Framsókn : bændablað - samvinnublað - 03.04.1937, Side 2

FRAMSOKN
Ágreiningurinn milli Búnað-
arþings og rikisstjórnar var
um 5 greinar i I. kafla laganna.
Þessar greinar eru þvi birt-
ar hér hlið við hlið, eins og
þær eru nú og eins og þær
verða eftir tillögum Búnaðar-
þings síðasta, sem landbúnað-
arráðherra hefir lofað að koma
fram á Alþingi. Geta bændur
því dæmt sjálfir um, hvort þau
ákvæði I. kafla laganna, sem
ágreiningnum olli, eru ekki
mrrkuð út, valdboðið um val
búnaðarmálastjóra, kosninga-
fyrirkomulag o. fl., og loks
hvort Búnaðarfélagið er ekki
eftir breytingarnar frjáls og
fullvalda stofnun, enda þótt
það hafi unnið til frelsis sins
að breyta nokkuð kosninga-
fyrirkomulagi sinu, eftir að
það kom í ljós, að ýmsir ósk-
uðu þess.
Loks verða hér á eftir birt-
ar nokkrar greinar úr lögum
Búnaðarfélagsins, eins og þær
verða, þegar jarðræktarlögum
hefir verið hreytt samkv. áður-
sögðu. Sést þá, að skilyrðin fyrir
kosningarrétti, um 20 hektar-
ana og 3 kr. gjaldið til Búnað-
arfélags Islands er horfið, og
að fræðimenn í búnaði eru
ekki útilokaðir frá búnaðar-
þingi. Áhrif Búnaðarsambands
fundar eru aukin á kosningu.
Aðalatriðið er þó, að kosninga-
fyrirkomulagið er ekki lengur
valdboðið kð ofan, og að Bún-
aðarþing getur breytt því aft-
ur, er því sýnist.
Samanburdur á 1. kafla, eins og hann er nú, og eins og hann verdur
samkæmt bi eytingum Búnaöarþings.
í. kafli laganna, eins og hann er nú.
j 2. gr.
Búnaðarfélag íslands liefir á hendi umsjón með fram-
kvæmd þeirra ræktunarmála, sem lán eða styrkur er veittur
til samkvæmt lögum þessum, enda sé skipulag þess og starfs-
reglur í samræmi við ákvæði laganna.
Meðan Búnaðarfélag íslands fer með mál þessi, skal val
búnaðarmálastjóra bundið samþykki landbúnaðarmálaráð-
herra.
3. gr.
Störf þau, sem Búnaðarfélagi íslands eru falin i lögum
þessum, annast búnaðarmálastjóri með aðstoð ráðunauta og
trúnaðarmanna í samráði við stjórn félagsins.
Greini búnaðarmálastjóra og stjórn félagsin á um þau mál,
er félagið fer með i umboði ríkisvaldsins, má skjóta ágreinings-
atriðinu til landbúnaðarráðherra, er fellir fullnaðarúrskurð um
málið.
4. gr.
Hvert búnaðarsamband ræður trúnaðarmann (og fleiri en
einn, ef nauðsyn krefur) í samráði við búnaðarmálastjóra, er
hafi á hendi leiðbeiningar, mælingar, skýrslugerð og eftirlit
með þeim framkvæmdum, sem styrktar eru samkvæmt lög-
um þessum, undir yfirstjórn Búnaðarfélags íslands.
6. gr.
Hver sá, er njóta vill styrks samkvæmt lögum þessum,
verður að vera félagmaður í búnaðarfélagi þess lirepps eða bæj-
ar, þar sem hann á lögheimili, og ársfélagi í Búnaðarf élagi ís-
lands og greiða árlega kr. 3.00 til þess. Hver ársfélagi fær bún-
aðarblað félagsins endurgjaldslaust. Heimilt er þó, með sam-
þykki Búnaðarfélags íslands, þeim bændum, er vegna lands-
hátta eiga erfitt með að vera í búnaðarfélagi sins hrepps, að
vera í búnaðarfélagi næstu sveitar.
Formenn hreppabúnaðarfélaga annast innheimtu árs-
gjaldsins, og má Búnaðarf élag Islands halda þvi eftir af jarð-
ræktarstyrk hlutaðeigandi einstaklinga og búnaðarfélaga.
7. gr.
Kjósa skal til búnaðarþings innan hvers búnaðarsambands
1 fulltrúa fyrir hver 300 félagsmannaatkvæði og auk þess einn
fyrir brot úr 300, sé það meira en % þeirrar tölu, og jafnmargra
til vara. Gildir kosningin til 4 ára. Kosningarrétt og kjörgengi
hafa þeir einir, sem eru ársfélagar í Búnaðarfélagi íslands og
lögheimili eiga á hlutaðeigandi sambandssvæði og hafa minnst
20 ha. af landi til eigin afnota. Þeir, er hafa grasnyt af minna
landi til eigin afnota en að ofan getur, skulu hafa eitt atkvæði
við kosningu þessa fyrir hverja 20 ha. samtals, og velja þeir
sér fulltrúa úr sínum hópi til að fara með atkvæði sitt.
