Hafnfirðingur - 15.06.1946, Síða 3

Sóknargögn á hendur frambjóðendum ríkisstjórnarinnar
(Framhald af 1. tíðu).
öðru er hrundið í framkvæmd
— í atvinnumálum, menningar-
málum, réttarmálum, heilbrigð-
ismálum, samgöngumálum og á
mörgum fleiri sviðum, gegn
harðsnúinni andstöðu íhalds-
manna, sem þingtíðindi og blöð
frá þeim tíma bera bezt vitni
um. Einnig í Hafnarfirði eru
mörg talandi tákn þess, sem þá
gert var til umbóta í landinu
fyrir forgöngu og tilstyrk Fram-
sóknarmanna í stjórn landsins
á þessum árum og síðar. Ég
nefni tvö dæmi. Ég nefni verka-
mannabústaðina, er byggðir
hafa verið samkvæmt lögum,
sem sett voru árið 1929, er þrír
Framsóknarmenn mynduðu rík-
isstjórnina, og fyrst var viður-
kennd skylda þjóðfélagsins til
þess að hjálpa fátækum þegn-
um til þess að eignast sæmileg
húsakynni. Ég nefni bergkast-
alann á Hamrinum, menntaset-
ur Hafnfirðinga, Flensborgar-
skóla, eina hinna mörgu skóla-
bygginga frá þessu umbótatíma-
bili, er Framsóknarflokkúrinn
óneitanlega mótaði. Rétt er það,
að Alþýðuflokksmenn veittu
þessum málum stuðning, en það
voru Framsóknarmenn, sem
lögðu til hugsjónirnar, fram-
kvæmdaþorið og megin at-
kvæðamagnið, er tryggði mál-
unum nægt fylgi og ánægjuleg-
an framgang á löggjafarsam-
komu þjóðarinnar. — Enn skal
ég nefna síldarverjcsmiðjurnar
norðan lands, sem eru meira
verk Magnúsar heitins Krist-
jánssonar, fyrsta fjármálaráð-
herra Framsóknarmanna eftir
1927, en nokkurs annars manns,
sem eitt dæmið um stórvirki
þessara ára, er marka tímamót
í sögu þjóðarinnar og flutt hafa
henni auð og blessun í bú. Þetta
eru aðeins örfá dæmi af ótal
mörgum.
Eftir 1930 gekk kreppa yfir
heiminn. Hún bitnaði einnig á
okkur íslendingum. Við áttum
enn við afleiðingar hennar að
stríða allt fram að þeim tíma,
er styrjöldin skall á. Stjórnin,
sem kom til valda undir forsæti
Hermanns Jónassonar árið 1934,
mun þó hafa gert hlutfailslega
miklu meira framleiðslu- og at-
vinnutækj um landsmanna til
endurnýjunar á sinni tíð, heldur
en sjálf nýsköpunarstjórnin
núna, meðan ófafé berst inn í
landið vegna ástands þess, sem
ófriðurinn hefir skapað. Það er
ég reiðubúinn til að sanna með
óyggjandi tölum, hvenær sem
þess er krafizt.
Framsóknarfiokkurinn hefir
þannig verið sá flokkur, sem
haft hefir forustuna um stór-
stígustu framfarirnar i landinu,
þótt hann gengi aldrei eftir
þeim skrumsins leiðum að kalla
umbótastarf sitt nýsköpun.
Og hann er enn sami umbóta-
flokkurinn og hann var. Hann
átelur ekki, að keypt séu ný at-
vinnutæki. Hann telur það' sjálf-
sagða skyldu. En við Framsókn-
armenn viljum, að það sé gert
af fyrirhyggju. Við álítum til
dæmis, að það hefði verið skyn-
samlegra að kaupa dieseltogara
en gufuskip, og við áteljum það
harðlega ,að þannig hefir verið
að skipakaupunum staðið af
ríkisstjórninni, að skipin kosta
tugum milljóna meira en þurft
hefði að vera, auk þess sem ís-
lenzku þjóðinni var um skeið
sköpuð stórskaðleg óvild í Bret-
landi með yfirboðum til skipa-
smíðastöðvanna. Eitt eftir-
minnilegasta vitnið í þessu máli
er Gísli Jónsson alþingismaður,
einn af aðalstuðningsmönnum
ríkisstjórnarinnar og mjög við
skipakaupin riðinn. í síðasta
Sjómannadagsblaði er einnig
vitnisburður um það, hversu
mikil nýtízkuskip það eru, sem
hér er verið að kaupa. Þar er
jafnvel talið, að nýju skipin
hafi ekki annað fram yfir gömlu
togarana en að þau séu ,,minna
ryðbrunnin.“
Ofan á verðbólguna í landinu
bætist sú synd ríkisstjórnarinn-
ar, að megnt fyrirhyggjuleysi
einkennir aðal-,,nýsköpunar“-
aðgerðirnar — og það er það,
sem við Framsóknarmenn á-
teljum mjög þunglega. Það eru
líka alvarleg mistök.
