Feykir - 22.09.2021, Síða 14

Sumardagur í Glaumbæ
Safnstjórinn bretti upp erm-
arnar og skrifaði barnabók
„Í þessari sögu fylgjum við
ungum dreng, vinkonu hans og
heimilishundinum einn dag í
lífi þeirra. Sögusviðið er
Glaumbær, prestsetur í Skaga-
firði, sem taldist til efnameiri
bæja með tilheyrandi umsvif-
um. Sagan er að mestu byggð á
raunverulegu fólki sem bjó í
Glaumbæ og Skagafirði á 19.
öld. Upplýsingar um heimilis-
fólkið byggja á lýsingum í
Skagfirzkum æviskrám og
lýsingar á förufólkinu Myllu-
Kobba, Rönku og Ropa-
Katrínu eru ýmist fengnar úr
hljóðskrám af ísmús.is eða
ævisögunni Tvennir tímar,
endurminningum Hólmfríðar
Hjaltason eftir Elínborgu
Lárusdóttur,“ segir Berglind
Þorsteinsdóttir, safnstjóri
Byggðasafns Skagfirðinga, en
hún er höfundur bókarinnar.
Í sögunni er leitast við að
draga fram raunverulegar
frásagnir og lýsingar út frá
heimildum og gæða þær lífi.
Ýmis þjóðlegur fróðleikur og
atburðir, t.d. frásögnin um
skapstyggu próventukerling-
una í Gusu, eru byggðir á
smáritum Byggðasafns Skag-
firðinga eftir Sigríði Sigurðar-
dóttur. Bókin endar á nokkr-
um erindum úr Kvöldhugvekju
eftir Sigurð Breiðfjörð (1798–
1846), eitt afkastamesta ljóða-
og rímnaskáld 19. aldar.
Berglind segir að hugmynd
að verkefninu hafi kviknað er
hún hitti Jérémy Pailler, þann
sem málaði myndirnar í bók-
inni, þegar hann var að vinna í
Kakalaskála-verkefninu. Hann
hafði tvisvar áður verið á Nes
listamiðstöð og segir hún að
óhætt sé að segja að hann sé
með Íslands bakteríuna, heill-
aður af landi og þjóð!
„Hann kom ásamt öðrum
listamönnum í Kakalaskála á
safnið í Glaumbæ og varð mjög
hrifinn af gamla bænum. Það
kviknaði nánast strax hugmynd
hjá honum um samstarfs-
verkefni við okkur hjá safninu
við Jérémy hafa verið sérlega
gott og skemmtilegt. „Það var
gaman að vinna með Jérémy
þar sem við höfðum sömu sýn
og væntingar til bókarinnar,
það má í raun segja að allt hafi
gengið eins og í sögu. Vissulega
urðu tafir vegna Covid. Við
þurftum að breyta ýmsum
plönum þar sem hann gat ekki
komið til landsins þegar áætl-
að var en það blessaðist allt á
endanum og styrktaraðilar
okkar skilningsríkir hvað þetta
varðar.
Sannkallað augnakonfekt
Til að gæta sanngildis í sög-
unni segist Berglind hafa lagst
í heimildarvinnu svo sagan og
myndir yrðu í takt við þá tíma
sem fjallað er um. „Einnig
vildum við notast við raun-
verulegar frásagnir og raun-
verulegt fólk sem uppi var á
þessum tíma, þ.e. við lok 19.
aldar, enda eru margar þessar
sögur stórskemmtilegar og
áhugaverðar að það er því varla
þörf á skáldskap. Til dæmis
sagan af skapstyggu próventu-
kerlingunni sem varð svo pirr-
uð á hamagangi ungra drengja
á ganginum að hún gusaði úr
koppnum sínum yfir þá og alla
tíð síðan hefur herbergið/húsið
hennar verið kallað Gusa. Eins
kemur Myllu-Kobbi við sögu
sem hefur verið ótrúlegur
karakter! Til eru lýsingar á
honum um að hann hafi verið
svo óþrifinn og lúsugur að það
mátti sjá röð af lúsum ganga
eftir frakkaræfli hans. Hann var
með þrjá hatta á höfðinu, sama
hvernig viðraði, og til er lýsing
á því þar sem hann tekur ofan
efsta hattinn, síðan þann næsta
og þá stóðu hárin út um götin
á þriðja hattinum. Í bókinni
koma þessar lýsingar fram og
einnig skráð tilsvör hans, sem
og förukonu sem kölluð var
Ropa-Katrín og er sagt frá í
Tvennum tímum, endurminn-
ingum Hólmfríðar Hjaltason,
og fá þau að halda sér óbreytt.“
Þegar Berglind var búin að
afla heimilda og komin með
hugmynd um hvernig sagan
ætti að vera settist hún niður
eitt kvöld í presthúsinu og
byrjaði að skrifa og segir hún
að eiginlega mætti segja að
sagan hafi skrifað sig sjálf.
