Allt um íþróttir - 20.05.1968, Blaðsíða 5

ALLT UM ÍÞRÓTTIR — 5
ÞJÁLF-
FRÆDI
1. ÞÁTTUR
1 rúma tvo áratugi, — hin
síðari ár a.m.k. af og til —,
hafa íslenzkir íþróttamenn og
konur náð íþróttaafrekum, sem
vakið hafa athygli á íslending-
um víða um heim og í dag eru
íslenzk handknattleikslið, sérí-
lagi landsliðin, talin til fremri
Iiða í heimi. Þessar ánægjulegu
staðreyndir breyta þó engu
um þá staðreynd, að þjálf-
un íslenzks íþróttafólks hefur
hingað til verið fremur bág-
borin og ekki verið nægilega
grundvölluð á vísindalegri þekk-
ingu. Oft hefur vanþjálfun
verið orsök þess, að ekki náð-
ist sá árangur sem efni stóðu
til. Vitanlega eru ástæðurnar
fyrir því að þjálfun íþrótta-
fólks okkar er í mörgu ábóta-
bant fjölmargar, en þó verður
því tæplega á móti mælt, að
höfuðástæðan er sú, að hér til
lands hefur ríkt vanþekking á
sviði íþróttafræða og þá að
sjálfsögðu líka í þjálffræði sem
einum þætti þeirra. Þrátt fyrir
gífurlegar framfarir á sviði í-
þróttavísinda frá stríðslokum í
Evrópu, Ameríku og reyndar
víðar, þá hafa íþró.ttavísindi
enn ekki fest rætur hér hjá
okkur. Aðeins lítið eitt hefur
verið skrifað eða þýtt á ís-
lenzku um þessi mál og þá
fyrst og fremst um hin al-
mennustu atriði. Fram yfir
þetta er ekkert til og mennt-
unarmöguleikarnir eru eftir
því. Rannsóknir eiga sér ekki
stað svo talandi sé um og verða
sennilega að bíða langs tíma ef
að líkum lætur. Við erum að
þessu tteyti miklir eftirbátar
annarra þjóða.
•
Það á að vera hlutverk þessa
þáttar í „Allt um íþróttir“ að
Icggja fram einhvern skerf til
þess að bæta ríkjandi ástand í
þjálfmálum okkar. Þátturinn
mun flytja fræðandi efni um
almenna þjáWun og einnig um
sérhæfða þjálfun í hinum ýmsu
íþróttagreinum. Er það von
blaðsins að því takist á þennan
hátt, að efla íslenzkar afreks-
íþróttir og hefja vísindalega
þekkingu til vegs og virðingar.
ALLT UM ÍÞRÓTTIR
Ritstjóri og útgefandi:
Dr. Ingimar Jónsson.
Ritstjórn og auglýsingar
Skólavörðustíg 19.
Sími 17504
Pósthólf 310.
Lausasöluverð kr. 15.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Þess ber að geta í upphafi
þessara þátta, að það er ekki
með öllu vandalaust að rita
um íþróttaþjálfun. Hún er ekki
laus við að vera allfflókin. Þar
fyrir utan gerir skortur á hug-
tökum og nákvæmri skilgrein-
ingu á inntaki þeirra á ís-
lenzfcri tungu, verkefnið enn
erfiðara viðfangs en ella. Þetta
gerir hinsvegar nauðsynlegt að
hefja þætti þess á undirstoðu-
atriðum þjálffræðinnar t>g skul-
um við snúa okkur að því að
skilgreina hugtakið þjálfun.
Hvað er þjálfun og
hvert er takmark
hennar?
Hugtakið íþróttaþjáifiuin er
bæði notað í þröngri og víðri
merkingu. I þröngrí merkingu
er þjálfun visis tilhögun eða
form á að búa íþróttamamminn
undir að ná góðum íþróttaaf-
rekum til dæmis á aiþjóða-
mælikvarða. Á þessum undir-
búningi eru að sjálfsögðu marg-
ar hliðar og má til hans telja
m.a., fræðilega kennslu, skyn-
samlega lifnaðarháttu og það
að draga ályktanir af afstað-
imni keppnisþátttöku. Ennfrem-
ur má telja venjulega þátttöku
í keppni til þessa undirbúnimigs.
f þessari merkingu er þjállfun
sérstök tilhögun eða sérstakt
form íþróttaæfinga og kemur
það fraim og felst í hugtökun-
um þolþjálfun, vöðvakraftþjálf-
un, hraðaþjálfun o. s. frv. og
líka í hugtökunum þjálfaðferð,
intervallþjálfun o.s. frv.
1 víðj-i merkimgu hinsvegar
er í íþróttaþjálfun allur sá
skipulagði undirbúingur íþrótta-
mannsins að því marki að ná
fráhærum afrekum. Nær þá
hugt&ikið yfir öll þau uppeldis-
áhrif sem íþróttir og þjálfari
geta haft á íþróttamamninn og
auk þess sjálfþjálfun hans, sem
m.a. felst í því, að hann tekur
á sig sjálfviljugur að lifa lifn-
aðarháttum íþrót-tamannsins.
Takmark þjálfunar er að búa
íþróttamanninn undir að ná
sem beztum 'árangri (hámarks-
áramigri) í eimhverri íbróttagrein
í keppni og að sjálifsögðu að
setja met. Þetta takmark er í
fullu samræmi við það tafcmark
almenns likamsuppeldis að ná
líkamilegri fu'llkwnnun, en hið
sérstæða í þessu sambamdi ligg-
ur í því, að sanna með íþrótta-
afrekuim það stig líkamlegrar
fullkommunair sem náð hefur
verið.
