Reginn - 12.12.1978, Qupperneq 5

Þriðjudagurinn 12. des. 1978
R E G I N N
5
Pétur Björnsson
Fyrrverandi erindreki
f. 25. október 1897
9.11. maí 1978
Það hefur verið gæfa
íslenskrar bindindishreyfingar
frá upphafi vega að innan vé-
banda hennar hafa jafnan
verið sterkir einstaklingar,
gæddir slíku siðferðisþreki,
svo óhvikulli sannleiksást og
hiklausri réttlætiskennd, að
hvergi varð efast um heilindi
þeirra og trúmennsku. Einn
slíkra var Pétur Björnsson.
Með honum er genginn einn
traustasti og besti maður
bindindishreyfingarinnar á
vorum dögum. Hann stóð
jafnan trúr og djarfur á verð-
inum, brá sér hvorki við and-
stöðu né hik annarra. Hann
var eins og sá drangur sem
brimskaflar lemja en fá hvergi
bifað.
Pétur Bjömsson var fæddur
að brekkukoti fremra í
Blönduhlíð 25. október 1897.
Foreldrar hans voru hjónin
StefaníaiMargrét Jóhannes-
dóttir og Björn Guðmundsson
sem síðar bjuggu um skeið að
Á í Unadal og voru löngum
kennd við þann bæ.
Pétur Björnsson ólst upp
með foreldrum sínum, fyrsta
árið að Brekkukoti, þá á
Bakka í Viðvíkursveit til 1906
og síðan á Á í Unadal frá 1906
til 1915 en þá flutti fjölskylda
hans til Siglufjarðar. Þar varð
starfsvettvangur Péturs í rúm
40 ár, allt þar til hann gerðist
erindreki Áfengisvamaráðs,
að því nýstofnuðu árið 1955.
Ungur sigldi Pétur til Nor-
egs og vann þar við beykisstörf
og fleira árið 1919 og 1920. Er
heim kom til Siglufjarðar tókst
hann á hendur ýmiss konar
störf til ársins 1927 er hann
stofnaði verslun sem hann
starfrækti til 1958. Eins og fyrr
segir hafði hann gerst erind-
reki Áfengisvarnaráðs 1955 og
því flutti hann heimili sitt til
Reykjavíkur. Hann gengdi
störfum hjá Áfengisvamaráði
til hausts 1976. Um sjö ára
skeið, frá 1944, stundaði hann
búskap í Garði í Hegranesi
samhliða kaupmennskunni.
Auk þessara aðalstarfa
vann Pétur Bjömsson að fjöl-
mörgum öðrum málum er til
heilla horfðu. Til að mynda
hefur ekki verið minnst á störf
hans, mikil og merk, innan
bindindishreyfingarinnar.
Áður en það verður gert er
tilhlýðilegt að minnast konu
hans, sem átti ómældan þátt í
störfum hans og heillum þeim
er honum fylgdu, Þóru Jóns-
dóttur, útvegsbónda frá Ysta-
bæ í Hrísey, Kristinssonar.
Þau Pétur giftust 2. júní 1928.
Sér hún því á bak manni sín-
um eftir hálfrar aldar hjúskap.
Fjögurra barna varð þeim
hjónum auðið og eru öll á lífi.
Þegar Pétur Bjömsson varð
75 ára og á áttræðisafmæli
hans minntist ég hans nokkr-
um orðum. Þar segir örlítið frá
félagsmálastarfsemi hans og
raunar þeirra hjóna beggja.
Mun ég vitna til þess að
nokkru hér:
Þau hjón, Þóra Jónsdóttir
og Pétur Björnsson, höfðu,
þegar þau giftust, verið í stúk-
unni Framsókn um skeið og
frú Þóra „hafi þá um sinn
verið ein helsta stoð og stytta
bindindisstarfs á Siglufirði.
Unnu þau hjón síðan samhent
og ákveðið að félagsmálum
Siglfirðinga í tæpa þrjá ára-
tugi. Frú Þóra var löngum
gæslumaður barnastúkunnar
Eyrarrósar og mun varla of-
mælt að hún hafi leitt tvær
kynslóðir ungra Siglfirðinga
fyrstu sporin á félagsmála-
brautinni. Mér er í barnsminni
hve henni var eðlilegt að beina
hugum ungs fólks að þeim
siðum sem háleitastir eru.
