Kirkjublaðið - 22.05.1950, Qupperneq 1

VIII. árg.
Mánudagur, 22. maí 1950.
9. tbl.
Saurbæjarkirkja
á Kjalarnesi
í Saurbæ á Kjalarnesi er
kirkju getið þegar um 1200.
Var það Péturskirkja og átti 30
hundruð í heimalandi. Lágu
þangað tíundir milli Blikdals-
ár og Eilífsdalsár. Þar var og
prestssetur í kaþólskum sið.
Lágu þangað tvær útkirkjur.
Var önnur í Mýdal og sungið
þangað annan hvorn dag helg-
an. Hin var á Eyri og stóð sú
kirkja fram yfir miðja 18. öld,
var lögð niður með konungs-
bréfi 17. maí 1765. Nú er Saur-
bæjarkirkja útkirkja frá Reyni-
völlum.
I Saurbæ er steinkirkja reist
af Eyjólfi bónda Runólfssyni í
Saurbæ árið 1902, er þá var
eigandi kirkjunnar. Þessi kirkja
hefur hinn 7. maí s.l. verið af-
hent söfnuðinum til umsjónar
og fjárhalds. Er nú verðið að
gera við kirkjuna bæði utan og
innan og var sú aðgerð hafin
nokkru áður en eigendur af-
hentu kirkjuna. Þessi kirkju-
viðgerð mun verða hin myndar-
legasta og sýnir hinn fámenni
söfnuður þar mikinn áhuga og
fórnarlund.
Kirkja þessi er allauðug að
góðum gripum og gömlum. Má
þar einkum nefna: Kaleik með
patinu úr silfri, bakstursdósir
úr silfri, sVo altarisstjaka tví-
arma úr eir og tvo minni úr
látúni, ljósahjálm úr eir, skírn-
arfont og skírnarskál, gamlan
korpóraldúk og kristmynd
forna.
Séra JAKOB JÓNSSON:
ÁHRIF ANDANS
HVÍTASUNNUPRÉDIKUN
Lexía: Post. 2, 36—41.
Nokkur ár eru liðin síðan ég
sat á laugardagskvöld fyrir
hvítasunnu inni í vinnustofu
Einars Jónssonar og virti fyrir
mér Kristsmyndina, sem nú er
í Hallgrímskirkju. Einu sinni
ennþá hafði myndsnillingurinn
sezt að fótskör meistarans, lát-
ið anda hans snerta sál sína og
leiða hönd sína, er hann mótaði
leirinn. Það tekur mig oftast
nær alllangan tíma að kynnast
myndum. Ég tók mér sæti og
horfði stundarkorn á myndina.
Hin rósama tign, karlmann
legur þróttur og sárþýða við-
kvæmni snart huga minn. Mér
fannst ég vera að horfa á eins
konar hvítasunnutéikn. Svona
hefur andi Krists um aldaraðir
stigið niður í efnisheim list-
anna og skapað þar hin dýr-
ustu form í línum, litum og ljóð-
um. f helgum siðum og venjum,
í trúfræðilegum kenningum,
sálmum og ytri starfsformum.
Eins og ljósið laðar fram líf í
óteljandi myndum, eins og
krafturinn birtist í fjölmörgum
ótíkum athöfnum, eins og lind-
in vökvar blóm af ótal gerð og
tegund, þannig hafa máttur og
tákn hins andlega máttar Krists
birzt í hinum jarðneska leir,
frá dögum hinnar fyrstu hvíta-
sunnu. Það er freistandi að óska
sér þess að mega öllum stund-
um njóta þessara undra, dást
að þeim, rýna í þau og sökkva
sál sinni í íhugun dásemdanna.