Saga Svíþjóðarbátanna gæti
verið efni í annan þátt. Það er
látið í veðri vaka, að þeir muni
komast á síld í sumar, en fáum
mun koma til hugar, að það
v^rði. Enginn veit, hve stórvægi-
legt tap það verður væntan-
legum eigendum bátanna og
þjóðinni allri, hve treglega
hefir gengið smíði þeirra —
meðal annars vegna þess, hve
ríkisstjórnin vaknaði seint til
aðgerða, er flýtt gætu smíði
þeirra.
V.
Hér hefir verið drepið á fáein
atriði, sem valda því, að ég og
aðrir Framsóknarmenn eiga
ekki samleið með ríkisstjórn
þeirra Ólafs Thors og Emils
Jónssonar og Brynjólfs Bjarna-
sonar og þeirra kumpána. Margt
fleira mætti nefna, ef rúm væri
til. Ég skal víkja að fáeinum at-
riðum til viðbótar.
Ég nefni fyrst innflutnings-
hættina. Þar er nú það skipulag
á, að innflutningur hinna helztu
vörutegunda er bókstaflega
fenginn að léni einstökum gæð-
ingum, er styðja vel við bak rík-
isstjórnarinnar. Það er orðinn
þeirra friðhelgur réttur að sitja
einir að tiltekinni krás og hirða
sinn ríflega ágóðahluta á þurru
landi. Vitnisburður Gylfa Þ.
Gíslasonar um milliliðakostnað-
inn hefir áður verið getið. En ef
fjölmennt byggingarfél. manna,
sem eru það basla við að koma
upp þaki yfir höfuðið á sér,
sækir um leyfi til þess að flytja
sjálft inn í landið byggingarefni
og heimilistæki, svo að það geti
losnað við hinn þunga skatt, er
heildsalarnir leggja á fólkið, er
þvi harðlega synjað. Lögleg á-
lagning heildsalastéttarinnar á
nauðsynjar almennihgs eru nú
taldar 50 milljónir króna á ári.
Alþýðublaðið og Þjóðviljinn tala
fyrir kosningar um löglegan og
ólöglegan óhófsgróða heildsal-
anna. En fulltrúar kommúnista
og Alþýðuflokksmanna í við-
skiptaráði og ríkisstjórn hafa
samt unað þessu prýðilega fram
á þennan dag, og ekkert verið
aðhafzt til þess að draga úr á-
lagningu heildsalanna. Alþýðan
fær að gjalda þeim sinn
þunga skatt, margar þúsundir
króna hvert einasta heimili á
landinn.
Um meðferð gjaldeyrisins er
önnur saga, en þessari mjög
skyld, enda er það, sem þar
hefir gerzt, einnig orðið af þjón-
ustusemi við hina sömu menn,
er aldrei hefir þótt sinn gróði
nógu mikill. Núverandi ríkis-
stjórn tók við 570 miljónum
króna í erlendum gjaldeyri.
