Norræni dagurinn - 27.10.1936, Blaðsíða 2

2
NORRÆNI DAGURINN
Nokkur formálsorð.
Allflestir munu hafa á undan-
förnum mánuðum, séð og heyrt,
af blöðum og frá útvarpi, um það
getið, að Norræna félagið hefði á-
kveðið að helga sér þriðjudaginn
27. október sem sinn dag.
Þessi dagur er nú upp runninn. _
Útvarpsstöðvar norrænna þjóða,
skólar, dagblöð og ótal félög og
stofnanir um öll Norðurlönd, sam-
einast í dag um áhugamál Nor-
ræna félagsins, sem er, í fáum orð-
um sagt: aukin vinátta, samúð og
samvinna milli allra Norðurlanda-
þjóða á sem flestum sviðum.
Blað þetta er gefið út, og borið
inn á hvert heimili í bænum, til
þess að minna allan almenning á
daginn, og vekja menn til um-
hugsunar um störf og tilgang
þeirra samtaka, sem standa á bak
Einn þáttur í starfsemi Norræna
félagsins eru námsskeiðin. Þau
eru haldin í öllum hinum fimm
norrænu löndum með fjölbreytt-
um viðfangsefnum. Oftast er þeim
þó svo háttað, að einhverri stétt
manna, blaðamönnum, verzlunar-
mönnum, stúdentum, kennurum o.
s. frv. er boðin þátttaka í náms-
skeiðinu. Viðfangsefni þess er síð-
an við það miðað, hvaða flokkur
manna sækir það, og hver áhuga-
mál má ætla að hann hafi. Venju-
legast mun námsskeiðið fjalla um
einhvern þátt úr þjóðlífi þess
lands, sem það er haldið í. Þar
sem ætla má, að námsskeið þessi
séu sá hluti af starfsemi Norræna
félagsins, sem flestir taka þátt í,
tel ég viðeigandi að geta þeirra
að nokkru í blaði „norræna dags-
ins“.
Ég hefi átt kost á að dvelja á
einu slíku námsskeiði, er haldið
var fyrir kennara. Þar komu sam-
an kennarar úr öllum norrænu
löndunum án tillits til, hvað þeir
kenndu eða við hverskonar skóla.
Efni námsskeiðsins var „Svensk
kultur i nutiden,“ og var það háð
í hinum fagra, fornfræga bæ, Sig-
tuna, er liggur milH Stokkhólms
og Uppsala.
Starfshættir námsskeiðsins voru
þannig, að fyrri hluta dagsins
voru flutt erindi um ýmsa þáttu
í þjóðlífi Svía. Má þar nefna bók-
menntir, listir, skólamál, verk-
lýðshreyfinguna, atvinnumál o. fl.
Fyrirlesararnir voru allt valdir
menn hver á sínu sviði. Stundum
voru einnig farnar ferðir, bæði til
Stokkhólms og Uppsala og ýmissa
staða í nágrenninu, þar sem eitt-
hvað var að sjá, er merkilegt var
fyrir menningu þjóðarinnar.
Á kveldin söfnuðust þátttakend-
urnir saman á einskonar kvöldvök-
ur. Lögðu þeir sjálfir til skemmti-
atriði á kvöldvökur þessar, þau
voru stuttar ræður, upplestur, söng-
ur, hljóðfærasláttur og fleira þess-
háttar, Oft söfnuðust menn sam-
við það, sem fram fer í dag um
öll Norðurlönd.
Allir eiga kost á að taka þátt í
samtökum þessum, háir og lágir,
ungir og gamlir, og ekki er ástæða
til að efast um, að almenningur
yfirleitt sé hlynntur því, er fyrir
Norræna félaginu vakir.
Hver sá, er með samúð og vel-
vild hugsar hlýtt til þeirra sam-
taka, sem Norræna félagið gengst
fyrir, þó eigi sé nema litla stund
úr einum degi, hefir hlynnt að fé-
lagsskapnum, og lagt fram skerf
til samtakanna, sem getur verið
meira virði en margan grunar.
