Kirkjublaðið - 08.05.1943, Page 2

2
KIRKJUBLAÐIÐ
Enn um verkeíni
blaðsins og horíur
Kirkj ublaðið mun ekki eingöngu
ræða trúarleg efni. Það mun ræða
öll þau mál, sem það óskar að
láta til sín taka og þjóðina varða,
frá kristilegu og kirkjulegu sjón-
armiði. Það mun ekki taka þátt
í stjórnmáladeilunum og ekki
fylla neinn stjórnmálaflokk, en
styðja þau málefni, sem líkleg
eru til að verða þjóðinni til gagns
og heilla, hver sem kann að bera
þau fram. Einnig mun það flytja
fréttir af markverðustu atburð-
um innanlands og utan. Sérstak-
lega mun það láta sér annt um
að birta kirkjulegar fréttir. Mun
það við og við birta ýmsar frétt-
ir frá systurkirkjunni vestan
hafs og löndum vorum |?ar. Hefur
hinn góðkunni Vestur-íslendingur
Valdimar Björnsson,sem nú dvel-
ur hér á landi, heitið blaðinu
stuðningi og mikilsverðri aðstoð
í þeim málum.
Það kann ýmsum að þykja
djarflegt að ráðast í að gefa út
Kirkjublaðið eins og nú hagar til
um kostnað við blaðaútgáfu. Hún
hefur aldrei verið eins kostnaðar-
söm og nú. En í því trausti er
hafizt handa, að þjóðin taki blað-
inu vel og finni, að það á rétt á
sér, og að með tímanum verði
það kærkominn gestur á sem
ílestum heimilum í landinu.
I raun réttri stendur presta-
stétt landsins öll að baki blaðsins.
Prestarnir hafa, að örfáum und-
anteknum, nú þegar sent til út-
gáfunnar nokkurn styrk, og
munu gera það fyrstu árin. —
Kirkjuráð Islands hefur og veitt
mjög ríflega fjárhæð til útgáfu
blaðsins. f>að er þessum ágætu
undirtektum að þakka, að unnt
er að hefja útgáfu blaðsins og
selja það við vægu verði. Treyst-
um vér því, að vinir þess og
styrktarmenn verði svo margir,
að ekki þurfi að stöðva útgáfu
þess vegna fjárhagsörðugleika.
Flestir ritfærustu prestar
landsins hafa tjáð sig fúsa til
þess að rita í blaðið, svo og ýms-
ir snjallir rithöfundar úr leik-
mannastétt.
Upphaflega hafði ég hugsað
mér að fá sérstakan ritstjóra að
blaðinu og vera aðeins útgefandi
þess og ábyrgðarmaður fyrir
hönd kirkjunnar. En með því að
kirkjuráðið óskaði þess sérstak-
lega, að ég annaðist einnig rit-
stjórn þess fyrst um sinn, hefi
ég samþykkt þessa tilhögun, og
er þetta aðeins kleift vegna þess,
að skrifstofustjóri minn, sem eins
og kúnnugt er, er ágætlega rit-
snjall maður, mun aðallega starfa
við blaðið.
Islenzka þjóðin hefur ,á sér-
hverjum tíma mörg og mikilvæg
áhugamál. Öll slík mál verða nú
rædd hér í blaðinu.
Ætlunin er, að Kirkjublaðið
komi út hálfsmánaðarlega í sum-
ar, en síðan vikulega. Er það von
vor og ósk, að blaðið geti orðið
kirkju og kristni landsins öflug
stoð í framtíðarstarfinu.
Prestastéttin á mörgum mjög
vel ritfærum mönnum á að skipa.
