Þjóðólfur - 02.11.1942, Blaðsíða 4

ÞJtiB’OlFUR
Mánudagbm 2. nóv. 1942.
Framhald af U siðu;
Saga nm svifc
5S7 VjiMÍnrMkvl»——.&•
Framh. af 1. síðu. j gat ég fallizt á þetta og biður
var Uaiciinn sioaegis í Alþing- oiafur mig þá aö tala viö
húsinu og var ahvel sóttur. j Bjarna Benediktsson.
Olafur skýröi nu irá þvi, aö. j Hringdi ég nú til Bjama og
samkomulag væri fengiö inn- byrjaði samtalið meö þessum
an rikisstjórnarmnar um frest
un bæjarsijornarKosnmga í
Reykjavik og jainiramt um
lausn skattamaianna. A kjör-
dæmamáliö mmntist hann
ekki. Eg bar* fram tillögu um
aö kjósa nefnd til aö undir-
búa kjördæmamalið fyrir þmg
oröum: „Eg held karlarnir
séu baöir orönir bandvitlaus-
ir, nú vilja þeir fresta Varðar-
fundinum“. Bjarni hló við og
sagði eitthvaö á þessa leið, aö
þessi fundarfrestun væri auö-
vitað tóm vitleysa. Endaöi
samtaliö meö því aö hann
iö. Benti ég á, aö Sjalístæois- s jofaöi aö tala við þá Ólaf og
flokkurinn gæti ekki gengiö 1 jakob og koma fyrir þá vit-
til kosninga, án þess aö geta jnu Hvað þeim hefur farið á
sannaö kjósendum sínum, aö , niilli veit ég ekki.
hann heföi leitast viö af j En Ólafur var ekki enn af
íirói. Sé nauösynlegt aö þessu
sé mótmælt þegar í hádegis-
útvarpinu. Jakob féllst á
þetta, kveöst mundi tala viö
Olaf. Mótmælin komu aldrei.
Um gang málsins á vetrar
þingmu vil ég ekki segja ann-
aö en þaö, aö ræða Jakobs
Möllers viö 1. umræöu í neðri
deild var ekki til þess íallin
■ aö hnekkja grunsemdum um
lítil heihndi af hálfu Sjálf-
stæðisráóherranna í þessu
mali.
•. _isá
Fyrir kosnmgarnar í vor
varö ég svo aö hiýða á þaö
fund ettir fund í Suöur-Mula-
sýslu, aö Eysteinn Jónsson
staöhæíði, aó Olafur Thors
í hefði í sambandi við lausn
; skattamálanna og frestun
í bæjarstjómarkosninganna lof-
að því í nafni Sjálfstæöis-
; flokksins, að kjördæmamálinu
yröi ekki hreyft á þinginu. Eg
fremsta megni, aó fá viðun- i baki dottinn. Hann hringir ; reyndi aó bera í bækifláka
lí lnn ó Koooil VlAfnrtmílll í „ ____ - ^ ^4?-*-,,,. í
andi lausn á þessu höfuömáli j mig Upp ag nýju og fer aftur
sínu. Væri lítill tími til j ag tala um kommúnistana og
stefnu, því ekki væri nema 4 j biöur mig aö gera þaö fyrir
vikur til þings. Vitnaöi ég í j sig aö fresta fundinum til
þaö, aö Jón Kjartansson heföi miövikudags. Eg spurði hann
í fyrra haust borið fram til- j þá, hvort hann héldi aö
lögu um skipun nefndar til kommúnistar gætu ekki al-
W Gabler
Framh. af 1. siðu.
po ac: v ci iu ao draga hálf
uiiia nætuigesá rauöhæiorar
sceipu, sem kouuo er uiana,
< ems og veioigyójan, upp a leiK.
svióiö í ReyKjaviK. „I stuttu
máii”, hér væri tileíni til að
tala um „ófremdarástand’
Leikfélagsins, ef viöeigandi
i þætri ao „kasta grjóti úr ijor-
unni”, þegar erienaa gesti ber
• aö garoi, hvort sem þaö er
; frægur trúboöi eins og Halles-
■ by, eöa fræg leikkona.
