Fréttablaðið - 24.06.2019, Síða 14
Sandra Guðrún
Guðmundsdóttir
sandragudrun@frettabladid.is
Eymundur segir að innlögnin á Kristnes árið 2005 hafi bjargað lífi hans. Loks áttaði
hann sig á því sem hafði verið að
hrjá hann alla æfi. Hann útvegaði
sér viðtal við sálfræðing og fór að
vinna í sínum málum.
„Félagsfælni hefur verið svo-
lítið falinn sjúkdómur. Það eru
ekkert allir sem leita sér hjálpar.
Margir eru hræddir við það,“ segir
Eymundur.
Hann er í dag verkefnastjóri geð-
fræðslunnar í Grófinni á Akureyri,
þar sem fagfólk og fólk sem þekkir
geðröskun af eigin raun vinnur
saman.
„Ég var í þrjú ár í Hugarafli
í Reykjavík. Þar er allt unnið á
jafningjagrundvelli. Við komum
með þá hugmyndafræði norður.
Starfið byggir á valdeflingu og
batamótun og það hefur sýnt sig
hjá okkur í Grófinni hvað þetta er
árangursríkt.“
Eymundur fer á vegum Grófar-
innar í alla grunnskóla og fram-
haldsskóla á Norðurlandi og segir
sína sögu.
„Það er alltaf verið að tala um að
fjárfesta í börnum. Þá er líka mikil-
vægt að fjárfesta í börnum sem
glíma við andleg vandamál. Það
skiptir máli að þau fái hjálp strax.
Þessi börn eru ekkert síðri en
önnur börn. Þau þurfa bara aðstoð
við að byggja sig upp. Því fyrr því
betra,“ segir Eymundur ákveðinn.
„Ég hef glímt við félagsfælni
síðan ég var krakki og það hafði
skelfilegar afleiðingar. Það var
mikið myrkur í mínu lífi. Ég þorði
ekki að tala um þetta, ég vissi nátt-
úrulega ekkert hvað félagsfælni
var. Það var ekkert rætt um þessi
mál.“
Eymundur segist hafa fundið
fyrir félagsfælninni strax þegar
hann byrjaði í grunnskóla og hún
jókst þegar unglingsárin nálguð-
ust.
„Hjá mér lýsti þetta sér þannig
að ég átti erfitt með taugakerfið.
Ég roðnaði og klökknaði innan um
fólk, hjartað var á fullu og mann
langaði bara að hverfa. Fólk með
félagsfælni er oft hrætt við að segja
einhverja vitleysu, það skammast
sín oft fyrir sjálft sig og finnst það
asnalegt og heimskt. Hjá mér var
sjálfstraustið og sjálfsvirðingin
engin. Ég reyndi að forðast sam-
skipti, átti erfitt með að hafa stjórn
á taugakerfinu og notaði oft reiði
sem vörn.“
Þetta varð til þess að Eymundi
leið illa í grunnskóla og gafst upp
á framhaldsskóla eftir aðeins tvo
mánuði. Eftir að Eymundur fékk
loks hjálp og verkfæri til að takast
á við félagsfælnina langaði hann að
hjálpa börnum með sömu reynslu
og koma í veg fyrir að þau þyrftu
að glíma við vandann án aðstoðar
fram á fullorðinsár.
Gott að heyra báðar hliðar
„Þegar við byrjuðum með Grófina
hérna á Akureyri þá fannst mér
tilvalið að byrja á að fara í alla
skólana og tala við kennara og
starfsfólk. Vegna þess að full-
orðnir vita ekkert endilega
hvernig félagsfælni lýsir sér,“ segir
Eymundur.
