ungar sálir
hvísluðu um misnotkun var sussað
á þær og þeim sagt að harka af sér.
Sú var tíð að fólk trúði því að ef
krakkaskammirnar væru hýddar
yrðu þær að betri manneskjum.
Sú var tíð að miklu fleiri börn
drukknuðu, eða fóru sér að voða
á annan hátt, því þá var engin
umræða um öryggismál.
Sú var tíð að ekkert þótti athuga-
vert við að láta börn vinna erfiðis-
vinnu, þar til litlir líkamar þoldu
ekki álagið, og útlimir og liðamót
bólgnuðu.
Sú var tíð að mataræði var svo
fábrotið að börn fengu beinkröm
og fleiri sjúkdóma.
Sú var tíð að fáir kipptu sér upp
við að börn keyptu sér landa og
lágu kófdrukkin milli þúfna eftir
sveitaböll.
Sú var tíð að einungis fáir útvald-
ir gátu farið í framhaldsnám eða
ferðast til annarra landa.
Ég þarf varla að minna eldra fólk
á hvernig það var að fara til tann-
læknis fyrir nokkrum áratugum,
eða keyra hringinn á holóttum
malarvegum. Manni leið eins og
innyflin væru að brjóta sér leið út
úr líkamanum.
Þetta unga fólk, sem sumir voga
sér að kalla aumingja, vekur hjá
mér von um betri framtíð. Það
fær fimm stjörnu dóma í stærstu
fjölmiðlum heims fyrir tónlist og
myndlist, spilar fótbolta sem vekur
aðdáun heimsbyggðarinnar, og
býr til kvikmyndir sem fá á annað
hundrað alþjóðleg verðlaun árlega.
Það er í fremstu röð vísinda- og
fræðimanna í fjölmörgum greinum,
og vekur athygli fyrir góða fram-
komu og skörungsskap. Það sem
mér þykir þó mikilvægast er að upp
til hópa virðist það vera umburðar-
lyndara, víðsýnna og tillitssamara
en við sem eldri erum.
Sú hætta sem steðjar að heim-
inum er fyrst og fremst vegna
valdhafa með gamaldags og úrelt
viðhorf, eins og Trump, Pútín og
Erdogan. Ef við verðum svo heppin
að heimurinn lifi þá kynslóð af,
verður hann vonandi í betri hönd-
um hjá yngri og betur upplýstum
kynslóðum.
2 2 . j ú n í 2 0 1 8 F Ö S T U D A G U R18 S k o ð U n ∙ F R É T T A B L A ð i ð
2
2
-0
6
-2
0
1
8

0
5
:1
3
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
3
5
-4
9
9
8
2
0
3
5
-4
8
5
C
2
0
3
5
-4
7
2
0
2
0
3
5
-4
5
E
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
6
4
s
_
2
1
_
6
_
2
0
1
8
C
M
Y
K