Gjaldeyristekjurnar í hennar
stjórnartíð hafa numið 470
miljónum. Alls hefir hún haft
til ráðstöfunar 1040 miljónir
króna eða meira en einn mil-
jarð. Það er há tala á íslenzkan
mælikvarða. En enda -þótt að-
eins fjórðungi þessa gjaldeyris
hafi verið varið til kaupa á svo-
kölluðum nýbyggingarvörum og
jafnvel nokkur hluti þeirra vara
sé framleiðslu- og atvinnulíf-
inu í landinu ekki ýkjamikils
virði ,er nú þegar svo komið, að
nær öllum innstæðum okkar er-
lendis hefir verið eytt, ef talið er
með öll innflutningsleyfi, sem
viðskiptaráð og nýbyggingarráð
er búið að veita, svo að ekki er
annað eftir en 40—50 miljónir
króna, er renna eiga í nýbygg-
ingarsjóð, ef sú upphæð öll er
þá fyrir hendi. Á tuttugu mán-
uðum hefir ríkisstjórnin og
hennar margauglýstu ráð eytt
einum miljarð íslenzkra króna
af gjaldeyri þjóðarinnar. Það af
þessu, sem farið hefir til kaupa
á þarflegum hlutum, er ekki um
að sakast, en hitt er sárt og
raunar óhæfa, er þjóðin á ekki
að horfa upp á, án þess að gera
sínar ráðstafanir á kjördegi, að
meginhlutanum hefir bókstaf-
lega verið sóað — fórnað á alt-
ari gróðamannanna í heildsala-
stétt, er sífellt hafa heimtað
mikinn innflutning á vörum, er
þeir gátu selt með mestum
hagnaði, en lítill fengur er að
fyrir- þjóð, sem á eins óendan-
lega margt ógert. í annan stað
er verið að flytja inn kynstrin
öll af vörum, sem bæði eru dýr-
ar og óvandaðar, nú á fyrstu
misserunum eftir stríðið, og
miklu skynsamlegra hefði verið
að slá á frest um eins árs skeið
eða svo, og skal ég þar t.il nefna
bifreiðar, og almennari nauð-
synjavarning, svo sem ryksugur,
klósettskálar, bindi, kvenhanzka
og margt fleira, sem nú er komið
svo mikið af til landsins, að ekki
er líklegt að seljist nema á
mörgum árum. Ofan á annað
bætist þá það, að þjóðin verður
um langan tíma að liggja með
miklar birgðir af fremur léleg-
um vörum, sem keyptar eru á
þeim tíma, er allt er venju frem-
ur dýrt.
Enn má geta hér tveggja eft-
irtektarverðra dæma um með-
ferðina á dýrmætustu gjaldeyr-
isinneigninni. Síðastliðinn vetur
fékk dóttir formanns nýbygg-
ingarráðs, með sérstöku leyfi
ríkisstjórnarinnár, 400 þúsund
krónur í dollurum í „heiman-
mund“ að kallað er, er hún gift-
ist amerískum hermanni. Litlu
síðar ákvað annar ráðherra Al-
þýðuflokksins, Emil Jónsson, að
greiða amerískum húsameistur-
um, 300 þúsund krónur í dollur-
um fyrir að teikna útlendinga-
hótel við tjörnina í Reykjavík.
En um sama leyti og þetta gerð-
ist, gátu menn vestan hafs varla
fengið það, sem þeir þyrftu sér
til lífsframfærslu sökum doll-
araskorts. — Brauðinu er skipt
misjafnt milli barnanna, eftir
því hvert faðernið er.
Til viðbótar þessari stuttu og
ágripskenndu lýsingu á stjórn
núverandi valdhafa á viðskipta-
málum þjóðarinnar, skal ég svo
.aðeins minna á heildsala-
hneykslin, sem dafnað hafa í
skjóli ríkisstjórnarinnar. Þau
fjársvik eru áreiðanlega miklu
víðtækari en ópinbert hefir orð-
ið, og er það leyndarmál, sem
allir vita. Á hinum, sem kærðir
hafa verið af verðlagsstjóra, og
þess vegna ekki unnt að láta al-
veg sleppa, hefir verið . mjög
vægt tekið, þótt þeir hafi orðið
að endurgreiða þann ágóða, er
þeir hafa dregið sér ólöglega,
svo sannanlegt sé — ekki þó til
neytenda, sem borgað hafa brús-
ann, heldur í ríkissjóð. í málum
sumra þessara manna, þeirrá,
sem stærsta hönkina áttu upp í
bak ríkisstjórnarinnar, hefir þó
verið gerð réttarsætt, og þau
ekki verið látin ganga til dóms,
en aðrir, sem legið hafa undir
sams konar ákærum, hafa verið
gerðir- út sem erindrekar þjóð-
arinnar í viðskiptamálum er-
lendis. Þetta er því jafnhliða
þáttur úr íslenzkri réttarsögu
og viðskiptasögu á þessum síð-
ustu misserum. Það er fróðlegt
að bera saman þá hegningu,
sem heildsalar hljóta, er seilzt
hafa á sviksamlegan hátt ofan
í vasa borgaranna og dregið sér
þar miljón á miljón ofan, og
ýmissa smáþjófa, sem hnupla
fáeinum krónum og eru fyrir
það dæmdir frá mannréttind-
um, auk oft langrar fangelsis-
vistar. En þetta bregður dálítið
einkennilegu ljósi yfir réttar-
far og réttarfarshugmyndir í
landinu. Mörgum finnst hér
gerður óeðlilegur greinarmunur,
eftir því hvaða aðferðum er
beitt við fjárdráttinn, og sá
munur sé í öfugu hlutfalli við-
þann háska, sem af hinum seku
mönnum stafar.
