Þjóðólfur


Þjóðólfur - 16.08.1943, Blaðsíða 3

Þjóðólfur - 16.08.1943, Blaðsíða 3
ÞJÓÐÖLFUR Styrjöldin SstiiiaiibtfiFðfiip og horfap ]V/f IKILL evipraunur er á styrj- öldinni nú og var fyrir ári. Sýnist nú svo, sem allt hnígi á ógæfuhlið fyrir Þjóðverjum, en fyrir ári vissi enginn, nema svo kynni að fara á því sama sumri, að þýzki herinn næði Kákasus, Stalingrad, neðri hluta Volgu og skæri á lífæðar hins rúss- neska viðnáms. Þá stóð líka Rommel s. a. s. við hlið Alex- andríuborgar og enginn gat sagt fyrir um, nema hann ræki rothöggið á „áttunda herinn“ þá og þegar, tæki Egyptaland og Suez-skurð og teygði hend- ina á móti Japönum, er vofðu yfir Indlandi; hefðu þá og tor- veldast eða teppst aðflutningar til Rússa um Persneska flóann. Um þessar mundir í fyrra fór Churchill til Moskva á fund Stalins, til þess að reyna að sætta hann við, að ekkert yrði úr innrás á meginland Evrópu það árið, — og átti þar lítilli vinsemd að fagna, þó að 42- rétta veizla væri haldin að skilnaði. Nú hefur rússneski herinn í fyrsta sinn staðist sumaráhlaup þýzka hersins og m. a. s. snúið vörn upp í sókn, tekið hinar þýðingarmiklu borgir Orel og Bjelgorod, en fall hinnar enn mikilvægari stórborgar, Kar- kov, virðist vera yfirvofandi. Falli sú borg bráðlega, er kom- in á stað skriða, sem Þjóðverj- um mun reynast erfitt að stöðva fyrr, en þeir hafa misst mjög veruleg landflæmi í hendur RÚ8sum. Enda býr herstjómar- tilkynning Þjóðverja landa sína og bandamenn fyllilega undir það, að svo fari, — sú er sagt var frá í útvarpinu 12. þ. m. Þá væri her Þjóðverja í Kákasus, Krím og Suður-Rússlandi kom- inn í mjög aukna hættu, eink- um ef kæmi til sóknar af hálfu Vesturveldanna um Balkan- skaga (sbr. seinna í grein þess- ari). Að vísu er varla ráð fyr- ir því gerandi, að Þjóðverjar séu svo aðþrengdir orðnir, að fyrir sé synjandi, að þeir geri enn öfluga tilraun til að ná frumkvæðinu í Rússlandi í sín- ar hendur. En Rússar era lík- legir til að standast það, þó að til kæmi. Bendir til þess bæði reynslan almennt af viðskiftum þýzka hersins og rússneska hersins, síðan stórorustur hóf- ust í sumar, og ummælin í hinni nefndu þýzku herstjórn- artilkynningu; ekki sízt þau, er lýsa undrun þýzku herstjóraar- innar á því, að Rússar skuli nú beita meira magni hergagna af öllu tagi en nokkru sinni fyrr. Verður að líta á þau sem nokk- urs konar viðurkenningu á því, að hlutfallið sé að breytast Þjóðverjum í óhag á því sviði. Enda er það margtekið franx af ráðamönnum Bandamanna, að hergagnaframleiðsla þeirra sé komin langt fram úr fram- leiðslu Þjóðverja. Hins vegar verður að sjálfsögðu að gera ráð fyrir því, að Þjóðverjar hafi mikið til vara bæði af liði og gögnum — en þó ekki nema af skornum skammti í Rúss- landi. Hitt er bundið af viss- unni um innrás í Suður-Evrópu og Vestur-Evrópu á þessu ári — og óvissunni um, hvenær á árinu og hvar í löndum þess- um hún verður gerð. Einnig er hugsanlegt, að Þjóðverjar hafi lið reiðubúið, með tilheyrandi gögnum, að hefja stórfelldar árásir á Bretland, þegar til inn- rásar í Vestur-Evrópu kemur. Vafalaust má telja, að þeir séu tilbúnir að hefja miklar loft- árásir, er þar að kemur. Og hugsanlegt — og þó rétt svo —, að þeir hafi til taks geysi- legan flota svifflugvéla, til að flytja her til