Rétt til að bera fram kjörlista, hafa minnst félagsmenn
með samtals 40 atkvæði, og skulu vera jafnmargir á hverj-
um lista og kjósa á, og jafnmargir til vara. Komi fram fleiri
en einn listi, skal hlutfallskosning viðhöfð.
Kosning til búnaðarþings skal jafnan faraframá aðalfund-
um hreppabúnaðarfélaganna. Stjórn hlutaðeigandi búnaðar-
sambands sér nm kosninguna. Að öðru leyti fer um framkvæmd
Icosningarinnar ef tir atkvæðum reglugerðar, er landbúnaðarráð-
lærra setur, að fengnum tillögum Búnaðarfélags íslands.
I. kafli laganna, eins og hann
verður.
2. gr.
Búnaðarfélag íslands hefir á
hendi umsjón með framkvæmd
þeirra ræktunarmála, sem lán
eða styrkur er veittur til, sam-
kvæmt lögum þessum, enda sé
skipulag þess og starfsreglur
í samræmi við ákvæði laganna.
3. gr.
Störf þau, sem Búnaðarfélagi
íslands eru falin í lögum þess-
um, annast húnaðarmálastjóri
með aðstoð ráðunauta og trún-
aðarmanna undir umsjón
stjórnar félagsins.
Greini búnaðarmálastjóra og
stjórn félagsins á um hvernig
skilja beri lög og reglugerðir,
er félagið fer með í umboði
ríkisvaldsins, má skjóta ágrein-
ingsatriðinu til landbúnaðar-
ráðherra, er fellir fullnaðarúr-
skurð um málið.
4. gr. 1. málsgr.
Hvert búnaðarsamband ræð-
ur trúnaðarmann (og fleiri en
einn, ef nauðsyn krefur)í sam-
ráði við stjórn Búnaðarfélags
íslands, er hafi á hendi leið-
beiningar, mælingar, skýrslu-
gerð og eftirlit með þeim fram-
kvæmdum, sem styrktar eru
samkvæmt lögum þessum, und-
ir yfirstjórn Búnaðarfélags Is-
lands.
6. gr.
Hver sá, er njóta vill styrks
samkvæmt lögum þessum,
verður að vera félagsmaður i
búnaðarfélagi þess brepps eða
bæjar, þar sem hann á lög-
heimili. Heimilt er þó, með
samþykki Búnaðarfélags Is-
lands, þeim bændum, er vegna
landshátta eiga erfitt með að
vera í búnaðarfélagi síns
hrepps, að vera í búnaðarfélagi
næstu sveitar.
7. gr.
Kjósa skal til búnaðarþings
innan hvers búnaðarsambands.
Um kosingarrétt og kjörgengi
til Búnaðarþings, svo og tölu
fulltrúa, fer eins og 'fyrir e
mælt í lögum Búnaðarfélags ís
lands.
ann og spásögnina í orðum
Yr. Þ.:
„Þróunin getur ekki orðið
< nrnir á Islandi, en á Norður-
löndum. Þó að Bændaflokkur-
inn byrji nú smátt, þá er það
víst, að honum tilheyrir fram-
tíðin.“ (Frs., I., 36.)
i
Loks sýnir neyðarópið, að
ráðherrann gerir sér enga von
um að stjómarflokkarnir, jafn-
vel þó Kommarnir bætist við,
iái meirihluta atkvæða þjóðar-
innar við kosningarnar. Hann
veit að það er litilokað. Eina
von lians er sú, að Tímamenn
fái að halda fleiri kjördæma-
Breytingar
við lög Búnaðarfélags Islands,
frá 23. febr. 1931.
6. gr. orðist svo:
„Hreppabúnaðarfélög, sem
vinna saman að landbúnaðar-
málum, undir yfirstjórn Bún-
aðarfélags Islands, nefnast
búnaðarsambönd. Skipta má
samböndum þeim, sem nú eru,
með samþykki Búnaðarþings.
Þó skal ekkert þeirra ná yfir
minna svæði, en sem svarar
einu sýslufélagi, og hafa að
minnsta kosti 300 kjósendur til
Búnaðarþings, er skiptin fara
fram.“
7. gr. orðist þannig:
„Hvert búnaðarsamband
skal kjósa fulltrúa á Búnaðar-
þing. Tala búnaðarþingsfull-
trúa fer eftir tölu kjósenda til
Búnaðarþings, innan hvers
sambands, þannig að kosinn
sé 1 fulltrúi fyrir hverja 300
kjósendur, og enn fremur 1
fyrir brot úr þeirri tölu, sé það
meira en % hennar, og jafn-
marga til vara. Kosningin gild-
ir til 4 ára. Á Búnaðarþingi
eiga enn fremur sæti, en ekki
atkvæðisrétt, stjórn félagsins
og búnaðarmálastjóri. Ráðu-
nautar félagsins eiga þar til-
lögurétt og málfrelsi. Búnað-
armálastjóri er ekki kjörgeng-
ur á Búnaðarþing.“
8. gr. orðist þannig:
„Kosningarrétt og kjörgengi
hafa þeir einir, sem eru 21 árs
að aldri, eiga lögheimili i
hlutaðeigandi sambandssvæði
og uppfylla auk þess einhver
þeirra skilyrða, sem talin eru
upp i eftirtöldum stafliðum:
a. Þeir búendur, er liafa jörð
eða jarðarpart, sem metinn
er til dýrleika, til eigin af-
nota.