„Þegar við fórum í skólana hafði
sálfræðingur verið þar daginn
áður og ég heyrði það eftir á að
fólki hefði fundist frábært að
heyra báðar hliðar. Það er að
segja frá fagmanni og manni með
reynslu af sjúkdómnum. Það er
svo mikilvægt að hafa samvinnu
þarna á milli. Við sem þekkjum
sjúkdómana á eigin skinni erum
svo mikil verðmæti í svona for-
varnar- og fræðslustarfi.“
Eymundur segir að það besta
sem fólk með félagsfælni geti gert
sé að segja frá vandanum. Það
getur verið foreldri, kennari, skóla-
hjúkrunarfræðingur, heimilis-
læknir eða einhver annar sem fólk
treystir. „Aðalmálið er að fela ekki
vanlíðanina, hún er ekkert til að
skammast sín fyrir. Það þarf ekk-
ert að segja öllum frá, bara láta ein-
hvern vita svo hægt sé að fá hjálp
frá góðu fólki,“ segir Eymundur.
Hann tekur fram að hjálparsíminn
1717 bjóði einnig upp á netspjall
sem mörgu ungu fólki finnst þægi-
legra en að taka upp símann.
„Allir geta líka mætt í Grófina,
hvort sem þeir eru að glíma við
geðræn vandamál eða bara langar
að koma og sjá hvað við erum að
gera þá eru allir velkomnir. Hingað
koma að meðaltali 19 manns á
dag. Það er ótrúlegt að sjá fólk sem
kemur hingað og fer svo út í lífið
aftur, á vinnumarkað og annað.
Þetta er líka svo ódýrt úrræði,“
segir Eymundur.
„Aðstandendur geta líka komið
til okkar og fengið fræðslu. Það
er margt í boði. Kvíðameðferðar-
stöðin, Geðhjálp, Hugarafl og við í
Grófinni.“
Eymundur segir mikilvægt að
vera opinn fyrir hjálpinni. „Það
skiptir öllu máli. Ef þú greinist til
dæmis með krabbamein þá þarftu
að vera opinn fyrir að þiggja hjálp.
Það er ekki neitt öðruvísi fyrir fólk
sem glímir við andlega vanlíðan.
Sjálfstraustið og
sjálfsvirðingin var
engin. Ég forðaðist
samskipti við fólk og
notaði oft reiði sem
vörn.
Framhald af forsíðu ➛
Ef fólk er opið fyrir hjálpinni er lík-
legra að það nái árangri.“
Eymundur hefur unnið gríðar-
lega mikið í sínu lífi frá árinu 2005.
Það hefur að hans sögn verið erfið
en gefandi vinna sem skilar sér
í frelsi. „Fyrir þann tíma var ég
bara í feluleik, og það var gríðarleg
vinna að vera í feluleik. Það var
bara af því ég vissi ekkert hvað var
að. Ég var svo hræddur um að ein-
hver myndi dæma mig.“
Eymundur glímir enn við afleið-
ingar þess að hafa burðast einn
með sjúkdóminn í langan tíma.
Hann segir að besta leiðin fyrir
hann til að glíma við vandann sé
að vinna í forvörnum. „Við erum
að vinna fyrir fólk sem þarf hjálp.
Ég myndi alveg vilja sleppa því
að vera að tala um mína reynslu.
En af því ég veit hvað það er vont
að líða svona illa og af því ég hef
fengið svo góða hjálp sjálfur, bæði
frá fagfólki og fólki með reynslu,
þá finnst mér það skylda mín að
hjálpa öðrum.“
Grófin á Akur-
eyri er fyrir alla
sem glíma við
andlega van-
líðan. Starfið
byggir á hug-
myndafræði um
valdeflingu.
Eymundur hefur glímt við mikla félagsfælni frá barnæsku og glímir enn við afleiðingarnar. Hann sinnir nú forvarnarstarfi í grunn- og framhaldskólum á Norðurlandi. NORDICPHOTOS/GETTY
2 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 2 4 . J Ú N Í 2 0 1 9 M Á N U DAG U R
2
4
-0
6
-2
0
1
9
0
5
:2
8
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
4
4
-6
F
8
C
2
3
4
4
-6
E
5
0
2
3
4
4
-6
D
1
4
2
3
4
4
-6
B
D
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B
F
B
0
4
0
s
_
2
3
_
6
_
2
0
1
9
C
M
Y
K