Þjóðólfur - 25.09.1942, Blaðsíða 2

2
Laufásvegi 4. — Sími 2923
Föstudagurinn 25. september 1942.
Ritstjórar:
ÁRNI JÓNSSON
VALDIMAR JÓHANNSSON (ábni ).
í(St Á BAUGI
Framsóknarpólitík.
Það var bent á það hér í blað-
inu fyrir viku síðan, að vegna
hinnar stórfelldu verðhækkunar
á kjoti, mundi draga mjog úr
sölu þess á markaði innanlands.
Otflutta kjötið yrði selt fyr-
ir miklum mun lægra verð en síð-
an verðbætt með framlagi af al-
mannafé samkvæmt hinni frægu
verðjöfnunarreglu. Horfði mál-
lð því þannig við, að almenning-
ur yrði sérstaklega skattlagður
fyrir að neyðast til að veita sér
kjöt. Var á það bent, að þetta
fyrirbrigði væri í röð hinna skrýtn
ustu mynda, sem óstjórnin gætí
tekið á sig.
Nú hefur borið svo við, að
„Dagur”, blað Framsóknarmanna
á Akureyri hefur tekið sömu af-
stöðu til þessa máls. Hcfur blað-
ið jafnvel farið^öllu ómildari orð-
um um þessa ráðahreytni en
Þjóðólfur. — ,,Degi” farast orð
m. a. á þessa leið:
„Hins vegar er vitað, að sá
hluti framleiðslunnar, sem flytja
verður út úr landi, er aðeins selj-
anlegur við mjög lágu verði, þar
sem þær þjóðir, er koma einar
til greina sem kaupendur, hafa
haldið verðlagi á landbúnaðaraf-
urðum — sem og flestum öðrum
vörum — niðri hjá sér með mjög
hörðum ráðstöfunum.... öll rök
hníga því í þá átt, að hyggilegast
væri frá þjóðhagslegu sjónar-
miði, að auka kjötneyzlu innan-
lands sem allra mest pg spara
með því kaup á dýrum erlendum
matvælum, enda bersýnilegt, að
hinum harla takmarkaða skipa-
kosti, sem vér höfum yfiraðráða
muni betur ráðstafað til annars
á þessum tímum en tilgangslaus-
um flutningi á matvælum fram
og aftur um hættusvæðið. —
Verður af þessu ljóst, hversu
gjörsamlega ráðlaus sú ráðstofun
valdhafanna er, að ætla að verð-
bæta með miklum fjárfúlgum vax-
andi magn af útfluttu kjó'ti, en
selja afurðirnar svo dýru verði
hér innanlands, að almenningur
sé tilneyddur að spara við sig
kaupin af fremstu getu. Hin rétta
lausn hefði tvímælalaust verið sú,
að stuðla að aukinni innanlands-
sölu með því að selja afurðimar
með hóflegu verði og verðbæta
þær af almannafé eftir þörfum, í
stað þess að nota fé ríkissjóðs til
þess að efla erlenda kaupendur
til kaupa á íslenzkum afurðum í
samkeppni við landsmenn sjálfa og
á þeirra eigin kostnað”.
Það orkar ekki tvímælis, að
„Dagur” reifar þetta mál á rétt-
an hátt. Hitt er öllu tvisýnna hjá
blaðinu, þegar það notar þetta
sem sérstakt árásarefni á núver-
andi ríkisstjórn Hér er einmitt
um að ræða hreinræktaða Fram-
ÞJÓÐÓLFUR
—...^r-~ ■- - -------- ■ - ........ ■■■-----------—■ - ;
Aríur feðranna
sóknarpólitík, enda notaði Jón
Arnason tækifærið, þegar þessi
verðhækkun var ákveðin, til að til-
kynna að hann mundi síðar bera
fram tíllögu um enn frekari hækk
un kjötverðsins. Verð„skrúfan” á
kjötinu, sem leiðir til þess að
menn verða að borga fyrir g.ð
geta ekki veitt sér það, er ná-
kvæmlega eins farið og saltkjöts-
sölunni fyrir stríð. Verðlag á
innanlandsmarkaði var ákveðið
miklum mun hærra en unnt var
að fá fyrir kjötið í Noregi. Neyzl-
an innanlands var miklu minni en
eðlilegt var. Útflutningurinn óx
að sama skapi. Síðan varð að
verðbæta hið lága verð á mark-
aði í Noregi. Og þetta komst út
í þær öfgar, að ódýrara var að
kaupa kjötíð í Noregi, greiða af
því farmgjald og tolla, heldur en
að kaupa það' á markaði innan-
lands. Þessi saga er að endur-
taka sig nú. Forráðamenn Sjálf-
stæðisflokksins eru aðeins að feta
þau spor, sem Framsókn hefur
áður stigið — svo ókræsileg sem
þau þó eru.
