Vísbending


Vísbending - 12.12.2016, Blaðsíða 2

Vísbending - 12.12.2016, Blaðsíða 2
V ÍSBENDING "V--------------------------- Icesave og baráttan við alþ j óðafj ármálakerfið Ikreppunni miklu í Bandaríkjunum urðu þúsundir banka gjaldþrota. Innstæðutryggingar þekkust en reyndust haldlitlar og almenningur missti sparnað sinn í stórum stíl. Miklar umræður spunnust um það hvernig verja mætti almenning fyrir slíkum hörm- ungum í framtíðinn. Meðal hugmynda var að breyta brotaforðakerfinu meðal annars þannig að bankar mættu ekki lána út umfram innstæður. Slíkar hugmynd- ir hafa verið endurvaktar eftir krepp- una 2008. Niðurstaðan eftir kreppuna miklu var að halda brotaforðakerfinu, en fjárfestingarbankar voru aðskildir frá bönkum sem tóku við innstæðum frá almenningi og sett var upp innstæð- uttyggingakerfi með óbeinni ríkisá- byrgð. Með þessu og auknu efitrliti átti að auka traust almennings á að bankar gætu ekki braskað með sparifé almenn- ings án ábyrgðar. Mikil andstaða var við innstæðutryggingar með óbeinni ríkisá- byrgð einkum frá hendi eignamanna og fjármálafrömuða sem óttuðust ekki síst skattahækkanir í kjölfarið. Innstæðutryggingar Hugsunin að baki innstæðutrygginga- kerfa er fyrst og fremst að tryggja að al- menningur sem leggur hýruna sína inn í banka að kvöldi fái peningana sína að morgni hvað sem á gengur, en þurfi ekki að bíða árum saman eftir uppgjöri þrota- bús ef bankinn fer á hausinn. Mjög ólík- legt er að eftirlitsskyldur banki eigi ekki eignir að mestu upp í innstæður miðað við lágmarkstryggingu, sérstaklega ef innstæður hafa forgang. Tryggingasjóðir fá því sitt til baka, en það tekur mörg ár. Innstæðutryggingasjóðir eru yfirleitt ekki færir um að greiða út lágmarks- tryggingu strax ef stórir bankar falla. Hins vegar er nauðsynlegt að hinn al- menni borgari þurfi ekki að bíða árum saman eftir eignauppgjöri eða kosta kröfugerð í þrotabú. Tryggingasjóður innstæðueigenda á Islandi gat til dæm- is ekki varið innstæðueigendur í litl- um sparisjóði hvað þá stórbanka. Það er því ljóst að hið opinbera verður að mynda aðra varnarlínu að baki innstæðu- ttyggingasjóða ef almenningur á ekki að bíða verulegt tjón vegna fjármálaáfalla. Vandi við löggjöf um innstæðutryggingar er að ekki er hægt að segja beint í lögum að ríkið ábyrgist inn- stæðuskuldir banka. Það myndi augljós- lega skapa óásættanlegan freistnivanda. Þennan tæknigalla nýttu stjórnvöld á íslandi í Icesave-málinu. Hrunið A haustmánuðum 2008 riðaði alþjóðlega fjármálakerfið til falls og traust var lítið. Þá fóru að heyrast þær raddir frá Islandi að íslenska ríkið væri ekki skuldbundið að styðja við innstæðutryggingakerfið og ábytgjast lágmarksinnstæður til erlendra innstæðueigenda í Landsbankanum. Slík viðhorf voru ekki til að auka traust á bönkum enda brugðust flest ESB ríki við með því að lýsa því yfir að almenn- ingur gæti treyst á lágmarkstryggingar. Ljóst var að íslendingar gætu ekki greitt út innstæðutryggingarnar þótt þeir hefðu viljað og því brugðust Bretar og Hol- lendingar við með því að lána Trygginga- sjóði innstæðueigenda svo almenningur fengi sitt sparifé strax. Af þessu spratt svo Icesave-málið. íslensk stjórnvöld lýstu því yfir á alþjóðavettvangi þráfaldlega að samið yrði um endurkröfur Breta og Hollendinga fyrir innstæðutryggingunni. í síðustu þjóðaratkvæðagreiðslu um Icesavesamninga var samningaleiðinni hafnað í reynd. I rannsóknarskýrslu Alþingis frá 2010 var fjallað ítarlega um Icesave og niðurstaða skýrsluhöfunda var að Island hefði ekki brotið gegn tilskip- un ESB um innstæðutryggingar. EFTA- -dómstóllinn kvað upp samhljóða sýknu- dóm árið 2013. Hér verður ekki fjallað um þann dóm öðruvísi en að staðhæfa þá skoðun undirritaðs að meginröksemdir sækjanda það er ESA (e. EFTA Surveill- ance Authoritý) standi óhaggaðar eftir dóminn. Vondur málstaður Það hefði verið heiðarlegra af íslensk- um stjórnvöldum að krefjast þess að Landsbankinn setti Icesave í dótturfé- lag frá byrjun þannig að Icesave-reikn- ingarnir féllu undir innstæðutryggingar í Bretlandi og Hollandi. Þá hefði íslenska innstæðutryggingakerfið ekki virkað sem tálbeita fyrir almenning í Bretlandi og Hollandi. Að loknu uppgjöri slitabús Landsbankans hafa kröfur vegna Ices- ave loks verið greiddar að fullu. Eftir stendur að vondur málstaður varð ofan á í Icesave-málinu. Það vekur furðu að andstæðingar samningaleiðarinnar og innstæðutrygginga skuli halda áfram að gagnrýna þann hluta þjóðarinnar sem vildi standa við yfirlýsingar stjórnvalda og semja um Icesave-málið. Q 2 VÍSBENDING • 40.TBI. 2016

x

Vísbending

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.