Brenda Prehal, starfsmaður
safnsins, sá um að snara
textanum yfir á ensku og þá
hófst vinnan hjá Jérémy að
skissa myndir. „Ég sendi
honum alls kyns myndir til að
styðjast við, t.d. af gripum,
fatnaði, gamlar myndir af
Glaumbæ, Myllu-Kobba og
þess háttar sem passaði við
tímabilið. Þegar við vorum sátt
við skissurnar vatnslitamálaði
hann listaverkin. Hann er alveg
ótrúlega hæfileikaríkur lista-
maður og hver mynd er augna-
konfekt!“ segir Berglind.
Auk þess að mála myndirnar
sá Jérémy einnig um að setja
bókina upp og þýða textann á
frönsku og Evelyn Kuhne, á
Lýtingsstöðum, þýddi bókina á
þýsku. Inga Katrín Magnús-
dóttir, Ylfa Leifsdóttir, Hrönn
Birgisdóttir og Bryndís Zoëga
lásu ótal sinnum yfir textann og
segir Berglind þær hafa komið
með ómetanlegar ábendingar.
„Eins Sigríður Sigurðardóttir,
Laufey Leifsdóttir, Vicki
O´Shea og Guðmundur Stefán
Sigurðarson. Við færum öllum
þeim sem veittu dýrmæta
aðstoð við gerð bókarinnar
okkar bestu þakkir. Já, og ekki
síst, börnunum mínum sem
við fengum að prófa textann á
– Jónu Karítas, Matthíasi og
Katrínu.“

Í tilefni af útgáfu bókarinnar
verður listasýning með verk-
unum sem prýða blaðsíður
bókarinnar í Áshúsinu í
Glaumbæ en safnið er opið frá
kl. 10-16 alla virka daga.
Berglind vill minna á
árskortin, þar sem íbúar Svf.
Skagafjarðar og Akrahrepps
þurfa einungis að greiða að-
gangseyri einu sinni og fá þá
miða sem gildir í heilt ár frá
kaupum og geta í kjölfarið
komið hvenær sem er og eins
oft og þeir vilja, þeim að
kostnaðarlausu.
Út er komin bókin Sumardagur í Glaumbæ, sem er söguleg
saga sem veitir börnum sem fullorðnum innsýn í líf og störf
barna á Íslandi á seinni hluta 19. aldar. Í formála bókarinnar
segir að þrátt fyrir að einungis séu um 140 ár frá því sagan á
að hafa átt sér stað hefur daglegt líf fólks tekið gríðarlegum
breytingum og er fátt sambærilegt í lífi fólks þá og nú. Sumt
breytist þó ekki í tímans rás – eins og fjölskyldubönd, þörf
fyrir öryggi, vinskap, gæðastundir og hlátur, og ekki síst
ánægjan við að gefa ímyndunaraflinu lausan tauminn.
og hann vakti máls á því við
mig, eftir nokkur samtöl næstu
mánuðina þróaðist þessi hug-
mynd að gera myndskreytta
barnabók. Ég sótti um styrki,
sem var forsenda þess að hægt
væri að gera verkefnið, og við
fengum styrki frá Uppbygg-
ingasjóði SSNV og Safnasjóði
til verkefnisins. Þá var ekkert
annað að gera en að bretta upp
ermarnar og hefja verkefnið.“
Berglind segir samstarfið
UMFJÖLLUN
Páll Friðriksson
Mynd úr bókinni. MYND AÐSEND
Frá útgáfuhófi í Áshúsi. MYND AÐSEND
14 36/2021