Þeir, sem veröa aö vita,
hvermg veiöist, áöur en þeir
• gera það upp viö sig, hvort
taiiegc sé, par sem peir eru
• Staaair, hljoca að unarast“ ó-
1 frjoa iöju" hins „auönuiausá'
hoiunaar, sem samai Heddu
Qaoier. Því þaö er svo htiö
„jaKvætt” í þessu verki. Eini
ijosi punkturmn í ölium „ljot-
leikanum” er aö giæsiKonan
j og gaíumaðurinn tortimast,
| en miölungsíóikiö erfir lanaiö.
, *
Hinrik Ibsen var íbygginn
j karl og smáskrítinn. Hann
‘ hvolfdi ekki úr andagiftinni
eins
ieik, hún er aðalpersóna i svo
ríkum mæli, að höfundurinn
sér jafnvel ekki 1 aö gera eins
tilvalin yrkisefni og Ejlert
Lövborg og þó einkum Brack
assessor, að smáletruðum neð-
anmálsgreinum til skýringar
á meginmálinu. Þeim tilgangi
höfundai’ins, að láta Heddu
Gabler vera allt í öllu, getur
tæplega orðiö betur náð ann-
arsstaðar en hér, þar sem svo
stendur á,aö allar „neöanmáls
greinarnar” eru í höndum
fólks, sem hefur leikarastarf-
iö í ígripum, en „meginmáliö”
í höndum konu, sem variö
hefur ævi sinni til áð full-
komnast í sinni mennt.
Þegar við lesum leikrit,
gerum viö okkur ósjálfrátt
mynd af persónunum. Viö höf
um sennilega einhverntíma
orðið fyrir því í leikhúsinu að
segja við okkur sjálf: „Nei,
fjandinn hafi það, þetta er allt
annar handleggur”. Svo ó-
kunnuglega hafa persónurnar
komiö okkur fyrir sjónir. Frú
Gerd Grieg gerir hlutverki
sínu þau skil, aö þó við hefö-
um lesið leikritiö hundrað
sinnum og gert okkur alveg á-
kveðna mynd af söguhetjunni,
hverfur sú mynd von bráðar,
fvrir ólaf oa benti á að ekki ----- °g malarbiL Hann let j og við sjáum, aö svona er
heföi veri’ð óeöliiegt aö hann ' ekkert vera ^11' ,hendingu I Hedda Gabler og öðruvísi ekk.i
hefði iitið svo á áö óhues- 1 komi0, Hann la yíir eínmu> i Hinrik Ibsen hefur beitt
hefói litiö svo a, aö ohugs- Si bútaði, tegldi og
andi væri aö samkomulag
allri sinni mögnuöu tækni til
að undirbúa kjordæmamálið,
en sú tillaga ekki verið af-
greidd. Eg held ég muni það
rétt, aö ég stakk upp á, að
þeir Jón Kjartansson. Jóhann
Hafstein og Sigurður Krist-
jánsson yröu kosnir 1 nefnd-
ina. . _
Ólafur Thors tók þessari
tillögu mjög önuglega. Kvaðst
hann ekki ætla aö láta segja
sér neitt fyrir um, hvort
nefnd yrði kosin í máliö, né
hvaöa mönnum hún yrði skip-
up. Var tillagan ekki borin
upp. En ég lýsti því yfir, aö
máliö yröi engu aö síður tek-
iö upp og mundi ég hreyfa
því á Varöarfundi, sem boðaö-
ur haföi veriö í Gamla Bíó
næsta dag, sunnudaginn 18.
janúar.
Fundurinn í þinghúsinu
var fremur stuttur, því Ólaf-
ur og Jakob þurftu aö fara á
ráöherrafund. Úti á gangin-
um kom Ólafur til mín og
lagöi fast áð mér að falla frá
þeirri ákvörðun að taka kjör-
dæmamálið upp á Varðar-
fundinum. Eg bað hann að
vera ekki að þessum bama-
skap.
