Feykir - 12.02.2020, Blaðsíða 8

Heilir og sælir lesendur góðir.
Það er skáldbóndinn Guðmundur Frið-
jónsson á Sandi í Aðaldal sem er höfundur
að fyrstu vísunni.
Margur blásinn belgur sprakk
bljúgur laut að Fróni,
í sem glettin ungfrú stakk
ástar – títuprjóni.
Annar bóndi, Hjörleifur Jónsson á
Gilsbakka, mun vera höfundur að þessari:
Margur fær í einkaarf
eigingirni og hroka,
það er list sem læra þarf
að láta í minni poka.
Mikil snilld finnst mér næsta hringhenda
vera og hefur höfundur hennar, Helgi
Sveinsson, trúlega eitthvað þekkt til
sjómennsku, eftir orðavalinu að dæma.
Svífur már á flugi frár.
Fley um bárur þýtur.
Þar sem gárast glæstur sjár
gull í skárum flýtur.
Ef mig misminnir ekki mun Halli Hjálmars
hafa ort þessa á efri árum:
Styttast tekur langa leiðin
leiðarenda bráðum náð,
þó er eftir hæsta heiðin,
hún er grýtt og þyrnum stráð.
Það er Jón frá Langey sem mun hafa komist
að eftirfarandi sannleika:
Veraldar er venjan slík
að virða hinum betur,
þann sem undir fínni flík
falið úlfinn getur.
Vel hefur átt við nú á þessum illviðravetri að
rifja upp þessa mögnuðu vísu Sveinbjörns
Björnssonar:
Yfir himins ygglibrá
óravegu langa
éljaflákar úfnir á
uglum veðra hanga.
Næsta vísa hefur stundum birst, að mig
minnir, hingað og þangað á prenti og þá
höfundarlaus. Fann hana nú í dóti mínu og
er hún þar sögð eftir Ólaf Briem, veit ekki
um hvort það muni vera rétt.
Það er dauði og djöfuls nauð
þá dyggðasnauðir fantar
safna auð með augun rauð
en aðra brauðið vantar.
Heiðrekur, sonur Guðmundar bónda á
Sandi sem getið er um hér að framan, var
einnig vel hagmæltur. Þessi ágæta vetrarvísa
mun vera eftir hann:
Þegar vindar þyrla snjá
þagna og blindast álar,
það er yndi að eiga þá
auðar lindir sálar.
Vísnaþáttur 753
( GUÐMUNDUR VALTÝSSON ) palli@feykir.is
Gott er þá að heyra frá Ingólfi Ómari svona
á háþorranum.
Þorri kallinn krenkir jörð
klökkna fjallastrýtur.
Klæðir hjalla hlíð og skörð
hjúpur mjallahvítur.
Blótum þorra, belgjum kvið
borðum fæðu holla.
Punga spik og söltuð svið
og súra bringukolla.
Bragðið kæsta bætir geð
bros ég set á trýnið.
Hákarlsbita í trantinn treð
og teyga brennivínið.
Það er hinn gamli höfðingi og allsherjargoði
hér áður fyrr, Sveinbjörn Beinteinsson, sem
mun höfundur að þessari:
Þótt ég færi vítt um veg
var ég þér alltaf nærri,
hvar sem þú ert þar er ég
þó ég verði fjarri.
Í næstu vísu mun Sveinbjörn vera að ávarpa
eina af vinkonum sínum.
Mælist varla meira enn spönn
mittið fagra og netta,
þú ert orðin allt of grönn
á ég að laga þetta.
Í framhaldi af þessu rifjast upp næsta vísa,
minnir að höfundur sé Egill Jónasson.
Enn er honum um það kennt
ef að gildnar svanni.
Það eru öflug element
í ekki stærri manni.
Oft sér maður, sem betur fer, hressileg
viðbrögð við því bulli sem einhverjum datt í
hug að kenna við atóm. Helgi Hjörvar mun
hafa afgreitt þá umræðu svo:
Ill var hlutdeild örlaganna
atómskálda rímlaust fjas,
að höfuðsmiður hortittanna
heita skuli Matthías.
Ekki eru allir sammála þessu eftir næstu
vísu að dæma. Minnir að hún hafi komist
á kreik í febrúar 1975. Veit því miður ekki
um höfund.
Ég öfunda atómskáldin
af þeirra miklu list.
Þeir sem fátækir eru í anda
um eilífð fá himnavist.
Gott að enda þá að þessu sinni með innleggi
Bjarna frá Gröf í þessa umræðu.
Ég elska þessi atómljóð
sem engin skilur.
Þau hvíla alveg í mér vitið
sem er að verða þreytt og slitið.
Veriði þar með sæl að sinni.
/Guðmundur
Valtýsson
Eiríksstöðum,
541 Blönduósi
Sími 452 7154
en við vorum jú í fylgd
hreppsstjórans í Þverárhreppi
sem á þessum tíma var þar þá
eina og æðsta yfirvald á svæðinu.