Þessu næst vík ég að fjár-
málastjórninni. Áratugum sam-
an hafa þeir menn, sem nú
mynda Sjálfstæðisflokkinn,
klifað á því, að þeim væri öðr-
um mönnum fremur trúandi
fyrir fjármálum ríkisins. Þeir
væru í senn gætnir fjármála-
menn og hyggnir. Menn lögðu
lengi eyrun við þessu, og mun
Sjálfstæðisflokkurinn þar mest
hafa notið Jóns heitins Þor-
lákssonar, sem líka er vissulega
vert að minnast með virðingu.
En þegar Sjálfstæðismenn kom-
ust aftur í þá afstöðu að hafa
áhrif á fjármál ríkisins, var Jón
Þorláksson fallinn frá og í hans
stað komnir menn, er gengið
hafa ólíkar slóðir í þeim efnum
og sennilega fleiri. Dómur
reynslunnar um fjármálastjórn
Sjálfstæðisflokksins og ekki sízt
óess fjármálaráðherra, er nú
situr, hefir því orðið annar en
mátt hefði ætla eftir öllu þeirra
mikla tali og löngu skrifum um
fjármálahyggindi, gætni og
sparnaðarvilja Sjálfstæðis-
manná.
Áður hefir verið rætt um
verðbólguna og það fljótræði,
sem beitt var við togarakaup-
in í Englandi, og Gísli Jóns-
son Barðstrendingaþingmaður
telur að hafi kostað þjóðina 20
—30 miljónir íslenzkra króna
umfram það, er skipin hefðu
þurft að kosta, ef rétt hefði
verið að þessum málum staðið.
Hér mun ég stuttlega gera grein
fyrir, hvernig ástatt er um fjár-
mál ríkisins. En til þess, að ekki
sé hægt að segja, að ég kasti
meiri sök á einn aðila en hann
ber, skal ég þegar taka það fram,
að þai' ber öll ríkisstj órnin sök
og allir stuðningsmenn hennar
á alþingi — jafnt kommúnistar
og Alþýðuflokksmenn sem Sjálf-
stæðismenn, þótt Pétur Magn-
ússon skipi að vísu embætti
fjár'málaráðherra. Hið sama gild-
ir auðvitað um allt, sem ég hefi
sagt hér á undan um utanríkis-
viðskiptin og verðlagsmálin.
Nýsköpunarstjórnin kom til
valda haustið 1944. Á alþingi
1944 sameinust stjórnarflokk-
arnir um framlengingu allra
skatta, sem í gildi höfðu verið,
og lögðu auk þess á veltuskatt-
inn alfæmda, sem jafngildir
4—5% verðtolli, auk tekju-
skattsviðauka, sem ekki náði þó
til hæstu tekna. Þar að auki
gerðu þeir ráðstafanir til þess
að öngla saman nokkrum mil-
jónum króna með viðaukum
á símagjöld, aukatekjur, stimp-
ilgjöld og fleira, er allt leggst
á bak almennings í landinu,
beint eða óbeint. Auk þess var
svo heimiluð gengdarlaus notk-
un dollarainneignarinnar, til
þess að auka * tolltekjurnar,
jafnframt því sem það létti
heildsölunum lífsbaráttuna, og
lögð áherzla á stóraukna brenni-
vínssölu, þannig að áfengisgróði
stjórnarinnar nam 32,2 miljóna
króna árið 1945 eða nær 20%
af öllum hinum miklu ríkis-
tekjum. Árið 1938, þegar fjár-
málaráðherraembættið var síð-
ast í höndum Framsóknar-
manna, nam áfengissalan ekki
nema 1,9 miljónum króna eða
9,7% af ríkistekjunum, og þótti
árásarefni í herbúðum þeirra
manna, er nú fara með völd.