b. Bústjórar, er annast bú-
rekstur fyrir aðra, þar sem
eigendur geta ekkí notað
réttindi sín sjálfir, eða hafr
afsalað sér þeim í. hendur
bústjóranum.
c. Leiðbeinandi menn, er hafa
störf í þágu landbúnaðar-
ins að aðalatvinnu.
d. Aðrir heimilisfeður, er
framleiða landbúnaðaraf-
urðir, er þeir hafa lífsfram-
lcjörnum þingmönnum, en þeim
ber eftir atkvæðafjölda.
Ef hann gerði sér von um
nægan meirihluta atkvæða, þá
skifti ekki öllu, þó að Tíma-
menn töpuðu 2—3 eða 4 kjör-
dæmakjörnum þingmönnum,
því að þá fengju þeir uppbót-
arþingmenn í staðinn.
En Tímamenn treysta ekki
á meiri hluta -atkvæða handa
stjórnarliðinu, þeir vita, að þeir
eru að tapa.
Þeir vita, hversu hrapallega
þeir hafa brugðist umbjóð-
öndum sínum, bændunum.
Þeir vita að kosningarnar eru
leynilegar og óttast réttlátan
dóm.
Þeir liafa mist sjálfstæði sitt
og þeir hafa mist það sem
mest er:
Þeir hafa mist kjarkinn.
færi af, að nokkru eða öllu
leyti, og nánar verður skil-
greint í reglugerð.
Rétt til að bera fram kjör-
lista hafa minnst 40 kjósend-
ur, og sé listinn lagður fram á
aðalfundi búnaðarsambands-
ins. Sama rétt hefir hluti
fulltrúa á sambandsfundi.
Nú er enginn slíkur listi fram-
lagður á sambandsfundi, og
skal þá fundurinn koma sér
saman um lista. Á hverjum
lisfa skulu vera jafnmargir og
kjósa á og jafnmargir til vara.
Komi fram fleiri en einn listi,
skal viðhöfð hlutfallskosning.
Nú hefir aðeins komið fram
einn listi og úrskurðar þá for-
maður búnaðarsambands, í
lok fundarins, þá sem á list-
anum eru og í sömu röð, rétt
kjörna búnaðarþingsfulltrúa,
þ. e. aðalmenn og varamenn.
Kosning til Búnaðarþings
skal fram fara í búnaðarfélög-
um á tímabilinu frá 1. júní til
loka októbermánaðar, þó ekki
fyr en 2 mánuðir (60 dagar)
eru liðnir frá lokum sam-
bandsfunda hlutaðeigandi sam
banda.
Stjórn hlutaðeigandi sam-
bands sér um kosninguna og
ákveður kjördag, að öðru leyti
fer um undirbúning og fram-
kvæmd kosninga til Búnaðar-
þings eftir ákvæðum reglu-
gerðar, er Búnaðarþing setur.“
9. gr. verður 10. gr.
Síðari hluti greinarinnar
orðist svo:
„Á Búnaðarþingi skulu kosn-
ir 3 menn í stjórn félagsins, á-
samt varamönnum þeirra. Skal
hlutfallskosning viðliöfð. Kosn-
ing gildir til 4 ára. Á Búnað-
arþingi skal kjósa einn end-
urskoðanda innan Búnaðar-
þings og varamann hans. Gild-
ir kosning þeirra til 4 ára.
Landbúnaðarráðherra skipar
annan endurskoðanda og vara-
mann hans.“
Ákvæði til bráðabirgða:
„Fyrir októbermánaðarlok
1938 skal fara fram kosning á
öllum fulllrúum til Búnaðar-
þings, samkvæmt lögum þess-
um, enda leggi þá niður um-
boð sitt þeir fulltrúar, sem
kjör hafa til 1940. Stjórn fé-
lagsins skal öll kosin á Bún-
aðarþingi 1939.
Brejdingar þessar öðlast
gildi, þegar staðfest hafa verið
lög frá Alþingi 1937, um breyt-
ingar á 1. kafla jarðræktar-
laga, er samþykktar hafa ver-
ið á þessu Búnaðarþingi.“
------
Þá var hlegið.
Eysteinn ráöherra fór í útvarps-
umræðunum aö flónskast á aS tala
um veösetningar. Benti Hannes
Jónsson honum þá á aö hann sjálf-
ur ráðherrann væri margveösett-
ur upp fyrir haus, fyrst Bretum i
sambandi viö lántökurnar frægu,
og svo umfram allt Socialistun-
um. Þó mundu eyrnabroddarnir
standa upp úr rétt til þess a5
Kommúnistarnir brygSu á þau
marki sínu.
Þá var hlegið um allt land.