Kirkjublaðið - 23.10.1950, Blaðsíða 3

IvIRKJUBLAÐIÐ
3
Séra Árelíu-s Níelsson:
KIRKJAN Þ I
Á sumrin flæðir ferðamanna-
straumurinn um allt landið.
Bæði innlendir og erlendir
ferðamenn þjóta í bifreiðum
eftir öllum vegum, og meira að
^segja veglaus héruð fá heim-
sóknir sjálfboðínna fótgöngu-
liða. Og þessir gestir eru for-
vitnir og vilja sjá allt möguegt,
og margir þeirra eru eftirtekt-
arsamir og sniðugir að segja
frá, meira að segja ritfærir.
Það gæti komið til mála, að
þeir opinberuðu leyndardóma
úr sveitinni þinni í einhverju
erlendu stórblaði, áður en
minnstu vonum varði.
Oft er fyrsta spurning ferða-
mannsins, sem kemur í þorpið
þitt eða sveitina: Hvar ef kirkj-
an? Ætli ég mætti líta á kirkj-
una ?
Svarið-er venjulega jákvætt,
og ferðafólkið gengur inn í
kirkjuna þína hátíðlegt á svip,
skimar upp í loftið, horfir til
beggja hliða, gægist inn í alt-
arið, gónir á altaristöfluna orð-
fátt en hugsandi.
Gaman væri að geta lesið hug
þess eða hlustað á þegar komið
er út í bílinn og ekið af stað.
En segðu mér nú eitt, hvað
sér fólkið í kirkjunni þinni?
Hefurðu litast þar um sem
óhlutdrægur áhorfandi ?
Sá það rykfallin sæti, haug af
dauðum maðkaflugum á gólfinu,
grænan gamburmosa í gisnum
gluggum, aurspor við gráturnar,
máða og upplitaða altaristöflu,
kryppluð og slitin messuklæði?
Sá það skrautlausa, óhreina,
hepjukalda útiskemmu, þar sem
fúkkalyktin fær að hafast við
í hverju skoti allt sumarið, þrátt
Jyrir blómaangan og sólaryl ?
Sá það kannski reiðningsdýnu
og beizli í krókbekknum við
dyrnar, eða gamalt bókadrasl
og blaðarusl í kassa á kirkju-
loftinu ?
Sá það hljóðfæri þar sem
önnur hver nóta þegir, en hinar
garga óhugnanlega symfóníu, ef
mýsnar eru þá ekki búnar að
næra sig á belgnum og böndun-
um í fótafjölunum?
Það er óskandi, að þú hafir
ekki þurft að sýna neitt af þessu
því að kirkjan er eins og nokk-
Airs konar sýnishorn af menn-
ingu og hugsunarhætti sóknar
og sveitar, nokkurs konar aug-
lýsing á þeirra innra manni. Og
hvernig var hún utan? Ekki þó
eins og skjöldótt kýr eða skjótt
hryssa. Nei, svona kirkjur mega
ekki sjást á íslandi framar, hafi
þær nokkurn tíma verið til. Nú
erum við ekki lengur í líkingu
við afdalakotið, þar sem enginn
kom, nema smalinn af næsta bæ.
íslendingar og land þeirra er
allt í einu komið í þjóðbraut.
Heiður þjóðarinnar getur verið
I veði, þótt ekki sé, nema vegna
einnar ómyndarkirkju. Og heið-
ur Islendinga er dýr og dýr-
mætur. Útlendingar dæma okk-
ur og menningu okkar hlífðar-
laust. Við verðum að auglýsa
þjóðina, sem hugsandi fólk, sem
ann fegurð og þokka og skilur,
hvað hæfir eða hæfir ekki á
sínum helgustu stöðum.
Og viltu nú hlusta á mig ró-
lega ofurlitla stund og helzt að
fara eftir því, sem ég segi. Þetta
árangurslausa skraf er svo
þreytandi.
Það eru ekki sóknarnefndirn-
ar, sem verða að gera allt. Þú
ert ef til vill í kvenfélagi eða
ungmennafélagi. Þar ertu ein-
mitt á réttum stað. Kvenfólkið
og unga fólkið, þar er foryztan,
vaxtarbroddur hugsjónalífs og
fegurðarþrár. Einhver áhuga-
samur piltur eða atorkusöm
stúlka þarf að tala um kirkjuna
og hvetja til að fara þangað eitt
eða fleiri laugardagskvöld.
Hreinsa þar og þvo, strjúka alt-
arisdúka og klæði, flytja brott
óviðkomandi hluti, sem hafa
gleymzt. Kveikja upp í ofninum
til að hrekja brott fúaþefinn,
brenna reykelsi eða lyng í ör-
uggu íláti innan dyra. Ekkert
gefur kirkju eins mikinn helgi-
blæ og unað, eins og mildur,
leyndardómsfullur ilmur.