Enn við sama heygarðs-
homið.
Bjóst ég nú við aö Olafur
mundi láta við svo búið
standa. En hváö skeður?
Seinna um kvöldiö hringir
hann til mín og biður mig í
nafni þeirra Jakobs aö af-
boöa Varöarfundinn á sunnu.-
daginn og fresta honum til
miövikudags. Eg sagðist ekki
sjá neina ástæðu til þess. —
En hann sagöist vera lirædd-
veg eins gert spjöll á miö-
vikudag og sunnudag. Eftir
lítiö eitt frekara þóf, segi ég
loks viö Ólaf: „Eg skal gera
þaö fyrir þig að afboða fund-
inn í nafni Varöarfélagsins,
En ég boöa hann þá bara
samstundis i mínu eigin
nafni, þvi Garöar hefur lánáö
mér húsið“. Þá loks lét Ólaf-
ur sig. Sagöi hann eitthvaö á
þá leiö, áö ég væri bölvað
þráablóö og ómögulegt að
eiga viö mig. Eg vil taka það
fram, aö þessi samtöl um
fundarfrestunina höfðu fariö
fram í fullri vinsemd.
Á Varöarfundinum ræddi
ég kjördæmamálið í stuttri
ræðu og varaöist aö láta skína
í, aö nokkur tvískinnungur
væri í málinu innan Sjálf-
stæöisflokksins. Undirtektir
fundarmanna sýndu að í þeim
hópi var óskiptur áhugi-um
lausn málsins.
Svo rann upp sunnudagur-
inn 25. janúar. Bæjarstjóm-
arkosningar fóm fram í öllum
kaupstöðum landsins, utan
Reykjavíkur, þar á meðal
Hafnarfirði. Rétt fyrir hádeg-
iö sá ég Alþýðublaöið, þar var
á fyrstu síðu þessi fyrirsögn:
„Sjálfstæðisflokkurhm
keypti frestun kosning-
anna fyrir „réttlætismálið“
Hann lofaði að koma í veg
fyrir breytingar á kjör-
dæmamálinu meðan stjóm-
arsamvinnan helst“.
Eg hringi nú til Ólafs Thors
en ér ekki svaráð. Hringi ég
þá til Jakobs Möllers, sem býr
svo aö segja 1 næsta húsi viö
fengist um lausn kjördæma-
málsins, því erigum hefði kom
iö til hugar, aö Alþýöuflokk-
urinn og kommúnistar gengi
inn á þá málamiölun, sem
raun varð á. Get ég raunar
bætt því viö, að ég er sann-
færður um, að Alþýðuflokkur-
inn heföi ekki gert hlutfalls-
kosningar í tvímenningskjör-
dæmum áö höfuöefni tillagna
sinna, ef hann heföi ekki tal-
ið sig hafa órækar sannanir
fyrir því, aö Sjálfstæðisflokk- :
urinn mundi eyöa máiinu. <
Meö því að falla frá hinum
róttæku tillögum, en taka upp !
þá tillögur, sem Sjálfstæðis-
flokknum var erfiðast að
standa gegn, átti að koma
honum í þá úlfakreppu, að
hann fengi sig ekki úr rétt.
Eg læt þetta nægja aö sinni.
skoi, þangaö til aó allt bhnd- j aS láta okkur fallast a hiS ó-
féll í eina órjúfandi heild, j sennilega. Frú Gerd Grieg
þar sem hvergi varö sam-
s skeyta vart, engu var ofaukiö
og ekkert vantaöi. Hver setn- ■
ing, hvert orö, hver punktur 1
tekur við, þar sem hann end-
ar. Leiktækni hennar er í
samræmi viö höfundartækni
hins langþjálfaöa meistara.
og komma, haföi sína ákveðnu Hún lendir hvergi út í fjar-
þýðingu. En hann var svo út-
spekúleraður, aö þó allt hiö
sagöa „gengi upp“ eins og i
krossgátu, skein í svo margt, yiðvaninga.
stæðu, án þess aö draga nokk
ursstaðar úr öfgunum í hlut-
verki sínu, Blíkt er ekki á færi
sem ósagt var látið, aö lesand
inn eöa áhorfandinn getur
valsaö milli línanna, eftir því
sem honum endist ímyndun-
arafl.