í
Víðar er pottur brotlnn.
Tíminn lætur sér ekki sjást yf-
ir upplausnina í Sjálfstæðisflokkn
um, enda ekki að vonum Tilkynn
ir blaðið í fimm dálka fyrirsögn,
að Sjálfstæðisflokkurinn sé að
,,gliðna sundur”. Fer síðan á eft-
ir ömurleg lýsing á bæjarbragn-
um á Sjálfstæðisheimilinu.
Um örlög Sjálfstæðisflokksins
er ekkert á huldu. Skal látið
nægja I því efni að vísa til þessa
greinaflokks í síðasta blaði, þar
sem þetta efni var tekið til með-
ferðar. En Tímanum má benda á
það, að víðar er pottur brotinn
um upplausn í stjóramálaflokk-
um en á Sjálfstæðisheimilinu.
Blaðið þarf ekki einu sinni út
fyrir sínar eigin herbúðir. Það er
öllum landslýð kunnugt, að innan
Framsóknarflokksins eiga sér stað
heiftarleg átök. Tveir helztu leið-
togar flokksins, Jónas Jónsson og
Hermann Jónasson, eru hatramir
andstæðingar, sem. vart mæla
þykkjulaust hvor til annars. Og
það er alsendis óvíst hvort loka-
átökin þeirra á milli ganga hljóð-
laust af. — I Alþýðuflokknum eru
líka tveir ,,pólar”, sem eru full-
komnar andstæður. Annarsvegar
er Stefán Jóhann, sem er óðfús
til brautargengis við Sambandið
& Kveldúlf á vettvangi stjórnmál-
anna, Hins vegar eru hinir yngri
og vænlegri kraftar í flokknum,
sem vilja reka „radikala” pólitík
og firra hinn hröraandi flokk
frekara ámæli af stuðningi viö
harðdrægustu sérhagsmunaöflin í
íslenzkum stjómmálum, Sósíalista
flokkurinn einn hinna gömlu
flokka mun. vera nokkum veginn
laus við harðvítugar innbyrðis-
deilur. En hann fylla ekki aðrir
en þeir, sem tekið hafa trú á út<
lenda forsjá og leggja ekki í vana
sinn að „deila við drottinn”.
Víðtækt upplausnarástand í
heimi íslenzkra stjórnmála er því
augsýnileg staðreynd. Flokkamir
hafa svikið stefnumál sín og um-
bjóðendur. Þeir loga í innbyrðis-
deilum. Kjósendurair snúa í æ
víðtækana mæii baki við þeim for-
ingjum, sem hafa völd og met-
orð, fé og hagsmuni sjálfra sín
að lokatakmarki í landsmálabar-
áttunni. Næstu ár munu geyma í
skauti sinu miklar breytingar og
nýsiöpun í heimi -ísleinzkra stjórn
mála. Sú þróun verður ekM stöðv-
uð. Innbyrðismetingur hinna
hrörnandi flokka skiptir litlu máli.
Hann er rökkurhjal þeirramanna,
sem verður varpað út í myrkrið
fyrir utan, af því að þeir ávöxt-
uðu ekki það pund, sem þeim var
í hendur falið.
...... 1
Góðar heimtur
Menntaskólans.
Það vekur talsverða eftirtekt,
að Pálmi Hannesson rektor er
ekki í kjöri við þessar kosningar.
Væntir Þjóðólfur þess, að þetta
sé tákn þess, að Menntaskólinn
muni endurheimta rektor sinn,
sem af honum hafði verið tekinn
til ýmislegrar umsýslu embættinu
óviðkomandi.
Seint í vetur urðu talsverðar
umræður um Mentaskólann hér í
blaðinu. Spunnust þær út af
gagnrýni blaðsins á vörzlu Menta-
skólasafnsins, svo sem lesendur
mun reka minni tíl. Var að því
vikið í þessum umræðum, að hag
skólans væri um margt illa kom-
íð, en vænta mætti endurreisnar,
ef skólanum væri skilað því, sem
hans væri: Húsbóndanum og
heimilinu. Skólahúsið hefur nú
verið laust látið, svo sem kunn-
ugt er, og hefst kennsla í því áð-
ur en langt líður. Og nú eru lík-
ur til þese, að rektor skólans sé
að losna úr hinni pólitísku her-
þjónustu, svo að hann fái notið
hæfileika sinna og starfsorku við
stjóm og umsjá skóla síns.