Bretlands, þegar innrásarherinn væri farinn það- an. En hvort þeir mega þá missa þann her, sem þarf, til að nota þann flota til hlítar, það er annað mál. Bandamennirnir, sem börð- ust með Þjóðverjum í fyrra á Rússlandsvígstöðvunum: Italir, Rúmenar og Ungverjar, hafa nú dregið mikið af ótýndu liði sínu heim, eða þá hafast ekki að (Finnar). ítalir munu hafa skipað meiri hluta setuliðsins í Balkanlöndunum. Nú eru þeir að fara þaðan og Þjóðverjar verða að koma í staðinn. Það þarf ekki að efa, að raðir þýzka hersins á Rússlandsvígstöðvun- um eru þunnskipaðri nú en í fyrra og varalið þeirra þar minna. Loftárásimar á þýzkar borg- ir eru orðnar hryllilega árang- ursríkar, hafi þa?r ekki verið það í fyrra. Skipatjón Bandamanna á At- lanzhafi mun töluvert minna nú í nokkra mánuði, en var um sama leyti í fyrra. Fylgdarskip- in eru orðin helmingi fleiri, og flugvélafylgdin helmingi meiri. Italía er að bila. Fall Musso- lini og hrun Fasismans hlýtur að herða á óhug þeim, er sleg- ið hefur Þjóðverja við það, að sumarsókn þeirra brást nú í fyrsta sinn gersamlega og sner- ist beinlínis við í höndunum á þeim. En hemám Sikileyjar, sem væntanlega verður mjög bráðlega leitt til fullra lykta, gerir Bandamönnum fært — a. m. k. taki þeir syðsta hluta Italíu-skagans líka — að hefja innrás á Balkan. Má heita alls- endis óvíst, að þeim þyki það borga sig í bili að eyða meira púðri á ítali, — sem héðan af mundu að mestu láta Banda- menn í friði, á meðan þeir fengju að mestu að vera í friði sjálfir — á móti því að sækja að Þjóðverjum á Balkanskaga. Liggja til þess mörg rök, að líklegt megi telja, að Banda- menn beini meginher sínum við Miðjarðarhaf heldur yfir á Balkanskaga og gangi að mestu fram hjá Ítalíu. Áður en þau rök verða hér talin fram, skal þess að eins getið, að frá hem- aðarlegu og þjóðfélagslegu sjónarmiði eru bæði Rúmenía og Ungverjaland talin til Balk- anlanda. Afstaða almennings í Balkan- löndunum gagnvart ófriðarað- iljunum er miklu skiftari held- ur en t. d. Norðmanna. Þó mun í stórum dráttum mega taka svo til orða, að almenningur í löndum þessum hati Möndul- veldin, en séu meira og minna hlynntur ýmist Vesturveldun- um eða Rússum eða báðum. Grikkir og Serbar munu ein- dregnastir vinir Bandamanna og fjendur Möndulveldanná. „Quislingar“ eru þó margir í Júgó-slavíu, og Búlgaría, Rúm- enía og Ungverjaland eru, sem kunnugt er, bandamenn Þjóð- verja, — en það mun þó vera að fullum óvilja alls þorra manna í þessum löndum. Júgó- slöfum og Grikkjum líður mjög illa. I Grikklandi hefur verið hungursneyð missirum saman. Þjóðir þessar era svo þjakað- ar, að viðnámsþróttur þeirra er í hættu, en auk þess er sagt, að Þjóðverjar geri, með venjulegri fyrirhyggju og fræðilegri (og kannske lieldur kaldrifjaðri) nákvæmni þess háttar ráðstaf- anir gagnvart þjóðlífi og félags- lífi þessara landa, að illt verði þar að taka við af þeim. 1 einu ÞJÖÐÖLFUR Útgefandi: MUNINN h.f. Rititjóri: HALLDÓR JÓNASSON Skrifstofa: Laufásv. 4. Simi 2923. Póstb. 