Slík tilfinning er rík í sálum
mannanna. Hefirðu lagzt niður
í græna grasbrekku á sumar-
degi og fundið Guðs anda í
hverju strái? Hefirðu, vermt sál
þína við innblásinn söng? Hef-
irðu fundið friðinn og rósem-
ina gagntaka þig við fagra
helgiathöfn í guðshúsi ? Hefirðu
fundið undrun og hrifningu
þeirrar stundar, er þú varst
vottur að dulrænum athöfnum
eða atvikum, sem færðu þér
heim sanninn um, að kraftur
hins andlega heims streymir inn
í jarðlífið? Þú varst eftir það
sannfærður um, að sending hins
heilaga anda Krists hefði verið
staðreynd. Tákn hvítasunnunn-
ar, hið ytra, urðu þér raun-
verulegri en fyrr. — Hefirðu
ekki einhvern tíma orðið hug-
fanginn af öllu því, sem andi
Guðs er að skapa í náttúrunni
og mannlífinu, allt til þessa
dags?
En hefirðu svo aldrei hrokk-
ið upp úr slíkum draumum við
sting í hjartað, eins og menn-
irnir, sem textinn getur um?
Skömmu eftir stríðslokin var
ég í heimsókn hjá vini mínum,
sem sýndi mér allmikið af
myndum. Það voru ljósmyndir
frá ferðalagi, er hann var ný-
kominn úr fi'á Mið-Evrópu og
Norðurlöndum.
Þessar myndir sýndu sjúkl-
inga, flóttamenn og öreiga, sem
meir líktust beinagrindum en
lifandi fólki. Þjáning meitluð í
hvern andlitsdrátt. Ógn og
dauði letruð í hálfbrostin augu.
Vinur minn sagði mér frá
vandamálum, sem enginn virt-
ist vita hvernig leysa skyldi,
frá mönnum og stofnunum,
sem voru að reyna að hjálpa
hver á sínu sviði, en gætu þó
ekki slitið úr huga sér fordóm
hefndarinnar og ekki stillt sig
um að líta á þjóðerni, flokka
eða stefnur í hjálparstarfi sínu.
Jafnvel kristindómsins merki
er ekki dregið að hún, en blakt-
ir í hálfa stöng yfir hálfdauð-
um val, því að hugurinn er
hálfur, sem höndinni stýrir. En
vinur minn undirstrikaði hvað
eftir annað í frásögn sinni
þetta: Hér fær enginn leyst
hnútinn, — hér fær enginn
hjálpað og læknað, nema heilag-
ur andi.
Mér varð hugsað til Krists-
myndar Einars Jónssonar upp
í Hnitbjörgum. Hvenær kem-
ur sú stund, að mennirnir reyn-
ist færir um að móta úr sjálf-
um sér þá Kristsmynd, sem
andi meistarans sjálfs vill
knýja þá til að mynda?
Á hinni fyrstu hvítasunnu
skiptust mennirnir í tvo hópa.
í öðrum flokknum þeir, sem
voru áhorfendur að teiknum
hvítasunnunnar, ýmist undr-
andi, háðskir, reiðir, forvitnir
eða fagnandi, — en þó fyrst og
fremst áhorfendur. f hinum
voru postularnir og aðrir, sem
gerðust þáttta(kendur f hvíiá-
sunninni sjálfri.
Þegar Pétur hafði haldið síná'
merkilegu prédikun, sém endáði
á þeirri niðurstöðu, að Guð
hefði gert hann að Drottni og
að hinum smurða, þennan
Jesús, sem þér krossfestuð, —
þá stungust menn í hjörtun og
spurðu: „Hvað eigum vér að
gjöra?“ Þessir menn skildu það,
að leiftur andans voru ekki
gerð sem eins konar hátíðaflug-
eldar til skemmtunar fyrir fólk-
ið, — heldur átti þetta allt
saman eitthvert erindi til þeirra
sjálfra, gerði kröfu til þeirra
og knúði þá til aðgerða. Þeir
vildu beinlínis vera þátttakend-
ur. Og Pétur lét ekki standa á
svari. í fyrsta lagi skyldu þeir
gjöra iðrun, síðan skyldu þeir
gefa sig Jesú Kristi á vald með j
því að skírast í /lafni hans til
fyrirgefningar synda sinna.
