Landvörn - 15.05.1951, Blaðsíða 2

2
LANDVÖRN
Framh. af 1. bls.
skipulagðan andróður og bölbænir þriggja flokka. Kjarna-
fólkið í landinu var reiðubúið til að bjarga framtíð lands
og þjóðar með fylgi við samningana tvo. Kommúnistar og
„hinir 270“ voru á móti. Forkólfar borgaraflokkanna létu
sér miklast þessa mótstöðu og fylgdu kommúnistum að
verki við að skilja þjóðina eftir varnarlausa og vígða fjár-
hagshruni.
★
QLAFUR THORS tók ekki stóru línuna í málinu, en hann
bjargaði samt því sem bjargað varð. Kommúnistar og
fylgilið þeirra í borgaraflokkunum ætlaði að kasta Banda-
ríkjamönnum í sjóinn frá flugvelli þeim hjá Keflavík, sem
Vestmenn höfðu byggt fyrir 150 millj. kr. og þurftu að
nota vegna liðsafla í Þýzkalandi. Þingið var nálega jafn-
skipt um aðalatriði Keflavíkursáttmálans. Annars vegar
20 Morgunblaðsmenn og sex kratar. Hins vegar kommún-
istar, lausingjar úr Alþýðuflokknum og allur Framsókn-
arflokkurinn, nema við Björn á Kópavogi. Þrír menn báru
ábyrgð á niðurlægingu Framsóknar í þessu efni: Flokks-
foringjarnir tveir og Páll Zóphóníasson. Meginhluti þing-
flokksins hefði verið fús til að bjarga landinu með ein-
dregnu fylgi við tillögur mínar. En þeir létu vanþroskaða
foringja leiða sig afvega með tyllivonum um stjórnarsam-
vinnu við kommúnista. Hins vegar nægði fylgi okkar Björns
Kristjánssonar til að bjarga sókn Morgunblaðsmanna að
réttu marki, þó að beðið væri um helzt til lítið. Þrátt fyrir
hina mörgu og stóru galla á sáttmálanum um Keflavíkur-
völl, hélt þingið veikum þræði til hins vestræna mann-
félags óslitnum gegnum bylgjugang bolsivikaáhrifanna í
landinu.
★
J^OMMÚNISTAR höfðu látið dátt við Morgunblaðsmenn
meðan stjórnarsamvinnan stóð, en eftir að upp úr
slitnaði vegna hinna veiku sambúðartengsla milli Islands
og Ameríku, sýndi byltingarliðið hug sinn. Það braust með
skrílslátum inn í flokksheimili Morgunblað'smanna með
miklum ófriði og sótti fast að aðalforingjum flokksins, svo
að þeir. áttu lögreglunni og góðri giftu, en ekki mildi
bolsivika að þakka lengri lífdaga. Launaði Ólafur Thors
gömlum stallbræðrum grálega framkomu með því að setja
Stefán Jóhann í forystusæti í stjórninni. Bjarni Benedikts-
son tók hins vegar upp skipulagsbundna mótstöðu gegn
bolsivikum, bæði í orði og verki. Hins vegar kom nú fi’am
hve gálauslega þing og stjórn hafði farið að, þegar neitað
var samkomulagi við Bandaríkin um vernd og verzlun.
Hrunið byrjaði með ægilegum fjárhagsóförum. Atvinnu-
vegirnir urðu eins konar blóðdæla á ríkissjóð og bankana.