761. — ÞjóSólfur kemur út á hverj- um mánudegi og aukablöð eftir þörfum. Missirisverð kr. 12,00, í lausasölu 35 aura. Prentsmiðja Jóns Helgasonar orði sagt: Bandamönnum bráð- liggur á því að losa Grikki og Jógó-slafa undan valdi Þjóð- verja sem allra fyrst. Og tak- ist það að gera öfluga innrás á Balkanskagann í sumar eða haust, má gera ráð fyrir, að her Bandamanna bætist þar hundr- uð þúsunda af hinum hraust- ustu mönnum, er víst séu hart leiknir af hungri og öðru harð- rétti og lítt þjálfaðir í nútíma- heraaði, en gætu þó orðið mik- ils virði í síðustu hríðinni. I öðru lagi er landslagi þann- ig háttað, að auðveldara er að sækja Þýzkaland af Balkan- skaga en úr Italíu, þar sem Alpafjöll og Sviss girða á milli. I þriðja lagi fá Þjóðverjar meira af nauðsynjum frá Balk- anlöndunum, einkum Rúm- eníu, en frá Italíu, sem miklu heldur er baggi á Þýzkalandi í flestu þess háttar tilliti. Það væri mjög tilfinnanlegt fyrir Þjóðverja að tapa rúmensku olíunni. Olían er líklega snögg- asti bletturinn á heraaðarvél þeirra, sem þó mun tekin að snjást á fleiri blettum. 1 fjórða lagi munar Þjóð- verja e. t. v. eitthvað enn um herstyrk Rúmena og Ungverja Frh. á 4. síðu. setningu; lagfærir með réttu orðaröS og met.rum í öðra vísu- orði, og kveðandi í 7. v.orði („hlýðið ér“ í stað: „hlýði þér“), en annarstaðar lætur hann slíkt afskiptalaust, nema ef breytingin „erð“ í stað „jarð“ er í þeim tilgangi gerð, en ekki vegna hinnar ímynd- uðu dvergskenningar. En sú breyting er áreiðanlega röng („erð“ þekkist alls ekki) og á- stæðulaust af hans hálfu, þar sem hann telur ekki, að Egill hafi hirt um rétta kveðandi, fremur en verkast vildi. Auk þess breytir hann „gilia“ í 5. v.orði í „Gylfa“, sem er alveg út í bláinn og til engra bóta. Vísuna þannig hreytta tek- ur S. N. saman á þessa leið: „Mál es at lýsa Ijósgarð barSa, es þák (a), lofsenda (b); mér kom bo'S hoddsendis (c) lieim at hendi; skalat mér verSa mis- fengnir taumar at Gylfa grund- ar glaums erSgróins (d); hlýS- iS ér til orSa. a) barði: skip; garðr þess: skjöldr (af því aS skipsborS voru sköruS skjöldum); skáld- iS kallar hinn steinda skjöld Ijósgarð og kveSst þó munu lýsa hann enn meir meS lofi sínu;“ (aths. mín: garSr barSa er rétt skjaldar-kenning; Ijós- garSr væri hinsvegar, ef það væri annað en vitleysa, að lík- indum kenning á t. a. m. „vafrloga“ og vafrlogi skips t. a. m. kenning á hrævareldi, ef um annað en heilaspuna væri að ræða). „es þák: ef þá er ek M, sem hlýtur aS vera afbakaS; (aths. mín: „es þá ek“ væri rétt mál). — b) lofs endi: lof, smbr. málsendi(r), sem kemur fyrir í óbundnu máli og merkir blátt áfram: múl; eSa vill Egill meS þessu gefa í skyn, aS þessi drápa eigi aS vera sitt síSasta lof- kvœSi?“ (aths. mín: eptir orð- anna hljóðan merkir máls- endi(r) blátt áfram rœSulok; þar sem það í handritum kem- ur fyrir í merkingunni „mál- semd“ hlýtur það að vera rit- villa: n í stað m; „málsemd“: samið mál, ræða, tal. Hér við bætist það, að engin líkindi era til þess, að orðin „lofs“ og „enda“ eigi saman í vís- unni: „enda boS“ = síðasta tilkynning smbr. „enda dœgr“ o. s. frv. er miklu líklegra; spurningu S. N. hygg ég að engi geti svarað); — c) liodd- sendir: auSsendir örlátr maSr; (aths. mín: þar senx sendir= sendandi getur verið bæði mað- ur og kona eða jafnvel barn, getur ekki verið unx mann- kenningu að ræða); „boð“ virSist eiga viS kveSju þá, er skildinum hefir fylgt; — d) Gylfa grandar (sækonungs jarSar: hafs) glaumur (hests heiti: skip; erðgróinn: vax- inn, kviknaSur í jörSu, dverg- ur; dvergs