Með þessum hætti tókst rík-
isstjórninni að ná 163 miljónum
króna í ríkissjóð árið 1945. Það
eru með öðrum orðum tífalt
meira en tekjurnar námu fyrir
einum áratug, þegar ríkisstjórn
Hermanns Jónassonar settist að
völdum. Nú hefði mátt ætla, að
ríkið safnaði gildum sjóðum eða
greiddi að minnsta kosti skuldir
sínar. En svo fór samt að hverj-
um eyri af þessu fé var eytt
á árinu í venjuleg rekstrargjöld
ríkisins, og hrökk þó illa til,
enda var kostnaðurinn við rík-
isstjórnina orðinn sjöfalt meiri
en síðasta árið, sem Framsókn-
armaður fór með fjármála-
stjórnina, og er ekki meðtalinn
kostnaður við nýbyggingarráð,
sem reyndar er aðeins stjórn-
ardeildin, en kostnaður við það
nemur helmingi meiru en allur
stjórnarkostnaðurinn 1938. í
samræmi við þetta er eyðslan
á öllum sviðum daglegra út-
gjalda.
Fjárlagaafgreiðslan á síðasta
alþingi bar enn hinn sama svip.
Á þeim var gert ráð fyrir 17
miljón króna halla, en þó var
gert ráð fyrir lántökum til
allra meiri háttar framkvæmda,
sem ráðgerðar eru. Þannig er
búskapur ríkissjóðs um þessár
mundir. Ríkisútgjöldin á þessu
ári verða ekki undir 160 miljón-
um króna og þó trúlega mun
meiri, En allt til samans, ríkis-
útgjöld, ríkislántökur og 'ríkis-
ábyrgðir, sem samþykktar voru
á síðasta þingi nema á fimmta
hundrað miljón króna eða nær
hálfum miljarð, auk ábyrgðar-
heimilda, sem ekki eru bundn-
ar við neina ákveðna upphæð,
Þær fjárgreiðslur, sem ríkið inn-
ir af höndum í ár, og ýmist eru
sóttar beint 1 vasa skattþegn-
anna eða teknar að láni á á-
byrgð seinni tímans, eða tekur
ábyrgð á, nema þannig sem
næst átján þúsund krónum
á hvern heimilisföður í landinu,
Ég skil ekki, hvernig, menn
hugsa, ef þeim ægir ekki þessi
óheyrilegi gapaskapur og þessi
gengdarlausa sóun. Þetta eitt
finnst mér næg ástæða núver-
andi ríkisstjórn til dómsáfellis.
En þó er þetta ekki annan en
einn þáttur í langri ólánskeðju.
Þetta syndaregistur ríkis-
stjórnarinnar gæti verið miklu
lengra, því að henni hafa verið
undra-mislagðar hendur á mörg-
um sviðum. En ég ætla hér að-
eins að bæta við lítilli hugvekju
um húsbyggingamálin. Húsnæð-
isvandræðin eru svo almenn, að
hver og einn skilur þau bezt
með því að líta á aðstæður sjálfs
eða þá nágrannanna og kunn-
ingjanna. Skylda þjóðfélagsins
til þess að liðsinna fólki við að
losna úr prísund óhæfs og lé-
legs húsnæðis var fyrst viður-
kennt í verki eftir valdatöku
Tryggva Þórhallssonar árið 1927,
eins og ég hefi áður að vikið.
íhaldsmenn á þingi spyrntu
gegn því m4ðan þeir máttu.
Sumir sáu eftir þeim tíma, sem
þingið eyddi til þess að ræða
löggjöf um verkamannabústaði.