Skírnin var þeim hið ytra tákn
þess er fram fór hið innra. Gjöf
heilags anda mundi þeim sjálf-
um verða veitt. Andi Krists
skyldi leiða líf þeirra. Og eins
og sársaukaþung eggj unarorð
kemur áminning Péturs: Látið
frelsast frá þessari rangsnúnu
kynslóð. Þar með var skorin
upp herör gegn rangsleitni
mannlífsins og merki kirkjunn-
ar hafið svo hátt á loft, að all-
ar kynslóðir hafa síðan séð það
borið fyrir sér í herför ljóssins
gegn myrkrinu. Að frelsast frá
hinni rangsnúnu kynslóð var
því ekki það að flýja út úr ver-
öld vonzku og syndar til þess
eins og dást að teiknum and-
ans, og sökkva sér niður í guð-
rækilegar stemningar. Að frels- j
ast var að dragast upp úr feni |
illsku og andleysis, til þess síð-
an að láta anda Krists móta
sig og verða verkfæri í hendi
hans til að ummynda jarðnesk-
an leir til himneskrar myndar.
Þátttakendur hvítasunnunar
líkjast þeim, sem dást ekki að-
eins að mætti fossins, heldur
virkja hann. Þeir yrkja ekki að-
eins ljóð um sólarljósið eða
lindina, heldur hagnýta fyrir
sjálfa sig og aðra það, sem
ljósið eða lindin veitir. Og hin
ytri tákn hvítasunnunar urðu
hjá þeim ekki aðeins eldtungur
og stormþytur, heldur „kenn-
jiiig postulanna og samfélagið
;0g brotning brauðsins, og bíen-
irnáf“. Kehnirig þosiuíanna var
fagnaðarerindið, sern' Kristur
hafði falið þeim að prédika.
Samfélagið var söfnuður með
þeim einkennum, að þar var
eitt hjarta og ein sál. Brotning
brauðsins var hvort tveggja,
minningarmáltíðin, þar sem
lærisveinunum veittist andleg
gjöf, og kærleiksmáltíðin, sem
til var stofnað vegna hinna
hungruðu og fátæku. Bænin
var sá lykill að Drottins náð,
er ávallt hélt dyrum andans
opnum. Líf þessara manna varð
líf í fögnuði, friði og kærleika.
Þó að nýja testamentið fræði
oss um það, að snemma hafi
borið út af um eitt og annað,
þá verður heildarmynd frum-
safnaðanna þess eðlis, að innan
hans vébanda voru þær óhugs-
andi, myndirnar, sem vinur
minn kom með frá Evrópulönd-
um. Hvítasunnan hafði raun-
veruleg áhrif í mönnunum
sjálfum. Andi Krists var andi
hins sanna og góða, andi friðar
og kærleika. í þessu. samfélagi
ríkti sá hugsunarháttur, sem
Páll postuli lýsir með þessum
orðum: Með einum anda vorum
vér allir skírðir til að vera einn
líkami, hvort sem vér erum
Gyðingar eða Grikkir, hvort
sem vér erum þrælar eða frjáls-
ir, og allir vorum vér drykkj-
aðir einum anda.
Á meðan mennirnir eru þau
börn að halda að hægt sé að
breyta mynd hins sundurtætta,
lemstraða mannkyns í Krists-
mynd guðsríkisins með póli-
tískum ráðstefnum, tilfærslu
landamæra, þröngsýnu skipu-
lagi í hjálparstarfsemi eða
hatursfullum hefndarráðstöfun-
Framh. á U- síáu.
Séra Kristján Bjarnason
kjörinn prestur
á Reynivöllum
Prestskosning fór fram í
Reynivallaprestakalli í Kjalar-
nessprófastsdæmi sunnudaginn
14. maí s. 1., og voru atkvæði
talin á skrifstofu biskups þann
19. s. m.
Kjörinn var lögmætri kosn-
ingu séra Kristján Bjarnason
á Raufarhöfn með 101 atkvæði.
Séra Gísli Brynjólfsson hlaut
36 atkvæði, séra Einar Stur-
laugsson 9 óg séra Lárus Hall-
dórsson 4.
■ Á kjörskrá yoru alls 168 kjós-
erióiir ,og 'greiddu 150 atkvæði.