skip: skáldskapur; en af því aS Egill hefir hests heitiS í kenningunni“, „tal- ar hann um, aS sér skuli ekki verSa misfengnir taumar, smbr. líka aktaumar á skipi: hann skuli taka rétt í taum- ana á skáldfáknum (farinu); (atlis. mín: það liggur við að mann svimi af þessu hugmynda- flúgi. Afleiðingarnar af frem- ur heimskulegri breytingartil- lögu F. J. er, að Egill virðist hljóta að hafa þekkt hinn gríska Pegasus, skáldafákinn, því að hans er ekki getið í norrænum fræðum; en óljósar og þokukendar virðast hug- myndir Egils hafa verið um Pegasus, er hann telur hann hafa verið skip eða far); „at meS ef. kemur hér einkenni- lega fyrir, en stendur svo í hdr; (atlis. mín: þetta er hár- rétt og „at grundar“ mætti vel vera ritvilla; „umb grundu“ væri rétt mál. Slíkar ritvillur eru algengar í hdr. sem era 3. og 4. útg. af frumriti; upph. umb í 1. útg.: „wiu“, í 2. of, í 3. misl. af og leiðr. = at og að endingum sé breytt er ekki síður algengt); „þetta er skýr- ing Finns Jónssonar, og hefir ekki veriS annarar sennilegri kostur; á henni er sá megin- gálli, aS Gylfa er leiSr. f. gilja í hdr.; gilja grund er góS kenning á fjalli og kemur fyr- ir í Haustl., 18. v„ en hér varS henni ekki komiS í samband viS málsheildina; auk þess er skýringin á erðgróins vafasöm, en önnur betri hefir ekki kom- ig fram“. Að lokum kemur svo þýð. til nút. máls: „Mál er aS yrkja lof um hinn bjarta skjöld, er mjer var gefinn; kveSja Einars kom heim til mín; mjer skulu ekki verSa mislagSar hendur, þegar ég yrki; hlýSiS til orSa minna“. Þannig talar S. N. í Egilssögu. Allir fræðimennirnir, og Sigurður Nordal ekki sízt, halda því fram, að Egill hafi verið gott skáld. Finnst engum, nema mér, að hrygginn vanti í skoðunina, þegar svona leir- burður og önnur skilgetin syst- kini hans eru borin fram sem sönnunargögn fyrir réttmæti hennar? Með því að leiðrétta hand- ritatextann játa þeir, að hann sé óábyggilegur. Finnst eng- um, að hrygginn vanti í vís- indastarfsemi fræðimannanna, þegar aðeins era lagfærðar ein- stöku auðsæjar villur, en aðr- ar, jafn auðsæjar, en miklu fleiri, látnar óáreittar? Finnst engum neitt bogið við það, að vísindamenn komi fram með skýringar (sem þeir sjá sjálfir, að ekkert vit er í) vegna þess, að á öðrum er ekki kostur? Væri ekki sæmilegra að játa, að þeir gæti ekki ráð- ið fram úr vísunni? Og finnst Fornritafélaginu, og Alþingi, unnið þarft verk, er þetta ragl er gefið út, sem þarfur fróðleikur, handa landsins lýð? Eins og getið var hér að framan, vantar hendingar í 3. vísuorð. Auk þess er söguleg villa í því. Egill fékk loka orð- sendingu Einars: „at hann gaf Agli skjöldinn“ „heima“, en ekki „heim“. Má því ætla, með nokkurri vissu, að Egill hafi ekki villst á þessu, eða farið rangt með það sem gerzt hafði, einungis til þess að kveðandi yrði röng. ,,Mér kom at hendi heima“ væri rétt kveðið vísu- orð, og í samræmi við frásögn- ina. Annars eru það tvö orð, í vísunni, sem „leiða asnann inn í herbúðirnar“, að því er virð- ist. Fyrra orðið er „skalat“ = skal ekki. Það væri a. m. k. engi skaði að athuga, hvort „t“ið gæti ekki verið „dito- grafi“, eða viðbót afritara, Frh. á 4. síðu.

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/1424

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.