Blaðið mun leyfa þeim rúm með
skoðanir sínar og áhugamál eftir
því sem efni standa til. Það vill
fyrst og fremst vera blað kristn-
innar og kirkjunnar í landinu og
hefur ekkert á móti því, að hér
séu rædd ólík sjónarmið á sviði
guðfræði og trúarskoðana, ef það
er gert í fullri einlægni og af
drengskáp. Þó vill blaðið að sjálf-
sögðu styðja að einingu og samr
hug innan kirkjunnar og telur
að henni beri að ganga þar á und-
an. Lítum vér svo á, að þeir
menn, sem alið hafa á sundr-
ungaranda og sýnt hafa viðleitni
í því að tvístra, eigi litla þökk
skilið. Hinir beztu menn kristn-
•i *
innar víðsvegar um heim vona,
að þeir tímar færist nær, er
mannkynið kemst til meðvit-
undar um, að það er einn
Guð og faðir yfir oss öllum, og
að kirkjan ætti einnig að verða
ein. Það væri sæmd íslenzku
kirkjunni að vinna að því að
framkvæma hina miklu og fögru
hugsjón, sem Kristur bar fram
með orðunum: „Allir eiga þeir
að vera eitt“.
Kirkjublaðið heitir á söfnuði
landsins og sóknarnefndir og alla
þá menn og konur, sem líta svo
á að styðja beri kirkju Krists til
áhrifa í þjóðlífinu, að veita sér
allt það lið, er þeir mega.
Sigurgeir Sigurösson.
Fögur hljómkviða
á Fnkirkgunni
Tónlistarfélagið hefur undan-
farið verið að halda 5. hljómleika
sína á þessu starfsári félagsins.
Eru þessir hljómleikar mikill tón-
listarviðburður í landi voru, þar
sem Reykvíkingum og öðrum
landsmönnum hefur nú gefizt
kostur á að heyra eitt dýrðleg-
asta og fegursta tónverk snill-
ingsins mikla, J. Sebastian Bach
— Jóhannesarpassíuna. — Var
þetta djarflega gert og án efa
ýmsir, sem ekki hafa gert ráð
fyrir, að unnt yrði að koma þessu
í kring svo vel færi. En það fór
á annan veg, og mega allir söng-
vinir í þessu landi fagna því.
Vafasamt er, að nokkru sinni
hafi komið öllu betur í ljós, hver
stórvirki er hægt að vinna með
íslenzku fólki á sviði söngsins.
Á föstudaginn langa 1928
hlustaði ég á Mattheusarpassíu
Bach’s í Engelbrektskirkjunni 1
Stokkhólmi. Kórinn var stærri
en hér, hljómsveitin sömuleiðis,
en Jóhannesarpassían í Fríkirkj-
unni hreif mig miklu meir, enda
sennilega enn meira listaverk
frá höfundarins hendi.
1 fríkirkjunni söng blandaður
kór, sérlega vel samsettur, með
ágætum röddum. Þarf bæði mikla
þrautseigju og dugnað til þess að
koma upp tónverki því, sem hér
er um að ræða, en hvort tveggja
mun dr. Urbantschitsch eiga til
í ríkum mæli auk ágætra hæfi-
leika sinna sem söngstjóri og
listamaður. Er sérstaklega eftir-
tektarvert, hve vel honum, erlend-
um manni, hefur tekizt að sam-
ræma íslenzka biblíutexta og
gamla íslenzka sálma tónverk-
HaUgrímskirkja
Reykjavík svipar að ýmsu leyti
til unglings, sem er á gelgju-
skeiði. Vöxtur hennar hefur á
fám árum orðið meiri og örari,
en nokkurn óraði fyrir.
Forráðamenn hennar á umliðn-
um árum sáu að vísu, að hin
unga höfuðborg var snemma táp-
mikil og þroskagjörn, og reyndu
því að sníða henni fötin nokkuð
við vöxt, en þá dreymdi ekki fyrir
því, að stækkunin yrði svo stór-
stíg og þroskinn svo ör, sem raun
varð á.