Við skilgreinum því hugtakið
íþróttaþjálfivn þannig: Iþrótta-
þjálfun er sérhæfður og skipu-
lagður þáttur alhliða líkams-
uppéldis. Hún stefnir að því að
búa íþróttamanninn undir að
ná sínum hámarksárangri í
þeirri íþróttagrein sem hann
hefur valið sér.
Hver eru höfuðein-
kenni íþróttaþjálfunar?
Takmark íþróttaþjálfunar
leiðir það af sér að höfuðein-
kenni hennar er nokkuð annað
en t.d. líkamsuppeldis í skólum
eða almennra íþróttaiðkana.
Þau eru þessi:
a) Höfuðtakmark íþróttaþjálf-
unar er, að íþróttamaðurinn
nái sínum bezta árangri í
einni keppnisgrein.
Allar æfingar og líka þátt-
taka I keppnum í öðrum í-
þróttagreinum verða að
þjóna þessu takmarki.
b) Þjálfun er jafnan einstakl-
ingsbundin og verður því að
miða fyrirkomulag og upp-
Eins og kunnugt er af frétt-
um standa þrjú einvígi yfir í
undankeppninni um heims-
meistaratitilinn í skák. Einvíg-
inu milli Gligoric og Tals er
sennilega lokið þegar þetta er
skrifað en ekki höfðu borizt
fréttir af úrslitum. Áttundu
skákinni lauk með jafntefli og
stóðu leikar þá svo, að Gligoric
hafði 3Vz vinning en Tal 4%.
Einvígi Larsens og Portisch
stendur nú sem hæst og hafði
Larsen forustuna að fjórum
skákum loknum. Af einvígi
Reshevskís og Kortsnojs er það
að segja að leikar stóðu 2 gegn
1 Kortsnoj í vil eftir 3 skákir.
Hvítt: Gligoric.
Svart: Tal.
8. skákin.
1. d4 Rf6, 2. c4 e6, 3. Rc3
Bb4, 4. e3 0—0, 5. Bd3 c5,
6. Rf3 d5, 7. 0—0 Rd6, 8. a3
dxc4, 9. Bxc4 Ba5, 10. Dd3
a6, 11. Hdl b5, 12. Ba2 c4, 13.
De2 De8, 14. Bbl e5, 15. d5
BxRc3, 16. bxBc3 Ra5, 17. e4
Rb3, 18. Ha2 RxBcl, 19. HxRcl,
Bg4, 20. h3 BxRf3, 21. DxBf3
De7, 22. a4 Hfb8, 23. Bc2 b4,
byggingu þjálfálagsins svo
cg valið á aðferðum við það,
þ. e. einstaklinginn. Og þetta
verður að koma fram í ná-
kvæmum þjálfáætlunum.
c) Með þjálfun er stefnt að því
að þroska og efla líkamlega
og sálræna krafta íþrótta-
mannsins svo þeir komi að
notum til þess að ná miklum
afrekum. I þessum tilgangi
og til þess að þróun af-
reksgetu íþróttamannsins
verði æskilega hrcð, verður
að beita hámarksálagi eða á-
lagl því sem næstu.
d) Lifnaðarhættir íþróttamanns-
ins verða að vera í samræmi
og Iúta takmarki þjálfunar
svo þeir stuðli að æskilegri
þróun afreksgetunnar.
e) Þjálfunin tekur mörg ár og
verður jafnan að fara fram
að staðaldri.
Næsti þáttur mun fjalla um
höfuðverkefni íþróttaþjálfun-
KflK
24. cxb4 Hxb4, 25. Ha3 a5, 26.
Hc3 Re8, 27. DhS. Hér tók Tal
jafnteflisboði Gligoric.
Hvítt: Larsen.
Svart: Portisch.
4. Skákin.
1. c4 e6, 2. Rc3 d5, 3. d4 Be7,
4. Rf3 Rf6, 5. Bg5 0—0, 6. e3
Rbd7, 7. Dc2 h6, 8. Bh4 c5, 9.
cxd5 cxd4, 10. Rxd4 Rxd5, 11.
BxBe7 RxBe7, 12. Be2 RÍ6, 13.
0—0 Db6, 14. Hfdl Bd7, 15. Db3
DxDb3, 16. RxDb3 Hfd8 (í
þessari stöðu bauð Portisch
jafntefli en Larsen hafnaði).
17. Kfl Kf8, 18. Hacl Be8, 19.
Bf3 Bc6, 20. BxBc6 RxBc6, 21.
Rc5 HxHdlý 22. HxHdl Ke7,
23. Rxb7 (Þessi leikur er upp-
haf að rangri áætlun Lársens.
Betra var að leika 23. Hcl og þá
verða möguleikar beggja jafn-
ir) 23. — Hb8, 24. Rd6 Hxb2, 25.
Rc8t Ke8, 26. Hd6 Re5, 27. Ha6
Rd3, 28. Rd6ý Kf8, 29. h3 Hxf2t,
Kgl Hc2, 31. Rcb5 Rd5, 32. Ha3
Hd2, 33. Hxa7 Hdlt, 34. Kh2
Rxe3, 35. Hxf7t Kg8, 36. a4
Hd2, 37. Kg3 Hg2t, 38. Kh4
Re5, 39. Hb7 Rg6t, (Hér gafst
Larsen upp).
íþróttabækur fyririiggjandi
Útvegum allar fáanlegar íþróttabækur.
Snsxbj örn3cms$0ii& Co.h.f.
THE ENGLISH BOOKSHOP
Hafnarstræti 9 Sími 11936 - 13133