Ásgarðstíðindi - 15.01.1929, Blaðsíða 2

2
ÁSGARÐSTÍÐINDI
Um smjörlíki.
Smjörlikið á sér ekki langa sögu. Fyrstu tilraunir til
að búa það til voru gerðar í Frakklandi. Eftir 1860 fór
að verða skortur á smjöri þar í landi, og verðið á því
steig stöðugt. Þá fól frakkneska stjórnin efnafræðingnum
Mége Mouriés að gera tilraunir með tilbúning á fæðuteg-
und, sem gæti komið í stað smjörs. Tilraunir Mége Mouriés
voru þegar árið 1869 komnar það langt, að hann sótti um
fjárveitingu til þess að korna á fót verksmiðju í Poissy
hjá Paris.
í umsókn sinni segir hann meðal annars:
Af frakkneskii stjórninni hefir mér i mörg ár verið falið að
gera ýmsar athuganir þjóðmegunarlegs efnis, og þar á meðal að
gera tilraunir, hvort hægt væri að framleiða handa sjóhernum og
fátæku fólki smjör, sem væri ódýrara og geymdist betur en vanalegt
smjör. Ymsar tilraunir, sem eg hefi gert i þeim tilgangi á kúabúi
keisarans í Vincennes, gáfu eftirfylgjandi árangur.
Kýr, sem sveltar vora, ljettust fljótt og mjólkuðu minna, en i
mjólkinni var samt sem áður altaf smjörfeiti, og eftir kringumstæð-
rrnum gat þessi feiti ekki komið frá öðru en fitu dýranna. Yið önd-
unarstarfið losaðist tylgið (stearinið) úr feiti þeirri, sem komst á
hringrás, en ,oIeomargarínið“ leitaði til júgursins, og fyrír áhrif
„pepsinsins“, sem þar er, breyttist það í smjörfeit1.
Utfrá þessari athugun reyndi eg að likja eftir þessari náttúr-
legu breytingu, með þvi að nota fyrst tólg af kúm og siðar af naut-
um. Eg fékk úr því feiti, sem bráðnar við mjög likt hitastig og
smjör, nema hvað það vantaði hið fína bragð besta smjörs, en hins-
vegar hélt það sér lengi án þess að súrna.
Þessi feiti, sem fæst með því að aðskilja tylgið ur
tólginni, er kölluð oleomargarin. Það var lengi vel aðal-
hráefnið til smjörlíkisgerðar, eða fram yfir aldamót, að
farið var að nota meir og meir ýmsar jurtafeitistegundir.
Oleomargarínið strokkaði Mége Mouriés svo með mjólk,
litaði með gulum jurtalit og þvi næst var kalt vatn látið
renna á blönduna, svo smjörlíkið og áfirnar skildust að.
Loks var smjörlíkið hnoðað. I grundvallaratriðum hefir
smjörframleiðslan lítið breyzt frá þessu. Frh.