Údýrar bskur
Ýmsar bækur til fróðleiks
ig skemmtunar.
Talsvert, úrval af
skáldsögum,
Bökabúðin Klapparstíg 17
(milli Hverfisg. og Lindarg.)
Sputzt fyrír
Þú minnist þess kannske, les-
ari góöur, að á velsældarárum
„þjóöstjórnarinnar” sælu var
þaö mikill háttur lýðskrum-
ara aö tala um „hina ábyrgu
flokka”. En þannig titluðu sig
þeir þrír stjómmálaflokkar,
sem tóku um stund höndum
saman inn stjórn landsins og
settust að nægtaborði ríkis-
sjóösins. Nú skyldi semja friö
og drýgja stór átök til bjarg-
ar þjóöinni. Úr stjórnarráðinu
bárust góöar fréttir um sam-
komulag. Þar var brosaö til
hægri og þar var brosað til
vinstri. Áviröingar vom látn- ,
ar liggja í þagnargildi. Flokk-
arnir skiptu meö sér fríðind-
um valdanna og hins sívax-
andi ríkiskerfis. Aðeijis einn
lítill hlekkur féll úr skatta-
keöju Eysteins, en aörir bætt-
ust viö og borgarar landsins,
sem viðskipti höfðu við út-
lönd, héldu áfram að villast
í völundarhúsi nefndanna og
hinna margvíslegu viðskipta-
hamla.
Nú er það ekki ætlun mín
aö lasta þessa tilraun. Síöur
en svö.. Friðarriðl*itni *r hvar-
Vér íslendingar viljum flestir
eða allir verada þjóðemi okkar,
tungu og frelsi. Vér viljum búa
í sátt, og samlyndi bæði út á við
og inn á við. Vér viljum temja
oss og afkomendum vorum vilja-
styrk, drengskap og hugrekki.
Vér viljum rækta og fegra land
og þjóð — nýta auðinn, sem
landið geymir. Vér viljum að ein
lðg nái jafnt yfir alla þegna
þjóðfélagsins. Vér viljum hag-
sæld, heilbrigði og vellíðan til
handa hverjum hugsandi einstakl-
ingi. Vér viljum vera Islendingar,
íslandi, forfeðrum vorum og
bornum tíl sóma.
Oss er öllum áskapað að berj-
ast. Allt frá fæðingu til síðasta
andvarps erum við að heyja bar-
áttu. En mehiið er að vér beinum
þessari baráttu í ranga átt. Vér
berjumst hver gegn öðrum í stað
þess að berjast við sameiginlega
óvini.
Allt logar nú í flokkadráttum
og flokkaáróðri. Kosningar til
Alþingis standa fyrir dyrum og
ekkert er til sparað að veiða at-
kvæði. Jafnvel hið helgasta mál
vort, sjálfstæðismálið, er notað
í þágu atkvæðaveiðanna, evo að *
úr því verður kák, sem er oss tíl
skammar. Gjaldmiðill landsmanna
er á glðtunarbarmi og ekkert er
aðhafzt til þess að bjarga hon-
um. Er það vegna þess, að
valdamennirnir eru hræddir um
að »þeir missi kjörfylgi eínstakra
stétta að þeir gera ekki róttæk-
ar ráðstafanir til þess að hefta
verðbólguna, eða er það af ein-
tómum bjálfaskap ?
Við erum undir smásjá þriggja
stórvelda. Eitt þeirra, sem hefur
nú her manns hér á landi, virð-
ist ætla að fara að_ „leiðbeina”
okkur, þótt ekki sé nema í sjálf-
stæðis- og verkalýðsmálum. Er
uni ábyrgð
vetna lofsverö. En þessi náði
bara of skammt og var ekki
byggö á fullum heilindum né
þjóöarumhyggju. ,,Hinir á-
byrgu” fylltust hofmóöi, of-
stæki og kúgunarhroka. Þeir
einir vissu og þeir einir báru
ábyrgð á hlutunum og sátu
uppi með þegnréttindin. Þeir,
sem andæföu, voru hiklaust
stimplaöir föðurlandsleysingj-
ar og ættjarðarsvikarar, og
áttu aö setjast „út fyrir þjóö-
félagið”. Ef borgarar landsins
létu á hóflegan hátt álit sitt
í ljós viö Alþingi um mikils-
varöandi mál, þá var þeim tal-
iö það óheimilt og þeir upp-
nefndir og ofsóttir. Jafnvel
var stofnað til borgaraofsókna
út af stjórnmálaskoðunum.