Víðs vegar um sveitir landsins
var það þrálátt árásarefni
íhaldsforsprakka, að Framsókn-
armenn skyldu fórna dálitlu af
opinberu fé til þess að hjálpa
verkamönnum að byggja. En
góð májefni sigra jafnan að
lokum, og nú þyrði enginn að
ganga í berhögg við slíka lög-
gjöf. En enda þótt húsnæðis-
vandræðin sverfi nú fastar að
en nokkurn tíma áður og skapi
aðstöðu til stórkostlegs okurs,
einmitt í kaupstöðunum, þar
sem stjórnarflokkarnir eiga sitt
meginfylgi, verður ekki annað
sagt en áhuginn á því að gera
þessa löggjöf virka nú á verð-
bólgutímunum sé ærið tvíbent-
ur. Framsóknarmenn á þingi
lögðu í vetur fram tillögur um
breytingar á byggingalöggjöf-
inni í samræmi við hið breytta
ástand í landinu. — Stjórnar-
flokkarnir hundsuðu þessar til-
lögur og breyttu öllu eftir sínu
höfði. Þeir vildu gjarna löggjöf
um aðstoð í byggingamálunum.
En þeir höfðu þá gloppu á lög-
unum, sem gera þau óvirk, þeg-
ar til kastanna kemur. Þegar
byggingarsjóðir samvinnubygg-
ingafélaga og verkamannabú-
staði eru að leita fyrir sér um
lán með viðráðanlegum kjörum
samkvæmt löggjöfinni, er hvar-
vetna visað á dyr. Enginn er
skyldugur að lána þeim fé. Það
ákvæði fékk ekki að standa
í lögunum. Félög auðmarma,
sern byggja hús og íbúðir, er
þeir selja við geipiverði í gróða-
skyni, ganga fyrir um lán. Sjálf-
ur fjármálaráðherrann er einn
af hluthöfunum. í þessum
gróðafélögum og ríkisstjórn-
in heldur að sér höndunum. Það
er í hæsta lagi, að Alþýðublaðið
og Þjóðviljinn tali um það fyrir
kosningar, að byggingarsjóðirn-
ir þyrftu að fá starfsfé. En
það er ekkert gert til þess, að
svo megi verða. Það er látið
nægja að vitna til þess, að lög-
in leggi ekki neinum þá skyldu
á herðar.
Ekki hefir ríkisstjórninni held-
ur þótt hlýða, að eftirlit væri
haft með því, að byggingar-
efni, sem þó er af skornum
skammti, væri notað til þeirra
bygginga, sém mest liggur á áð
komið sé upp, og takmörkuðu
vinnuafli faglærðra manna
beint þangað. Einstakir ríkis-
bubbar hafa því til dæmis get-
að notað byggingarefnið og
vinnukraftinn til þess að byggja
stórkostleg skrauthýsi yfir sig.
Sjálfir ráðherrarnir hafa sumir
gengið á undan í þessu, með
því að byggja sér nýjar sumar-
hallir í sumarfögrum sveitum
til viðbótar öðrum, er þeir áttu
áður, með slíkum íburði, að þeir
kosta jafn mikið og þrjár til
fjórar meðal íbúðir í Reykjavík
eða í Hafnarfirði. Afleiðingin
af þessu öllu er sú, að meðan
koparþökin á kanslarahöllunum
glóa í vesturbænum í Reykjavík
hírast þúsundir manna í her-
mannaskálum, myrkrakjöll-
urum og á háaloftum, og
og afbrot og drykkjuskapur
magnast, meðal annars fyrir þá
sök, að fólkið unir ekki á þess-
um svokölluðu heimilum sínum
í þessum vistarverum.
VI.
En þótt aðal-verkalýðsflokk-
arnir í landinu, kommúnistar
og Alþýðuflokkurinn, hafi þann-
ig svarizt í fóstbræðralag við
meginhluta Sjálfstæðisflokksins
um stjórnarhætti, sem gera allt
annað en þjóna hagsmunum
verkamanna eða alþýðustétta
landsins yfirleitt, fljúga margar
hnútur um borð fyrir kosningar.
Á hverjum degi um þessar
mundir ganga hvers konar brigzl
og stóryrði á víxl, þar ber
hver öðrum landráðasakir á brýn
dags daglega, og komið hefir
fyrir oftar en einu sinni, að
minnsta kosti um kommúnista
og Sjálfstæðismenn, að þeir
hafa berum orðum hermt það
hver upp á annan, að þeir biðu
tækifæris að gera andstæðinga
sína höfcjinu styttri. Flestum
mönnum blöskra slíkar sakar-
giftir, þótt það sé á hinn bóg-
inn alkunnugt, að kommúnist-
ar hafa fram á þennan tíma
aldrei haldið neinu fram í neinu
máli, er brjóti í bága við hags-
muni eða vilja eins af stór-
veldum heimsins og Brynjólfur
Bjarnason hafi á sínum tíma
lýst því fjálglega, hvernig
„heimsflokkurinn gripi í taum-
ana“, ef kommúnistaflokkur
einhvers lands gerði annað en
það, sem línan frá Moskvu byði.