Svo þarf að hreinsa glerið í
gluggunum, bóna altari, gi'átur
og geymsluskápa, fægja kerta-
stjaka, könnur og málmhluti.
Og gaman væri, ef ungmenna-
félagið eða kvenfélagið gæfi
kirkjunni við og við einhvern
verðmætan hlut. T. d. kerta-
stjaka, smáfána, blómvasa á alt-
arið, mynd á vegginn, biblíu eða
sálmabók í skrautbandi. Að ég
nú ekki nefni eithvað stærra,
eins og altarisklæði, skrúða,
skírnarfont, ljósastikur, gólfá-
breiður eða dúka, Allt slíkt er
hægt að gefa Guði til dýrðar,
gefendum til heiðurs og ástvin-
um til minningar, ekki sízt ef
hagar og ástríkar höndur hafa
unnið hlutinn sjálfar.
En ég vil líka minnast á hið
smáa, sem veitir ekki sízt líf
og litu þessum sameiginlega
helgidómi fólksins.
Leggið saman í nokkur af-
skorin blóm, helzt ilmandi blóm.
! Hafið sem mest af logandi
kertaljósum, þar sem þau fara
| vel meðan á guðsþjónustu stend-
ur. Og viljið þið ekki reyna að
gefa kirkjunni kraftmikil blóm
í jurtapottum og fá einhvern til
að sinna þeim ákveðnar stundir
á viku? Og þið í kvenfélaginu
og ungmennafélaginu skuluð
svo ekki spara að jagast í sókn-
arnefndinni viðvíkjandi máln-
ingu kirkjunnar utan og innan,
sömuleiðis umhverfi hennar, að
þar sé allt þokkalegt, vel um
gengið og gróandi.
Ég þori að fullýrða, að allt
sem þú gerir fyrir kirkjuna
þína gjörir þú líka fyrir sjálfan
þig. Það er ekki mælt út í blá-
inn að kirkjan sé auglýsing og
sýning á innra manni safnaðar-
fólksins. Um leið og þú skreytir
kirkjuna og fórnar henni fé eða
tíma, tekurðu til í þínum eigin
hugarheimi um leið. Og þú gerir
líka landi þínu heiður, þjóð
þinni sóma og Guði þínum til
dýrðar.
En mundu samt, að bezta
skartið, sem kirkjunni þinni
veitist er, að hvert sæti sé skipað
af fallegu, guðræknu fólki, sem
tekur þátt í guðsþjónustu með
bæn og söng og ást til Guðs og
manna.

Himnaför Maríu gerð
að trúaratríði
kaþólskra manna
Páfagarði 16. okt,: — Talið
er að Píus páfi XII. muni hverfa
frá sumarsetri sínu til Rómar
seinustu dagana í október. Að
morgni 3. nóvember ætlar hann
að lýsa því yfir í St. Péturs-
kirkju, að himnaför Maríu sé
gerð að trúaratriði. Um 500 þús.
pílagríma hlýða á, en 40 kardí-
nálar og 700 biskupar hvarvetna
að úr heiminum verða að lík-
indum viðstaddir athöfnina.
Daginn eftir tekur páfinn á
móti biskupunum og kardínál-
unum í Vatikanhöllinni. Verða
þar komnir saman fleiri kirkju-
höfðingjar en nokkru sinni á
seinni tímum.
Reuter.
- Sjómannasálmur -
Ég leita vil unz Ijós er fyrir stafni,
á lífsins sænum climm þó skyggi él.
og stýra svo í Drottins náðamafni
til nýja landsins bak við gröf og hel.
Ég veit þú ert mitt Ijós og líf og skjöldur,
þú líknarfulli góði Jesú minn,
og þótt hér stundum ýfist háar öldur,
fæst ávallt -skjól viö ná 'öarfa ðrninn þinn.
Því bið ég þig, minn bróðir Jesú kæri,
um brimsæ lifs að stjórna minni gnoð
og hjálpa mér, að lífsorð þín ég læri;
í lífi og dauða vertu mín aðstoð.
Gamall sjómaður.
FIMMTÍU ÁRA VÍGSLUAFMÆLI
Hinn 14. okt. s.l. áttu 50 ára vígsluafmæli þeir séra Friðrik
Friðriksson, stofnandi K. F. U. M. í Reykjavík og framkvæmda-
stjóri þess um hálfa öld, og séra Jónmundur Halldórsson prestur
að Stað í Grunnavík. Kirkjublaðið þakkar störf þeirra og árnar
þeim heilla og blessunar. Þriðji maðurinn, sem vígðist þenna
dag, var séra Ólafur Briern að Stóra-Núpi, en hann andaðist 22.
apríl 1930.