Hedda Gabler er svo olík-
indaleg persóna, aö hún hefði
orðið aö hreinni fjarstæöu, ef
hún heföi lent í höndunum á
viðvaning eöa klunna. En
þessum gamla mtistara fatast
I ekki tökin. Hann hættir ekki
fyrr en hann er búinn áð gera
En aö endingu vil ég biöja J okkur grein fyrir því, sem viö'
ur um aö kommúnistar j Ólaf. Bendi ég honum á hve
mundu fylla húsið og gæti þá ' áhrif þessi fregn geti haft á
allt lent í uppnámi. Ekki úrslit kosninganna i Hafnar-
Morgunblaöið aS svara þess-
um spurningum:
HvaÖ heldur blaöiö að marg
ir sjálfstæðismenn heföu kom
izt aö viö kosningarnar, ef
Ólafur Thors og nánustu fylgi
fiskar hans heföu fengið því
ráöiö, aö Sjálfstæöisflokkur-
inn sviki 1 kjördæmamálinu?
Og hvað ætli kommúnista-
þingmennimir hefðu þá orð-
iö margir? Ámi Jónsson.
Eftir kosningarnar
Frarohafd af 3. síðu.
mánaða millibiii. Þeir eru að
vísu enn lítill flokkur — lang
minnsti flokkurinn — en hafa
þó aukið fylgi sitt í Reykja-
vík einni um nálega 108% á
þessum þriggja mánaða tíma
og eiga nú ótvíræðan rétt til
eins fulltrúa í stjóm höfuö-
staöarins.
Og þeir eiga ennfremur
fullan rétt á þingfulltrúa, ef
kosningafyrirkomulagið væri
byggt á fullum jafnréttis-
grundvelii.
heföum fyrirfram talið svo ó-
sennilegt, að viö hefðum ekki
arizaö því. Hvaö sem fyrir höf-
undinum kann að hafa vakað
með Heddu Gabler, er ekki
hægt að verjast þeirri hugs-
im, aö þaö hafi ekki sizt
veriö það, aö sýna, hvers í-
þrótt hans væri megnug. Ekki
alveg ósvipað því, er slyngur
málafærslumaöur tekm að
sér vonlaust mál og vinnur
þaó fyrir dómstólunum.
Hedda Gabler er ekki ein-
ungis aðaipersónan í þessum
Ef busi heföi skráð leikritið
um Heddu Gabler og hlut-
verkið síöan lent í klaufa-
höndum, heföu áhorfendur
getað sagt með Pétri Gaut:
„lögn og forbandet digt!‘! En
veldur hver á heldur. Það'
mætti vera meiri forynjan,
sem Hinrik Ibsen og Gerd
Grieg geta ekki gert mennska
eina kvöldstund, þegar þau
leggja saman.
Beztu bókakaupin
gerið þið hjá okkur.
Bókabúðin, Klapparstíg 1*7
(milli Hverfisg. og Lindargötu).
liWM
er miðstoð verðbréfavið-
skiptanna. — Sími 1710.
Ordsendíng frá Pjiðólfí,
Þeir sem enn eiga ógreiddan yfirstandandi árgang Þjóðólfs,
eru vinsamlega beðnir að gera skil til afgreiðslunnar, Lauf-
ásveg 4.
Útsölumenn blaðsins úti á landi, sem ekki hafa enn gert skil
til blaðsins, eru beðnir að gera það hið fyrsta.
Áskriftargjöld fyrir yfirstandandi árgang eru öll
fallin í gjalddaga.