Tapið var þjóðnýtt. Sala afurðanna var bundin við neyðar-
kjör í blásnauðum löndum. Verzlunarstéttin, bæði kaup-
félög og kaupmenn, var bundin á klafa og nálega svipt
mannréttindum. Að lokum var hörmung verzlunarinnar,
bæði kaupfélagsfylgjahda og kaupmanna, komin á það stig,
að ekki fékkst gler í brotnar rúður í verzlunarhús úti á
landi, hvað þá til einkanota fyrir almenning. Seinast vofði
yfir landinu almennt hallæri og vöntun nauðsynlegra neyzlu-
vöru, þegar Bandaríkin tóku að gefa þjóðinni framfærslu-
gjafir, sem skiptu mörgum milljóna tugum. Kverkatak bolsi-
vika á þjóðinni var svo sterkt, að hún var að tilefnislausu
orðin þjarfi hjá framandi þjóð. Athugulir menn fóru nú
að skilja hvílík geysiábyrgð hvílir á herðum þeirra manna,
sem létu hjá líða, sökum vantandi stjórnmálaþroska, að
tryggja þjóðinni í eihu vernd og fjárhagslegt sjálfstæði.
★
JJLUTVERK þeirra, sem stóðu að þessu blaði, var að
halda stöðugt fram hættu varnarleysisins og benda á
skilyrðin fyrir vörn frá hálfu Engilsaxa. Þegar Bandaríkin
byrjuðu að fylkja liði um Atlantshafið, tók Sigurbjörn
Einarsson, guðfræðiprófessor, hátíðasal háskólans trausta-
taki og útvarpið til uppbótar og prédikaði fagnaðarerindi
varnarleysisins fyrir þjóðinni, um leið og allar aðrar frels-
isunnandi þjóðir fórnuðu fé og lífsafkomu til að freista
áð bjarga vestrænu frelsi undan fallöxi byltingarinnar.
Séra Jakob Jónsson hélt ræðu um samskonar efni í prédik-
unarstól í kirkju stærsta safnaðar á íslandi. Þá svaraði ég
sókn þessara manna með fyrirlestrinum „Varnarlaust land“,
og fékk húsfylli í stærsta samkomuhúsi í bænum. Borgar-
arnir vissu til fulls, hvað þeir vildu, en blöð borgaraflokk-
anna voru lokuð fyrir öllum umræðum varðandi höfuðmál
þjóðarinnar. Ekki var varnarþörf landsins heldur rædd á
almennum mannfundum eða í sölum Alþingis. Eysteinn
Jónsson bannaði að ræða varnarþörf fslands á flokksþingi
Framsóknarflokksins af því að „málið væri of viðkvæmt“.
Bjarni Benediktsson, utanríkisráðherra, hafði forystu í
málinu með stuðningi þingflokks síns. Að öðru leyti voru
skilyrðin hin erfiðustu. Kommúnistar sóttu að ráðherran-
um með vopnum, sem ekki voru með öllu óþekkt í íslenzk-
um stjórnmálum, þegar stór mál eru til meðferðar. Yfir
hann dundu daglega í byltingablöðunum grófustu hrakyrði
málsins. Reynt var að leiða rök að því, að hann væri ættar
skÖmm, ljósmyndir af honum voru falsaðar. Hann átti að
vera samnefnari allra þeirra eiginleika, sem mega lýta einn
mann. Eins konar rök voru leidd að því, að ráðherrann
væri ekki heill á sönsum. Fáeinir kratar voru enn í banda-
lagi við kommúnista og báðir formenn Framsóknar voru
undir svo sterkum áhrifum frá kommúnistum, að flokkur-
inn var eiginlega ekki starfhæfur í málinu. Að síðustu léði