Útgefendur færa alúðarþakkir
öllum þeim, sem beint eða óbeint
hafa stutt að útgáfu blaðsins, og
óska lesendum þess árs og friðar.
an í stóra og smáa flokka, helzt
sem blandaðasta að þjóðerni, og
spjölluðu þá um alla heima og
geima. Oftast snerist þá umræðu-
efnið fyrr eða síðar að því sama,
samanburði á þjóðháttum og ein-
kennum landanna. Hver um sig
óskaði að kynnast, hvernig þessu
og hinu væri háttað hjá nágrönn-
um sínum. Endirinn varð þannig
sá, að þótt námsskeiðið ætti að
fjalla um menningu Svía, fóru
menn heim, ekki aðeins fróðari
miklu um hana, heldur einnig um
fjölmargt í menningu hinna Norð-
urlandanna. Oft var þarna gleð-
skapur mikill, er saman var safn-
azt. Menn voru fljótir að kynn-
ast og studdi mjög að því, að
mötuneyti var sameiginlegt, og
bærinn hinsvegar svo lítill, að
bæjarlífið glapti á engan hátt
starf námsskeiðsins. Dagarnir liðu
fljótt, og fyrr en varði voru þess-
ir 12 dagar, er námsskeiðinu voru
ætlaðir, liðnir. Hver bíllinn eftir
annan ók af stað fullur af fólki.
Menn kvöddust, óskuðu hverir
öðrum góðrar heimferðar og að
þeir mættu aftur heilir hittast á
svipuðu námsskeiði.
Ég hygg að starfshættir flestra
námsskeiða félagsins séu með lík-
um hætti, svo að lýsing þessi, þó
stutt sé, gefi hugmynd um þau.
Tímanum, sem þau standa, er var-
ið bæði til náms og gleðskapar, og
mikil áherzla er lögð á, að menn
geti sjálfir skoðað sem mest af
þeim viðfangsefnum, er náms-
skeiðið fjallar um.
Námsskeið þetta voru hin fyrstu
eiginlegu kynni, er ég hafði af
Norræna félaginu og því starfi
þess, að þoka hinum norrænu
frændþjóðum saman. Að vísu
hafði ég nokkuð um það heyrt af
afspurn, en var fremur lítiltrúað-
ur á starfsemi þess og gildi hreyf-
ingarinnar yfirleitt. En námsskeið
þetta ásamt kynnum af ýmsum
þeim mönnum, sem mjög hafa
tekið þátt í starfi félagsins,
breytti skoðun minni í þessu efni.
Skal nú snúið að því efni og al-
mennu gildi námsskeiða þessara.
Það er vafalaust að norræn
samvinna á fullan tilverurétt og
getur mörgu góðu til leiðar kom-
ið. En þrátt fyrir það mun engum
samt blandazt hugur um, að
margir eru þröskuldarnir, sem eru
í vegi þess, að um hagnýtan á-
rangur verði að ræða af þessari
starfsemi. En um þá hluti spyrja
menn fyrst, þegar rætt er um
þessi mál. Vafalaust má þó telja,
að um viðskiptalegan hagnað geti
verið að ræða af norrænni sam-
vinnu. En fleira má að gagni koma
en sá hagnaður, er talinn verður í
krónum og aurum. Norðurlöndin
geta stutt hvort annað menningar-
lega, og aldrei verður það ofhátt
metið, ef tekst að eyða kala og ríg
á milli einstaklinga og þjóða. Eigi
má við það dyljast að milli Norð-
urlandaþjóðanna er meiri rígur en
æskilegt er og ætla mætti um svo
náskyldar þjóðir. Allmikið af ríg
þessum stafar af misskilningi og
vanþekkingu þjóðanna á högum
og lyndiseinkunnum hvorrar ann-
arrar. Fátt mun betur fallið til að
eyða ríg þessum en gagnkvæm
persónuleg kynni af löndunum og
þjóðum þeim, er þau byggja. Nor-
ræna félagið hefir með námsskeið-
um sínum og ýmsum norrænum
mótum fundið rétta leið til að
vinna að slíkri kynningarstarfsemi,
og hefir með þeim stigið ekki ó-
merkilegt spor í þá átt, að þoka
þjóðunum nær hverri annarri. Á
námsskeiðunum hittast starfs-
í dag renna hugir og hjartaslög
Norðurlanda-þjóðanna saman í
volduga, hljómræna heild. Sund-
urleitir tónar og óskyldir sveigjast
saman og renna inn í hyldjúpt
samræmi ættjarðarástar, bræðra-
þels og samúðar með djúpum
skilningi á nauðsyn og gildi þess-
ara þriggja hornsteina allrar al-
þjóðlegrar samvinnu og samtaka.