Að sama brunni ber, ef Þjóð-
viljinn er kannaður. Þriðjung-
urinn af öllu því efni, sem þetta
íslenzka stjórnarblað hefir flutt
á þessu ári, er annað tveggja
greinar um málefni Rússa eða
varnar- og •sóknargreinar í
beirra þágu, og enn þann dag
í dag hafa rússnesk stjórnar-
völd aldrei gert neitt, sem blöð
kommúnistanna íslenzku hafa
ekki varið með oddi og egg, og
gildir það einu, hvort heldur
þeir hafa ráðizt á Finna. gert
vináttusáttmála við nazista,
undirokað Eystrasaltsríkin,
heimtað í sínar hendur yfirráð
fjarlægra landshluta og þjóð-
flokka eða hvað annað þeir
hafa aðhafzt.
Það kemur því harla ein-
kennilega fyrir sjónir, að Sjálf-
stæðisflokkurinn og raunar líka
Alþýðuflokkurinn skuli hafa
orðið til þess að fá flokki og
mönnum, sem þeir lýsa eins og
raun ber vitni, í hendur yfir-
stjórn sumra þýðingarmestu
mála landsins, þar á meðal
flugmálanna og kennslumál
anna. Það væri ekki að ólíkind-
um, þótt allmargir Sjálfstæðis-
menn og Alþýðuflokksmenn
■spyrðu sjálfa sig, hvort það
hefði ekki verið allógætilegt og
hvort það væri ekki rétt að hafa
vit fyrir flokksforingjunum, sem
þetta gerðu, með því að gefa
atkvæði sitt að þessu sinni þeim
frambjóðendum, sem ekki að-
hyllast þetta stjórnarsamstarf,
nefnilega Framsóknarmönnum.
Hér er sem sé ekki nema
tvennt til. Annað hvort eru
þessar lýsingar réttar, og þá er
það óverjandi léttúð af Sjálf-
stæðismönnum og kommúnist-
um að styðja hverja aðra til
valda, eða þær eru blekkingar
einar, gerðar til þess að villa um
fólk. Slíkt framferði er einnig ó-
verjandi af ábyrgum stjórn-
málamönnum, og raunar beint
tilræði við lýðræðisskipulagið í
landinu. Það krefst þess, að
heiðarlega sé á málum haldið.
En hvort sem menn vilja álíta
rétt, ber að sama brunni. Þessir
menn hafa gert sig seka um al-
varlegt stjórnmálalegt afbrot.
Þeir hafa kastað rýrð og skugga
á sjálfa sig. Eðlilegt svar kjós-
andans er, að hann snúi baki við
þeim, þótt hann hafi fylgt þeim
hingað til, ef ekki fyrir fullt og
allt, þá í bili, í mótmælaskyni
við þessa framkomu. Þetta er
prófsteinn á raunsæi og rétt-
dæmi manna og stjórnmálalega
og siðferðilega alvöru þeirra.
VII.
Nú teldi ég ekki ósanngjarnt,
þótt þeir, sem þetta lesa, segðu
sem svo: „Það er ekki nema að
vonum, að maðurinn sé óánægð-
ur með ríkisstjórnina, eins og
hún fer að ráði sínu. En hvað
er það, sem þið, Framsóknar-
menn, oddvitar stjórnarand-
stöðunnar, viljið láta gera?“
Mér virðist skylt að leitast við
að svara þeirri spurningu í stór-
um d'ráttum. Það virðist ein-
sætt, að fyrst af öllu verði að
skapa atvinnulífinu heilbrigðan
grundvöll með raunhæfum að-
gerðum i dýrtíðarmálunum. Það
verður að eiga sér stað sann-
gjörn niðurfærsla á afurðaverði
og kaupgjaldi, stig af stigi, unz
eðlilegt ástand væri komið á En
það yrði að gera meira, því að
ella væri einungis verið að níð-
(Framhald á 4. síðu).