Eysteinn Jónsson, sem var þá orðinn ráðherra, máls á að
samþykkja Atlantshafssáttmálann, ef tryggt væri að fs-
land þyrfti engu að fórna og að hingað kæmi enginn her-
maður frá bandalagsþjóðunum fyrr en landið væri komið
út í stríðið, líkt og þegar enskur og franskur her kom til
hjálpar Norðmönnum 1940. Fór þessi liðsoddur Framsókn-
ar sérstaka ferð til Washington til að láta forráðamenn
Bandaríkjanna vita um sérskoðun sína og sinna manna í
þessu máli. Utanríkisráðherrann vissi, að kommúnistar
mundu beita ýtrustu skrílsaðferðum til að hindra Alþingi
frá að gera löglega samþykkt um þátttöku í varnarstarfi
Atlantshafsþjóðanna og bjó sig undir að verja friðhelgi
þingsins með öflugri lögreglu. Kommúnistar ætluðu að
hræða þingið og stjórnina og beittu undir nýju for-mi svip-
aðri tækni eins og Tryggvi Þórhallsson og fjölskylda hans
kynntist í skrílvikunni vorið 1931. Utanríkisráðherrann
komst heill á húfi gegnum þessa örðugleika, en ekki var
honum greið gata næstu missiri, þegar hann varð, vegna
þjóðarinnar og embættisskyldu sinnar, að koma á fundi
með ráðherrum bandamanna og heyra orðræður þeirra um
hinn skipulega undirbúning og hinar áður óþekktu fórnir
borgara í löndum allra annarra bandalagsþjóða, en full-
trúi íslands varð að endurtaka fyrir hönd sinna landa, að
þeir vildu engu fórna sjálfir og ekki þola að íslendingar
fengju nokkurn stuðning frá bandalagsþjóðunum meðan
friður héldist. Að lokum kom ráðherranum og gifta þjóðar-
innar stuðningur, sem um munaði frá Stalín sjálfum, þeg-
ar hann lét gera innrás í Kórfeu vorið 1950. Þá um sumarið
lágu 200 rússnesk skip norðan við land og kallað að þau
væru að síldveiðum. Hver fullorðinn karlmaður í Rússlandi
hefur hlotið hernaðarþjálfun. Voru allt sumarið mörg þús-
und Rússar rétt við landsteina á Islandi, reiðubúnir að her-
setja landið, ef styrjöldin bærist til Evrópu.
íslenzkukennsla
skólanna
Fyrir allmörgum árum sett-
ust lærðir málfræðingar á rök-
stóla og bundu börnum og ung-
mennurn hér á landi tvo þun'ga
bagga. Annars vegar erfiða og
nálega óframkvæmanlega staf-
setningu og málfræðiskerfi, sem
sligar þúsundir skólabarna og
urtgmenna ár hvert. Vil ég fyrst
víkja að stafsetningunni. í þeim
efnum ríkir nú hreint og beint
öngþveiti.
Stafsetningin er eitt af
vandamálum kennslunnar.
I skólum landsins eru kennd-
ar. tvær ólíkar stafsetningar-
reglur, önnur í barnaskólum og
neðri bekkjum gagnfræðaskóla,
hin í áframhaldsskólum. Lög-
boðnu stafsetninguna virðast
eng'ir læra til hlýtar, ef undan
eru skildir nokkrir menn í stétt
vélsétjara og væntanlega all-
flestir íslenzkukennarar. Jafn-
vel menn, sem útskrifast úr
háskólanum eftir samfellt 18
—20 ára nám, eru of oft, hvað
þetta snertir, óskrifandi á sína
eigin tungu.