í þjóðsöngvum og ættjarðarljóð-
um mætast þessar þjóðir allar i
dag. Þar talar sú tunga, er vér
öll skiljum. Orð þeirra og tónar
eru sprottnir úr innstu vitund sál-
ar vorrar. Og vort eigið hjartaslag
endurómar í hljóðfalli þeirra og
hrynjandi.
Á þessum ískyggilegu alvöru-
tímum er ófriðarfréttir berast dag-
lega, og ískyggilega bliku dregur
upp um alla álfuna, er þessi
hjartnanna samhljómur Norður-
landa fagur og gleðilegur sólskins-
blettur í heiði. Og hann er mikið
meiri en það!
Hann er bjartur og varnaðar-
þrunginn blikviti, er varpar skæru
ljósmagni sínu óraleiðir út í svart-
nætti samúðarleysis og bræðra-
þels-skorts álfu vorrar. Hrópar
hátt nauðsyn þess að stýra rétt og
forðast af fremsta megni blind-
sker þau og boða, sem fylla allar
siglingaleiðir Norðurálfuþjóðanna
bræður frá löndunum og fá þar
rætt saman um áhugamál sín og
lært hverir af öðrum. Þeir sjá þar
af eigin raun hversu ástandið er
hjá frændþjóðum þeirra, og geta
lagt þar grundvöll að gagnkvæmri
samvinnu. Oft eru á mótum þess-
um knýtt bönd kunningsskapar og
vináttu, er haldgóð reynast. Sum-
ir munu segja, að þeir, er náms-
skeið þessi sækja séu svo fáir, að
þeir hafi engin áhrif um hið al-
menna samkomulag landanna.
Satt er það að vísu, að þeir eru
ekki margir, en flestir þeirra eiga
bóp kunningja og vina, eða eru á-
hrifamenn á einhvern hátt heima
fyrir. Þeir geta því, ef vilji er
með, breitt út frá sér þau áhrif, er
þeir telja bezt í þessu efni.
Við íslendingar höfum að því
leyti sérstöðu í norrænni sam-
vinnu, að við erum fjarri öllum
frændþjóðum okkar. Mál okkar
skilst ekki meðal þeirra, og við
því einangraðir á ýmsa lund. Okk-
ur hefir ætíð verið það mikilvægt,
að geta farið utan og sótt heim
önnur lönd og þjóðir og numið af
beim. Það er trúa mín, að þrátt
fyrir allt verði okkur hollast að
viðhalda kynningu og frændsemis-
böndum við hinar norrænu þjóð-
irnar. En norræna félagið hefir
unnið mikið starf í því efni að
gera þau kynni sem auðveldust.
Það starf megum við ekki van-
þakka, heldur ber okkur að leggja
fram okkar litla skerf til að efla
kynni og samhug meðal frænd-
þjóðanna norrænu.
Steindór Steindórsson
frá Hlöðum.
um þessar mundir. — Og hver
veit, nema að sú mikla gæfa eigi
fyrir Norðurlöndum að liggja að
verða hafnsögumaður Norðurálfu
um hættulegar slóðir á örlaga-
þrungnum tímamótum.
-----í dag, í sameining huga og
hjartna Norðurlanda, má oss eigi
gleymast að bróðurleg samúð og
ættjarðarást fer eigi í manngrein-
arálit. — Minnsta Norðurlanda-
þjóðin er EKKI talin með í dag!
Það ættum vér íslendingar að
muna, sem sjálfir erum aðeins
fyrir skömmu orðnir aðiljar á
manntalsþingi Norðurlanda.
Færeyingar eru óneitanlega sér-
stök þjóð, hvað sem líður stjórn-
arfarslegu sambandi þeirra við
sambandsþjóð vora. Og í dag á
hinn djúpi tónn þjóðernis þeirra
að renna hafblár og hreinn inn í
hið volduga samkór Norðurlanda:
„Eg öyggjar veit“ og „Tú alfagra
landit“. — Án þessa litla, hreim-
þýða úthafstóns verður aldrei fullt
samræmi í „söng Norðurlanda“.
Gleymist þessi sannleikur í úag,
ei það háskalegur og djúpur þver-
brestur í hinni háleitu og fögru
hugsjón Norræna félagsins. —
Bræðraþel og hjartans samúð er
eigi háð stjórnmálaskoðunum og
stjórnarfarslegum takmörkum.
Það hvelfir sér sem sólblár sum-
Náms§ketð
Norræna félagsíns.
Norðurlöiid.