Þessvegna fór svo, að hin unga
borg óx upp úr hverri spjör, sem
henni var sniðin, löngu fyrr en
búizt var við. — Aðalgöturnar í
bænum, sem á sínum tíma þóttu
óhóflega breiðar, rúma nú engan-
veginn hina miklu umferð. Op-
inberar byggingar, stjórnarráðið,
Alþingishúsið, menntaskólinn o.
s. frv., sem gætnir menn fyrir 50
til 100 árum töldu risabyggingar
og langt umfram skynsamlegar
þarfir, þær eru nú löngu orðnar
of litlar og samsvara á engan
hátt kröfum og þörfum hinna
breyttu tíma.
Sama kemur í ljós, ef litið er
til kirkjumálanna. Fyrir tiltölu-
lega fáum árum var dómkirkjan
eina kirkjan í bænum. Hún var
að vísu á sinni tíð all-myndarlegt
hús, og á meðan bæjafbúar voru
ekki nema 4—5 þúsund, mátti
segja, að hún væri sæmilega við-
hlýtandi.
En síðan hefur margt breyzt.
Bærinn hefur áttfaldast að fólks-
magni. Nýjar atvinnugreinir
hafa risið upp og blómgazt. Fjár-
magnið hefur aukist, framtak og
geta margfaldast. Dómkirkjan,
sem um sinn var eitt stærsta og
veglegasta hús bæjarins, varð
fljótt með öllu ófullnægjandi fyr-
inu. Enginn efi er á því, að það
hefur haft holl og góð áhrif
á þúsundir manna að hlusta á
Jóhannesarpassíuna núna eftir
páskaleytið, og vill Kirkjublaðið
flytja Tónlistarfélaginu þakkir
sínar, og öllum þeim, er unnu að
því, að orð Jóhannesarpassíunnar
og hljómar hafa borizt íslenzkum
hlustendum til eyrna. S. S.
ir hinn ört vaxandi söfnuð og
þokaðist í skugga nýrra stórhýsa,
er báru hana ofurliði, bæði um
stærð og stílfegurð.
Þetta hafa höfuðstaðabúarnir,
og raunar þjóðin öll séð og fund-
ið um mörg ár, þótt samtakaleysi
ogdeyfðhafi hamlað framkvæmd-
um til úrbóta. Ekki verður þó
sagt, að allsstaðar hafi verið
sofið á verðinum. Fríkirkjusöfn-
uður var stofnaður í höfuðstaðn-
um, sem kom sér upp all-myndar-
legri kirkju, sem þó reyndist
brátt of lítil. Fámennur kaþólsk-
ur söfnuður reisti, að vísu með
styrk af erlendu fé,.kirkju á ein-
um fegursta stað bæjarins, og
ber sú kirkja langt af að stíl
og myndarbrag.
En á meðan þessu fer fram, er
stórhugurinn innan þjóðkirkj-
unnar ekki meiri en það, að það
eina, sem gert er þar, á sviði
kirkjumála höfuðstaðarins , er
það, að bætt er við öðrum presti
við dómkirkjuna. Stærra var nú
ekki sporið stigið á þeim árum.
Þannig stóðu sakirnar fram til
ársins 1940. Þó er skylt að unna
Reykvíkingum þess sannmælis,
að fjarri fór því, að allir væru
ánægðir með ríkjandi ástand. —
Þess var ekki hægt að dyljast
lengur, að dómkirkjan var orðin
langt of lítil, og að tveir prestar
aðeins, gátu engan veginn full-
nægt kröfum og þörf hins geysi-
f j ölmenna þ j óðkirkj usaf naðar.
Jafnframt krafðist heilbrigður
metnaður þess, að höfuðstaður
landsins eignaðist veglega kirkju,
er honum væri samboðin.
Þótti Skólavörðuhæðin brátt
vera sjálfkjörinn staður fyrir
hið nýja musteri, og jafnfi*amt
var eðlilegt-talið, að sú höfuð-
kirkja landsins bæri nafn þess
manns, er íslenzk kristni mun
standa í einna stærstri þakkar-
skuld við, en það er Hallgrímur
Pétursson, höfundur Passiusálm-
anna.