Höfundum stafsetningarinn-
ar hefur tekizt óhappaverk sitt
betur en almennt er vitað. Svip-
mót sumra orða varð líkast því
sem tíðkast í slavneskum
tungumálum. Þannig var al-
gengt, að fjórir eða fimm sam-
hljóðar væru settir í eina bendu
í endi orða. Enginn íslending-
★
gElNT.á slætti 1950 hélt ég fyrirlesturinn „Stríð og frið-
ur“ við mikla aðsókn bæði í Reykjavík og á nokkrum
öðrum stöðum um landvarnarmálið og skýrði hættuna eins
og hún lá fyrir. Flokksstjórnir borgaranna bönnuðu sín-
um mönnum að ræða innrásarhættuna í blöðum eða á mann-
fundum. Myndaðist sú skoðun hvarvetna í löndum Banda-
manna, að liðsmenn Stalíns á Islandi héldu allri þjóðinni
í austrænum hræðslufjötrum. En þrátt fyrir alla varasemi
braust áhugi landsmanna fram eftir leyndum leiðum:
Áhugamenn úr liði Framsóknar og Morgunblaðsmanna á
Akureyri sendu fulltrúa á fund samherja í Reykjavík og
héímtuðu að Engilsaxar væru beðnir um varnarlið á sjó,
á landi og í lofti. Hver einasti þingmaður borgaraflokk-
anna varð fyrir öflugum áróðri frá kjósendum sínum með
kröfum um karlmannlegar athafnir í stað svefns og úr-
ræðaleysis. Landvörn kom út tvisvar í mánuði og sagði í
samanþrengdu máli niðurstöður þeirra umræðna, sem fóru
fram í öllum blöðum hinna bandalagsþjóðanna. Áróðurs-
menn allra flokkanna, jafn bolsivikar sem borgarar, gerðu
allt sem þeim var unnt til að draga út áhrifum eina blaðs-
ins, sem ræddi mesta lífsbjargarmál þjóðarinnar með sama
hætti og gert er með öllum öðrum frjálsum og menntuð-
um þjóðum. Sumstaðar var því líkast, sem blaðið nyti ekki
frá sjálfu mannfélaginu venjulegra fyrirgreiðslu. Engu
síður sókst að láta nokkurn veginn alla hugsandi menn í
landinu vita hver aðstaða þjóðarinnar var í hættuspili
heimsstjórnmálanna. Gáfuð Morgunblaðskona í Reykjavík
sagði: „Ég les Landvörn á undan öðrum blöðum, en ég opna
blaðið með kvíða“. Þetta var hið heilsusamlega viðhorf
þroskaðra borgara. Þeir vildu vita um hættuna, en þeim
stóð stuggur af þróttleysi og svefnsýki margra af trúnaðar-
mönnum þjóðarinnar.
★
ur gat borið sum þessi orð
fram eftir stafsetningu. Sem
dæmi má nefna, að hresst átti
að skrifa hresstst í miðmynd
orðsins, vonskist átti að skrifa
vonzkizt, hundsa varð hunza,
bindist varð byndizt, og flest
varð þar á sama veg.
Ekki var þó látið hér við
sitja. Með hverri nýrri útgáfu
kennslubóka varð íslenzka mál-
fræðin æ flóknari og marg-
brotnari. Atvinnumálfræðing-
ar börðu saman vélrænar
kennslubækur og hlutuðu mál-
ið í sundur í meiningarlaus
flokkaslitur. Fyrir samtening-
arnar einar saman, einhver ein-
földustu og látlausustu orð
málsins, dugði ekki minna en
ellefu flokkar.
Islenzkukennsla skólanna er
óslitin barátta við fávíslega
lega stafsetningu og hóflaust
málfræðistagl. Hvorugt lærist
þó að fullu gagni. Furðulega
margir unglingar útskrifast úr
skólum landsins, sem hafa aldrei
náð því marki að verða sæmi-
lega sendibréfsfærir.
Foreldrar, sem eiga börn
og unglinga á vegum íslenzkra
skóla, geta ekki lengur látið
þessi mál afskiptalaus. Þeir
verða að bera fram kröfur um
a-
jpORKOLFAR Framsóknarflokksins bera meginþunga ;
byrgðarinnar á athafnaleysi þingsins í landvarnarmál-
inu, en báðir hinir flokkarnir bældu líka niður alla al-
menna þátttöku landsmanna í umræðuiti og ályktunum
varðandi stærsta þjóðmálið. Bjó þar lengi að fyrstu gerð.
Kommúnistar höfðu í fyrstu lagt undir sig ekki aðeins há-
Framh. á 3. bls.
lagfæring þeirra. Þeir geta
ekki sætt sig við það, að dýr-
mætum námstíma barna þeirra
sé eytt í þrotlaus fangbrögð við
vanhugsaðar bókstafsreglur,
sem éru sniðgengnar og fyrir-
Framh. á 3. bls.