En íslendingar eru vaxnir
upp úr bændastétt, þar sem
menn hafa staðið hliö við hlið,
jafnir í þjáningum kúgunar-
innar, samtaka í viöleitni til
frelsis og mannrænu.. Jafn-
réttishugtakið er því eiginlegt
og samgróið allri alþýöu
manna til sjávar og sveita.
Þessi vanburöa einræðishyggja
og tilraunir til að ofss#kja og
það og eigi undarlegt, eins og nú
horfir málum, En þá er illa kom-
ið, ef barátta hinna beztu sona
landsins fyrir frelsi voru og sjálf
stæði, á að lykta á þann veg, að
hver hðndin sé upp á móti ann-
arri innanlands og erlendur arm-
ur teygi sig lengra og lengra
inn yfir landsteinana eins og á
Sturlungaöldinni forðum,
Aðalbaráttuhugur Ialendtnga
virðist nú vera falinn í þvi að
sigra í innbyrðis hagsmunamál-
um. Verkfðll vofa yfir og stjóm
málaerjur magnast. Innan stjóm-
málaflokkanna eru jafnvel hðrð
átök um aðstððuskilyrði ein-
stakra flokksmanna til þess að
hafa áhrif í þjóðmálum. Stjóm-
málamennimir eru margir hverjir
orðnir svo samrýmdir daglegum
þrætum um lítilsverða hlutí, að
þeir hafa ekki yfirsýn yfir þá
hættu, sem vofir yfir, ef þeir
stíga skrefi framar á sðmu braut,
Islenzka þjóðin getur stemmt
stigu við voðanum, þeim voða,
að fjárhagur þjóðarinnar og
frelsi verði brotln fjoregg í hðnd-
um grannfærinna ofríkismanna.
Vér verðum fyrst og fremst að
sameinast í baráttunni fyrir efna-
legu og andlegu sjálfstæði. Vér
verðum að berjast við þau ðfl,
sem bæði eru meðal vor og hið
innra með oss og beina þeim i
réttan farveg. Vér megum ekki
skapa þá flokkadrættí innbyrðis,
er blinda oss í þeirri baráttu.
Flokkavaldið verður að hníga í
valinn og heilbrigt, rðkfast
skipulag að færast á málefni
þjóðarinnar á meðan breyttum
hugsunarhætti er náð. Þess er
krafizt, að þjóðin þekki sinn
vitjunartíma, en stýri ekki skipi
sínu í strand — skipi frelsis og
framfara með feðranna arf innan-
borðs. G. G,
kúga einhvern hluta borgar-
anna haföi samskonar verk-
anir og hvarvetna annars-
staöar meðal frjálsborinna
manna. Flokkur þeirra, sem
vildu vera ,,utangarðs” í slíku
þjóöfélagi, efldist aö fylgi og
mótstöðu.
Þessi staðreynd, sem hlaut
taö vera fyrirsjáanleg öllum
þeim, sem ekki voru blind-
aðir af hofmóði og sjálfs-
hyggju, er þó aðeins byrjtin á
raunum „hinna ábyrgu”
manna. Enda þótt þeir settust
niður viö nægtaborö bitling-
anna í fullu bróöerni, þá urðu
þeir fljótlega saupsáttir í veizl-
unni. Þrátt fyrir yfirlýsingar
sínar um „ábyrgð” á málefn-
um og farnaöi borgaranna,
var þjóðhyggjan þeim ekki
efst í huga heldur flokkshyggj
an. Þeir voru ekki saman-
komnir, til þess aö þjóna borg
aralegu réttlæti og alþjóöar-
umhygg.u fyrst og fremst,
heldur snerist friðarsamkunda
þeirra smámsaman upp í skipta
fund, þar sem togazt var á
um pólitíska hagsmuni flokka
þeirra. ,.
Nú kemur mér ekki til hug-
ar að halda því fram um þessa
menn, sem hér eiga hlut að
máli, aö þeir séu í sjálfu sér
Framhald á 3. síðu
Við skrifbordshorníð I