Var þegar búið að hefja all-
verulegan undirbúning að bygg-
ingu hinnar fyrirhuguðu Hall-
grímskirkju, áður en höfuðstaðn-
um var með lögum, árið 1940,
skift í 4 prestaköll og prestum
þjóðkirkjupnar hér fjölgað úr
tveimur í sex.
Hinn stærsti af hinum þrem
nýju söfnuðum hlaut nafnið Hall-
grímssöfnuður, enda var Skóla-
vörðuhæðin innan vébanda þess
safnaðar. 'Féll því að sjálfsögðu
í hans hlut að hafa framvegis
forgöngu um byggingu Hall-
grímskirkjunnar, og kallaði þetta
mál því fastar að, er söfnuðurinn
var með öllu kirkjulaus.
Að þessu byggingarmáli hefur
sóknarnefnd Hallgrímssafnaðar
síðan unnið með stórhug og
myndarskap, og má nú telja víst,
að byrjuð verði smíð Hallgríms-
kirkju á Skólavörðuhæð innan
skamms.
Blaðið birtir að þessu sinni
mynd af hinni fyrirhuguðu
kirkju, samkvæmt teikningu
þeirri, er húsameistari ríkisins
liefur gjört, og sóknarnefndin,
bygginganefnd bæjarins og bisk-
up landsins hafa samþykkt.
Eins og myndin og uppdrættir
sýna, mun þessi kirkja verðá
langsamlega stærsta og vegleg-
asta guðshús á Islandi, enda er
ætlað, að hún muni kosta um 1
miljón og 400 þúsund krónur,
miðað við verðlag hér árið 1939.
Til eru þeir, sem telja að kirkja
þessi sé óhæfilega stór og dýr,
og að hér sé ofmikið færst í fang.
Aðrir telja sig hafa sitthvað við
gerð og stíl byggingarinnar að
athuga.
Slíkar mótbárur eru eðlilegar,
afsakanlegar og æfagamlar. —
Þetta eru þau sjónarmið, sem á
undanförnum áratugum hafa
ráðið því, að flestar flíkur
Reykjavíkur standa henni nú á
beini, ef svo mætti segja, og eru
að springa utan af henni. Menn
vara sig ekki á því, hvað vöxt-
ur bæjarins er ör, og menn gera
sér heldur ekki fulla grein fyrir
því, hvað geta fólksins hefur auk-
izt. —
Líkan það af kirkjunni, sem
hér birtist mynd af, hefur verið
almenningi til sýnis og yfirleitt
hlotið hina lofsamlegustu dóma.
Hitt verður að teljast eðlilegt, að
ekki líti allir sömu augum á silfr-
ið, og að einstaka raddir heyr-
ist, sem ekki eru fyllilega ánægð-
ar með gerð kirkjunnar. Er og
mála sannast, að ýmsir, sem ekki
eru taldir hjátrúarfullir, fremur
en gengur og gerist, mundu
freistast til að trúa því, að dóms-
dagur væri í nánd, ef svo furðu-
legir atburðir gerðust, að allir Is-
lendingar yrðu sammála um
kirkjulíkanið, eða yfirleitt um
nokkurn skapaðan hlut.
Undirbúningur sá, sem þegar
er langt á veg kominn að bygg-
ingu Hallgrímskirkjij á Skóla-
vörðuhæð, ber stórhug og fram-
sýni hins unga Hallgrímssafnað-
ar glæsilegt vitni. Vonandi er, að
nútíðin veiti því máli þann stuðn-
ing, sem með þarf. Vonandi er,
að þjóðinni skiljist, að bygging
veglegrar Hallgrímskirkju á
Skólavörðuhæð er ekki aðeins
sérmál safnaðarins, heldur mál,
sem alla þjóðina varðar, og hún
á að sameinast um að vinna að.
Allii* ættu að finna hjá sér metn-
að og hvöt til þess að leggja stein
í það mikla musteri, sjálfum sér
til sálubótar, en guðskristni í
landinu til gagns og eflingar.
Fyrir það mun framtíðin verða
nútíðinni þakklát.