Framsókn : bændablað - samvinnublað - 03.04.1937, Síða 3

FRAMSÖKN
BÓKARFREGN.
Frh. af 1. síðu.
sjónar við sína bók. Ma heita,
að sagan af forfeðrum Grettis
sé samin nær eingöngu af stuðn-
ingi þeim, er höf. hefir haft af
efni Sturlubókar. Allt þetta mál
er vandlega rætt og rakið. „Um
leið gefst og kostur á því að
kynnast nokkuð vinnubrögðum
hins forna höfundar og sjá,
hvað honum verður úr efniviði
sinum“, — segir útgefandi og
veitir hann greinagóðar skýr-
ingar á því.
Þriðji kafli formálans er um
„vísur og kvæði“, sem fyrir
lcoma i sögunni. Kemur þeirri
rannsókn mjög heim við fyrri
rannsóknir ýmissa fræðimanna,
er iúta að þvi, að visurnar sé frá
ýmsum timum, fæstar efíir
Gretti sjálfan, en margar að
likindum ortar af höfundi sög-
unnar.
Fjórði kafli er um munnlegar
heimildir og þjóðsagnir. Hér er
dreginn fram mikill fróðleikur.
„Margt var það, sem studdi að
varðveizlu og viðhaldi hinna
munnlegu fnásagna. Má þar
fýrst nefna hinn mikla og al-
menna áhuga íslendinga i forn-
öld á allskonar sögulegum fróð-
leik.“ Sumt í kafla þessum er al-
menns efnis og á við um forn-
sögur vorar í heild sinni. En
mest er þó ritað um það, sem
þessa sögu varðar sjálfa. Er þar
meðal annars bent á, að merk
ættkvisl nákomin Gretti Ás-
mundarsyni átti heima í Dölum
á siðara hluta 12. aldar og fyrra
hluta þrettándu aldar og var i
miklu vinfengi við Sturlunga.
Verður vikið að þvi atriði síð-
ar. í þessum kafla er og sýní,
að „það gat ekki hjá því farið,
að slíkur kappi sem Grettir varð
í þjóðarvitundinni drægi að sér
ýmsar sagnir, sem voru honurn
uppliaflega óviðkomandi, hon-
um eignuð afrek, sem hann
hafði aldrei unnið“. Er margí
tekið fram um þetta. Þar til má
nefna samanburð um'frásögn-
ina af viðureign Grettis við
tröllin í Bárðardal og sögu
Bjólfskviðu um Grendel, og
skýrir útgefandi frá rannsókn-
um þýzkra og brezkra vísinda-
manna um þau efni. Þá er enn
rakið nokkuð um aðdráttu liöf-
undar til Spesarþáttar o. m. fl. ,
Fimmti kafli er um tímatal.
Sýnir útgefandi ýmislegan á-
rekstur í tímatali sögunnar og
leiðréttir eftir föngum sam-
kvæmt rannsóknum þeim, er
hann gerir sjálfur og að sumu
eftir tillögum þeirra, er áður
hafa um fjallað. Er það mjög
vandasamt verk og hefir þurft
í mörg horn að líta til þess að
inna það rökvíslega af hendi.
1 ímareikningur sögunnar hefir
lengi verið mönnum örðugur og
hafa inir fornu ritarar sumra j
handritanna verið að gera „leið-
réttingar“ og atliuganir svo sem
þeim þótti bezt fyrir liggja, þótt
það hafi varla orðið til annars,
e.n auka glundroðann.
Þá er sjötti kafli um „aldur
sögunnar, ritunarstað og höf-
und“. —. Telur útgefandi, að
sagan sé í letur færð á fyrstu
áratugum 14. aldar, höfundur-
inn muni hafa verið Húnvetnr
ingur eða að minnsta kosti
Visistdi JÓl&S
í siðasta tölubl. Framsóknar
er alllangur pistill eftir Jón
Pálsson, dýralækni, sem er ein
samfeld árás á afskifti mín af
borgfirsku sýkinni. Greinin er
óvenjulega full af missögnum,
sem eg kemst ekki lijá að leið-
rétta, en eg verð að láta mér
nægja, að stikla á stærstu stein-
unum, því að annars yrði þaí
of langt mál, og miklu lengra
en ósanngirni lir. J. P. verð-
skuldar.