Passíusálmamir
Passíusálmar H. P., með „orða-
lykli“, eftir Björn Magnússon
próf. Utgefandi Snæbjörn Jóns-
son, Rvík. 1950.
Bókin er vönduð á allan hátt.
En þetta eru óvenju fyrirferða-
miklir Passíusálmar, 208 bls.
(í Búnaðarrits broti) og orða-
lykillinn annað eins, 205 bls.,
en formálar að auki, 24 bls.
Bókin hefst á markmiði út-
gefanda, með „lyklinunT , er
vera skal til minningar um for-
eldra hans, Jón Þorsteinsson
(1849—1923) og k. h. Sesselju
Jónsdóttur (1854—1947), er
bjuggu lengi á Kalastöðum,
næsta bæ við Saurbæ á Hval-
fjarðarströnd, sæmdar- og gæða
hjón.
Útgefandi og systkin hans
gefa Hallgrímskirkju í Saurbæ
útgáfurétt bókarinnar framveg-
is. Næst á eftir þessu, er stutt
skýring höfundar á notkun „lyk-
ilsins“. Þá koma „Minningar-
orð“, eftir séra Jón Guðnason
skjalavörð: Um Saurbæ, höfund
sálmanna, áhrif þeirra og aldar-
far, en meirihlutinn minning
um Kalastaðahjónin.
Orðalykillinn er mikið verk
og vísindalegt fyrir málfræð-
inga, þ. e. meginefnis orð öll úr
Passíusálmunum, í stafrófsröð
með tilvísun í sálma óg vers,
eftir töluröð.
Þótt sálmarnir séu ekki alveg
lausir við dönsk orð, eða meng-
uð af því máli, þá er slíkt marg-
falt minna en algengu málspjöll-
in á 17. og 18. Óld. Og málfarið
íslenzka og orðaforðinn mikli,
er með ágætum hjá Hallgrími
Péturssyni. I orðaforða hans eru
mörg orð, sem nú eru lítið notuð
og oft lakari orð í stað þeirra,
t. d.: biðlund fyrir langlundar-
geð, hratt f. felldi, þollyndi,
kænskunægð o. m. fl.
Notagildi bókarinnar, að öðru
leyti.
Talin hefur bókin verið góð
fermingargjöf, og er hún það
vjssulega fyrir ' efnamenn, því
hún er í ágætu bandi og verður
að vera nokkuð dýr, eftir núver-
andi aðgerðum — heima brugg-
uðum og aðfluttum.
Hætt er þó við, að börn og
æskulýður verði misjafnlega á-
hugasamur og laginn til þess að
nota þennan langa ,,lykil“, sér
til gagns og ánægju. Rosknara
fólk, sem hefur þó ekki vanist
söng eða lestri allra Passíu-
sálma föstutímanna, og mun því
lítið kunna í þeim, það gæti,
með góðum vilja haft mikil not
af vísbending þessari og leið-
beint þeim yngri. Gamla fólkið
kann og þar af að geta haft
gagn og gaman til ígripa. En
þar er þörfin minni. Fólkið, sem
söng sálmana alla, áratugum
saman, hlaut að læra það allt,
er því þótti hugnæmast í þeim.
Og menn eru margir á lífi, er
kunna sálmana alla, eða svo að
segja, þó förlast kunni föst röð
versanna, eða orð einstöku hend-
inga, enda er orðamunur tölu-
verður í ýmsum útgáfum sálm-
anna. — En þær munu nú orðn-
ar nálægt 50. á voru máli, auk
þýðinga og annarra Hallgríms-
kvera. Á húslestraárunum gátu
margir sungið sálmana, með
öðrum, utan bókar — jafnvel
æskufólk, rúmlega á tvítugs
aldri.
Minni útgáfa.
Jafnframt þessari ágætu út-
gáfu, tel ég víst að efnalitlu og
tekjurýru fólki kæmi betur
handhæg, lítil útgáfa sálmanna,
og svo ódýr, sem mögulegt
væri, eins og algengast hefur
verið. Og sennilega hefði það
góð áhrif og vekjandi eftirtekt
— í líking við „lykilinn" — ef
þeirri litlu útgáfu fylgdu 3—4
blöð, með tilvísun beztu vers-
anna: bæn, lofgjörð, heilræði og
lífsspeki. Svo og bending á beztu
sálmana, er ætti að læra alla
(t. d. 30. sálminn, er ég tel einn
af þeim bezt kveðnu og efnis-
ríkustu), líka paila úr sálmum,
svo sem nú eru í sálmabókinni.
(Nefni ég þar til aðeins sem
Framh. á 4. síðu.