Móri vann hrókinn
Rétt fyrir jólin 2002 voru endur-
bæturnar formlega vígðar af Jóni
Kristjánssyni heilbrigðisráðherra
sem afhjúpaði við það tækifæri
útilistaverkið Tungukots-Móra
eftir listakonuna Ólöfu Norðdal.
Það lá við að ráðherra yrði hált
á svellinu þegar hann staulaðist
á spariskónum upp til Móra
og svipti af honum dulunni.
Hafði Jón þá á orði að nú hefði
hann skákað Guðna vini sínum
Ágústssyni að fá hitta og afhjúpa
þennan merka forystusauð. Það
væri skemmtilegra verk en að
þeysa um sveitir og kyssa beljur
sem Guðni tíðkaði á þessum
árum. Þá rifjast það upp að Móri
var nú ekki eina listaverkið sem
kom til greina að setja þarna á
hringtorgið, já það fyrsta og eina
á Hvammstanga enn sem komið
er. Listskreytingasjóður ríkisins
kostaði listaverkið að mestu.
Heimamenn vildu Tungukots-
Móra og voru búnir að leggja
drög að því og fá frumdrög frá
Ólöfu. Þá kom óvænt babb í
bátinn. Listskreytingasjóður
vildi halda samkeppni um
gerð listaverks, sem var gert.
Það komu margar tillögur um
margvísleg listaverk, sem sagt
einar 15 hugmyndir. Skipuð var
þriggja manna nefnd til að velja
listaverk og voru þau Elín Líndal
og Helgi Hjálmarsson, arkitekt, í
nefndinni ásamt einum fulltrúa
myndlistarmanna. Urðu Elín
og Helgi að beita sér í nefndinni
fyrir hönd Móra því listaspíran
var hrifnari af fjögurra metra
háum hrók (sko taflmanni) sem
var köflóttur, hvítur og rauður.
Aukinn heldur kom til greina
að byggja torfkofa þarna á
miðju torginu sem yrði útbúinn
segulböndum sem gæfu frá sér
hin ýmsustu hljóð er einhver
nálgaðist. Ég er viss um að
Móri er okkur til meiri sóma
en hljóðandi torfkofi þarna á
hringtorginu.
Heppin með starfsfólk
Við skulum fara hratt yfir sögu
síðustu ára. Heilbrigðisstofnun
Hvammstanga var sjálfstæð
stofnun þar til fyrir tíu árum
síðan að hún rann inn í nýja
stofnun, Heilbrigðisstofnun
Vesturlands, sem nær yfir
Vesturland ásamt Ströndum
og Húnaþingi vestra. Það var
vilji heimamanna hér að snúa
sér í þessa átt þegar kom að
sameiningum, töldum okkur
eiga meiri samleið suður á
bóginn og sækja þangað meiri
þjónustu en í norðurátt. Tel ég
þetta hafa verið rétta ákvörðun.
Síðustu tveir til þrír áratugir
hafa verið sífelld varnarbarátta
að verja og bæta þá þjónustu
í heilbrigðismálum sem við
höfum hér til staðar. Eins og ég
gat um áðan skáru menn upp
hér á Hvammstanga á síðustu
öld, á tuttugustu og fyrstu
öldinni skera yfirvöld niður fé
til heilbrigðisþjónustu öllum til
óþurfta.
Mesta lán okkar samfélags er
að mínu mati það hvað við höfum
ætíð verið heppin með starfs-
fólk. Heilbrigðisstofnuninni hér
helst yfirleitt vel á starfsfólki,
vel menntuðu fagfólki, oft á
tíðum heimafólki í bland við
aðflutt úrvalslið, sem á hér
langan og farsælan starfstíma.
Starfsfólkið er langflest búsett
hér í sveitarfélaginu og minna
um verktöku fagfólks sem
dvelur um skemmri tíma á
svæðinu eins og tíðkast víða í
kringum okkur. Ég held að fá
1.200 manna samfélög á Íslandi
hafi betri heilbrigðisþjónustu og
reyndar á það við um flesta þá
þjónustu sem við njótum í okkar
ágæta samfélagi. Starfsfólkið
hér er mesti auður þessarar
stofnunar. Haldist okkur jafnvel
á því næstu 100 árin þurfum við
engu að kvíða um framtíðina hér
í Húnaþingi vestra.
Ég kom til starfa á þessari
stofnun fremur fávís um heil-
brigðismál fyrir rúmum 30 árum
og 30 kílóum síðan. Ég kvaddi
þessa stofnun fyrir tæpum
þremur árum, kannski meiri
reynslubolti eftir starfið hér, en
allavega eins og bolti í laginu.
Ég óska stofnuninni og starfs-
fólki alls hins besta í framtíðinni
og hlakka til að eldast hér í
Húnaþingi vestra.

Guðmundur Haukur Sigurðsson
Fjöldi gesta sótti 100 ára afmælið.
8 06/2020