Hann segir, að eg hafi byrj-
að að rannsaka Deildar-
tunguveikina 1934, og end-
urtekur með því sömu fjar-
stæðuna, sem liann, ásamt 3
stéttarbræðrum sínum, gaf í á-
liti til rikisstjórnarinnar ný-
lega. yeturinn 1934 fór eg til
Þýskalands í janúarmánuði, og
dvaldi þar allan veturinn fram
á sumar. Þannig er sá sann-
leikur, að eg sé búinn að fást
við veikina í 2% ár. Dýralækn-
irinn í Borgarnesi, sem mest
allra dýralækna hefir við veik-
ina fengist, veit vel, að Deild-
artunguveikin kom ekki upp
fyr en veturinn 1935, að féð fór
sjúkt á fjallið, án þess það væri
sérstaklega athugað, og að bæði
hann og við fengum veikina
fyrst til rannsókna um haust-
ið 1935. Það er því rúmt ár síð-
an eg sá veikina fyrst, þegar
eg fór upp að Deildartungu i
nóvember 1935.
Eftir þessu er flest, sem lir.
J. P. slær fram í hinni löngu
grein sinni. Hann segir, að eg
hafi sagt veikina lungnapest
1934, ormaveiki 1935 og Deild-
artunguveiki 1936. En 1934 var
veikin ekki komin upp. Hitt er
rétt, að eg hélt, að veikin stafaði
af ormum 1935, en við frekari
rannsóknir varð eg efagjarn-
ari, því að ýmislegt kom fram
við rannsóknirnar, sem mælti
á móti, að svo gæti verið,
þrátt fyrir það, að mikið fynd-
ist af ormum í flestum lung-1
unum.
Hr. J. P. vill kenna mér um
allt það felmtur, sem gripið
hefir menn af hræðslu við
þessa veiki. Þótt hann hafi ekki
orðið mikið var við það, vita
það nú flestir aðrir, að engin
dvalizt langdvölum þar í hér-
aði og allar líkur til þess, að
hann hafi verið klerklærður cða
verið prestur. Þykir lionum sem
flest eða allt komi bezt heim
við það, að Hafliði Steinsson
prestur að Breiðabólstað í Vest-
urliópi sé höfundur sögunnar,
liafi sett hana saman og fært
í letur. í þessu sambandi er á-
grip æviferils Hafliða prests
eftir þvi sem kunnugt er af
fornum heimildum og dregin
fram helztu skilríki, er styðja
mega ætlan útgefandans um
þetta atriði.
Loks er greint frá handritum
cg útgáfum sögunnar i 7. grein.
(Frh.)
B. Sv.
dæmi eru til þess, að fé hafi
hrunið niður á f j allinu að sum-
arlagi, og að margir bændur
eru að verða öreigar af völdum
þessarar veiki. Þeir hafa ekki
komið til hans, ráðþrota yfi
búsifjum þeim, sem veikin hef
ir gert þeim, í öngum sínun
út af að sjá allan bústofn sinn
hrynja niður, svo að liann hef-
ir getað haldið ró sinni fyrir
því.
Hr. J. P. segir, að eg hafi
fundið lungnapestarsýkilinn i
7 af 9 lungum, sem eg rann-
sakaði 1929. En hann gleymir
að geta þess, að nokkrum blað-
síðum seinna telc eg fram, að
eg' liafi fundið hann i hverju
einasta af 20 tilfellum, sem eg
rannsakaði 1930.
Þá er það undarleg staðhæf-
ing, að eg vinni gegn dýralækn-
unum. Bæði liann og aðrir
dýralæknar hafa sent mér sjúk
innýfli til rannsóknar, og hefi
eg hjálpað þeim eftir megni.
Mannalæknarnir verða fegnir
í hvert skifti sem eg get orðið
þeim að liði í að þekkja sjúk-
dóma, en eg verð að segja, að
mér kemur þessi fullyrðing
hr. J. P. undarlega fyrir sjónir.