Fyrir það eiga margir henni
þakkarskuld að gjalda. Pétur
Björnsson var hins vegar
lengst af í fylkingarbrjósti í
stúkunni Framsókn.“ Einn
merkasti þátturinn í starfi
stúkunnar var stofnun og
starfræksla Sjómanna- og
gestaheimils Siglufjarðar.
„Saga Sjómannaheimilisins er
gildur þáttur í sögu Siglu-
fjarðar um aldarfjórðungs
skeið. Ekki hygg ég á neinn
hallað þó að þess sé minnst að
Pétur Björnsson átti hvað
drýgstan þáttinn í stofnun þess
og var öruggur bakhjarl starf-
seminnar j^fnan síðan.“ í
stjórn Sjómanna- og gesta-
heimilisins sat hann rúma tvo
áratugi. Og þótt þessa eins
væri minnst af störfum Péturs
á Siglufirði „nægði það til að
tryggja honum verðugan sess
meðal bestu forystumanna
Siglfirðinga.“
Þegar Pétur Björnsson varð
fyrsti erindreki Áfengisvarna-
ráðs hafði frú Þóra um nokk-
urt árabil verið stórgæslu-
maður í unglingastarfs Stór-
stúku íslands. „Var eðlilegt að
þau voru kvödd til starfa fyrir
landsmenn alla. Slík höfðu
störf þeirra á Siglufirði verið.“
„Pétur Bjömsson átti hvað
drýgstan hlut að máli þegar
hafist var handa við að skipu-
leggja störf áfengisvarna-
nefnda og stofna félög þeirra.
Þar var í engu rasað um ráð
fram en unnið af stillingu og
festu. Pétur fór sér að engu
óðslega, gaf sér tíma til að
kynnast aðstæðum á hverjum
stað, mönnum og málefnum.
Verk hans eru því traustrar
gerðar eins og maðurinn sjálf-
ur og unnin af þeirri einlægni
og innsýn í kjör manna og
háttu að vini“ átti „hann í
hverri byggð á landi hér.“
Áfengisvarnaráð og áfeng-
isvarnamenn víðs vegar um
land þakka störf Péturs og
samstarfið við hann frá upp-
hafi vega. Hann sat lengi í
stjórn Landssambandsins
gegn áfengisbölinu og mun
starfa hans á þeim vettvangi
lengi sjá staði. Oryggi, festa og
gætni einkenndu störf hans og
dagfar allt. Hann var óvenju
heilsteyptur maður. Fjas og
sýndarmennska voru eitur í
beinum hans. Hann vildi vel
og vann vel. Mér er í minni
hversu náið hann fylgdist með
högum góðra vina sinna í
áfengisvarnanefndum víðs
vegar um land. En Pétur var
ekki allra. Óheiðarlegt fólk,
svikult og rætið, átti ekki upp
á pallborðið hjá honum. Um
slíkt fólk vildi hann helst ekki
tala; hann þekkti það ekki.
Trúlyndi hans sjálfs var svo
sterkur þáttur skaphafnarinn-
ar að hann átti bágt með að
þola yfirboðshátt, dómgreind-
arskort og illgirni flysjunga.
Pétur Björnsson man ég allt
frá þeim tíma að ég tók að
skynja veröldina í kring um
mig. Með þeim föður mínum
var kær, gamalgróin vinátta
sem ekki féll skuggi á meðan
báðir lifðu. Síðar átti ég eftir
að verða stamstarfsmaður
Péturs um árabil. Ekki gat ég
óskað mér betri félaga þótt
aldursmunur væri nokkur.
Það fylgdi því notaleg örygg-
iskennd og vita af honum í
stólnum sínum. Ráð hans voru
heillaráð. Honum gat ég treyst
í hverjum vanda. „Betri voru
handtök hans heldur en flestra
tveggja".
Og nú er Pétur horfinn frá
önnum þessa lífs og erli, ald-
inn að árum. Hvíldin mun kær
vinnulúnum atorkumönnum.
Og það er gott að kveðja með
slíkt dagsverk að baki sem
Pétur á. Frú Þóru og öðrum
aðstandendum vottum við
samúð.
Guð gefi honum raun lofi
betri.
Ólafur Haukur Árnason.