Að hinu get eg' ekki gert, þótt
hann treysti mér ekki og mín-
um rannsóknum, af því að ég
sé ekki dýralæknir. En þó
mætti hann vita, að það er
sama kunnáttan, sem þarf til
að rannsaka sýkla og þekkja
breytingar sjúkra vefja í smá-
sjá, hvort heldur er um dýr eða
menn að ræða. Og að við lækn-
arnir verðum oft að gera mild-
ar dýratilraunir, til að upplýsa
mannasjúkdóma. Hins vegar
hefir hann stundum verið ó-
heppinn í trausti sínu á útlend-
um sérfræðingum, éins og þeg-
ar aðalheimild hans um
lungnaorma var v. Linden, sem
seinni tíma rannsóknir hafa
;sýnt, að skjátlaðist jstórkost-
lega í rannsóknum sínum á
lífsferli lungnaormanna, sem er
því mjög rangur i lýsingu hr.
J. P. i Búnaðarritinu 1928.
Annars er það ekki í fyrsta
sinni, sem hr. J. P. leggur orð
í belg, þegar eg er að rann-
saka sauðfjársjúkdóma. Þegar
eg var að rannsaka lungna-
pestina í Borgarfirði 1931, fékk
þáverandi forsætisráðherra svo
hljóðandi símskeyti frá hr.
J. P.:
„Örugt ráð við lungnabólgu
í sauðfé, 50 sentigrömm opto-
chinin, gefið inn i 3 snöpsum
af brennivíni, kindin kösuð.“
Tryggvi Þórhallsson gerði
ekki annað við petta skeyti en
að fá það ritstjóra Spegilsins
til birtingar, og þar stendur það
í 6. tbl. 5. árg.
Eg var þá þegar búinn að
prófa optochinin, bæði áhrif
þess á hreingróður af sýklun-
um og eins á lungnabólguna, og
var sýnilegt, að það var alveg
gagnslaust, — en ekki örugt
ráð við lungnabólgunni. Því
miður hafa margar fullyrðing-
Drag bjálkann úp eigfn auiga
I tilefni af skeytum Her*
manns Jónassonar til min i út-
varpinu, út af mati minu
á öllum jarðeignum og búum
Thor Jensen í Gullbringu- og
Kjósarsýslu, skal eftirfarandi
tekið fram:
I.
Bankarnir hafa oftar en einu
sinni spurzt fyrir um það hjá
mér, hvað sé rétt verð á rækt-
uðum ha. lands þar sem að-
staða og markaðsskilyrði eru
góð.
Út af því hefi eg við þessar
stofnanir jafnan lýst því yfir,
að hér i nánd við Reykjavík
gæti fullræktaður ha. eigi met-
ist minna en 1500—1800 krón-
ur, sé ræktun lians gallalaust
framkvæmd og vandað til und-
irbúnings ræktunarinnar.
Það er vitað, að í Búnaðar-
bankanum hefir fullræktaður
ha. við tilsvarandi skilyrði ver-
ið metinn frá kr. 1200 og upp
yfir 2000 kr.
í mati mínu á jarðeignum
Thor Jensens mat eg ræktaða
landið á kr. 1500 ha„ þó að
ræktun sé þar margfalt vand-
aðri en alment gerist, og yfir-
leitt þekkist annarsstaða.
II.
Það er algerlega rangt, sem
segir í Nýja Dagbl. 2. þ. m. um
mat mitt á óræktuðu landi
Lágafells, því að í mati mínu
er innifalið mikið land, sem
þegar er framræst og undirbú-
ið til i’æktunar, og auk þess
slepti eg heitilandi til fjalls al-
gerlega úr matinu, svo og verð-
mæti, sem sumir landeigendur
hér í nágrenni Reykjavíkur
hafa stórtekjur af árlega.
III.
Það er rangt, að telja mat
mitt og mat Steingríms bún-
aðarmálastjóra liliðstæð, því
að mat búnaðarmálastjórans
tekur ekki yfir allar þær eign-
ir, sem voru teknar með í mati
mínu.
IV.
viðbótar-kostnaði i ræktun, má
auka afraksturinn stórlega,
þegar ungviði það, sem er í
viðkomu, vex upp.
V.
Ef miðað er við kaupgjald
nú, mundu jarðabæturnar ein-
ar hafa kostað meira en tvö-
falt við það, sem þær eru metn-
ar í mati mínu. Og það er ekki
langt síðan að forsætisráðherr-
ann gerði þá kröfu, og fékk
henni fullnægt, að fá fullt
kostnaðarverð fyrir sínar eigin
jarðabætur í sömu sýslu, við af-
hendingu þeirra til fátækra kot-
bænda.
VI.
Samanborið við mat Eysteins
fjármála'ráðherra á einni
veiðiá Th. J. á Snæfellsnesi,
verður mat mitt á veiðiám
þeim, er fylg'ja jarðeignum Th.
J. í Gullbringu- og Kjósarsýslu
margfalt lægra, en mat fjár-
málaráðherrans.
Það ætti að vera öllum kunn-
ugum mönnum ljóst, að 7
jarðeignir Th. J. í Gullbringu-
og' Kjósarsýslu, með öllum
byggingum, mannvirkjum,
hlunnindum og áhöfn, eru að
raungildu verðmæti áreiðan-
lega meir en 10 sinnum meira
virði en sú eina veiðiá, með
sumarhúsum þeim, er henni
fylgja, en hana metur fjármála-
ráðherrann á 150 þús. krónur-
VII.
Það skal upplýst, að væru
ættaröðul þeirra þremenning-
anna Jónasar frá Hriflu, Her-
manns Jónassonar og Gísla
Guðmundssonar tekin og met-
in með sömu framkvæmdaað-
ferð og höfð er við mat mitt
á jarðeignum Th. J., þá myndu
þessar jarðir vart ná núgild-
andi fasteignamati á þeim, og
myndi þessum mönnum vart
hafa þótt það of hátt metið, ef
þeir sjálfir ættu í hlut. En þeir
krefjast í þessu máli sem öðru,
að beitt sé tvennskonar rétti.
Pálmi Einarsson.
iW.’WílK-
Eg þóttist ekki geta hjá því
komizt, að taka nokkurt tillit til
þeirrar aðstöðu, sem þessar
jarðeignir hafa öðlast til þess
að notá allar nýtízku vélar og
tækni í rekstrinum, til stór-
kostlegs sparnaðar á aðalút-
gjaldaliðum venjulegs bú-
rekstrar, svo að ekki er sam-
bærilegt við það, sem er nokk-
ursstaðar annársstaðar á land-
inu. En með tiltölulega litlum
ar hr. J. P. farið sömu leiðina
og mætti það æra óstöðugan
að tína þær upp, þótt ekki væri
nema í síðustu Framsóknar-
grein hans.
Óhræddur legg eg mitt starf
undir dóm fræðimanna, sem
hafa vit á því, og sem betur
fer, er víða um auðugri garð
að gresja hvað þekkinguna
snertir en hjá hr. J. P. Læt e.<•
svo hér staðar numið í viður-
eigninni við hr. J. P., og sn’’
mér aftur að Deildartungu-
veikinni — þótt hún sé örðugri
viðfangs.
Níels Dungal.
i lsn * & g 3 • o
Fra Alpingi.
Kveldúlfsmálið.
Síðustu vikurnar hefir verið
nokkur ókyrrð á þinginu, eins
og vant er að vera, þegar kosn-
ingar eru í nánd.
Fyrra miðvikudag fóru fram
útvarpsumræður um frv. sósi-
alistanna um uppgjör Kveld-
úlfs. Með því að ætla má, að
margir lesendur hafi hlýtt á
þær umræður, þykir ekki
þurfa að skýra frá þeim. Skýrt
var frá því, að bankarnir hefðu
þegar samið við Kveldúlf um
viðskipti hans, er tryggðu hon-
um áframhaldandi starfrækslu.
Tímamenn kváðust því ekki
geta verið með frv. og gáfu
það í skyn, að það mundi
valda samvinnusliíum iniili
stjórnarflokkanna. Ilið sama
var að skilja ó sósíalistum.
Hannes Jónsson talaði af
hálfu- Bændaflokksins.. Talaði
hann einn af fulltrúum flokk-
anna hhitlaust um málið.
sýndi frani á, að óheppilegt