Stúdentablað jafnaðarmanna - 15.04.1957, Blaðsíða 3

1. tölublað, apríl, 1957.
STÚDENTABLAÐ JAFNAÐARMANNA
3
Lárus Guðmundsson, stud. theol.:
S túdentagarðarnir
Allra brýnasta frumkrafa nútíma-
mannsins, er snertir líkamlega far-
sæld hans, er að geta fætt sig og klætt,
og scm betur fer, er það víðast hvar í
heiminum, sem þessum frumkröfum
er fullnægt, þó að sumstaðar sé mál-
unum þannig háttað, að það geti orkað
tvímælis. Einhverjar stéttir í flestum
þjófélögum kunna samt að álíta, að
hlutur þeirra sé fyrir borð borinn
samanborið við aðrar stéttir, eða að
þær geti ekki óstuddar notið þessarar
frumkröfu mannsins.
Það mun þó vera sameiginlegt flest-
um þjóðfélögum að hagur námsmanna,
þ. e. a. s. manna, sem eru að undir-
búa sig til þess að taka við störfum
í þjóðfélaginu, er sérþekkingu þarf
til, sé á þann veg háttað meðan á
undirbúningnum stendur, að þeir al-
mennt geti ekki hjálparlaust kostað
lífsframfæri sitt. Erlendis mun það víð-
ast vera þannig, að stúdentar eru kost-
aðir til náms af ættmennum sínum eða
fá styrk frá ríkinu, einskonar kaup
meðan á náminu stendur, en hérlendis
mun það vera algengara, að stúdentar
standi sjálfir straum af námskostnaði
sínum að mestu eða öllu leyti.
Það mun ekki vera of hátt áætlað,
að allra brýnustu lífsnauðsynjar stúd-
ents, er býr á íslenzku stúdentagörð-
unum, nemi tvö þúsund krónum um
mánuðinn. Mun því láta nærri að
þröngt sé í búi hjá mörgum stúdentin-
um, sem hefur aðeins sín verkamanns-
laun fjóra mánuði ársins til þess að
kosta með lífsuþpeldi sitt hina mán-
uðina átta eða jafnvel allt árið, ef hann
er ekki svo lánssamur að geta stundað
sumarvinnu sína heima í átthögum
sínum.
Ollum hlýtur því að vera ljóst, hversu
bráðnauðsynlegt það er stúdentum utan
af landi, að eiga greiðan aðgang að
góðu og umfram allt ódýru húsnæði,
sem þeir koma til höfuðstaðarins á
haustin til þess að verja þeim litlu fjár-
munum, er þeir kunna að hafa aflað
yfir sumarið, til þekkingaraukningar,
sér og þjóðfélaginu til gagns. Flestum
verður þá fyrst hugsað til stúdentagarð-
anna og hugsa sem svo, að vandinn sé
ekki mikill, komist þeir inn fyrir
verndarvæng þeirra, þar geti ekki verið
dýrt að lifa. Þeir voru hvort eð er
reistir fyrir gjafafé og með það að
markmiði að sjá stúdentum fyrir ódýru
en góðu húsaskjóli, auk aðstöðu til
mötuneytisrekstrar.
Garðarnir voru að vísu reistir fyrir
gjafa fé að miklu leyti, en það nam
hvergi nærri öllum byggingarkostnað-
inum. Byggingarskuldir hafa því hvílt
á þeim til skamms tíma, sem hefur þó
tekist að minnka allverulega, að mcstu
fyrir fjárhagslega aðstoð frá því opin-
bera. En þá kom annar útgjaldaliður,
en það er viðhald húsanna og endur-
nýjun húsgagna, sem var mjög að-
kallandi, ekki sízt ef hægt ætti að vera
að leigja þá út til hótelrekstrar yfir
sumarmánuðina, en það var skilyrði
fyrir því að ríkisábyrgð fengist til þess-
ara lántaka, að Garðarnir yrðu til þess
að draga úr gistihúsavandræðum höfuð-
staðarins yfir þann árstíma. Nú hafa
því hlaðist aftur upp skuldir, sem eru
ekki minni en krónur 650.000,00 og
vaxtagreiðslur fyrir síðasta ár voru kr.
50.000,00, en hafa þó lækkað úr tæp-
um kr. 78,00, sem þær voru árið 1953.
Um það leyti, sem þessar skuldir fara
að minnka, þá kemur að annarri endur-
nýjun og þá um leið önnur lán og aðrar
vaxtagreiðslur, en þessum peningum
verður að ná að mestu af leigjendun-
um, hinum efnalitlu stúdentum.
Daglegt viðhald Garðanna er geisi-
mikið, t. d. var reksturskostnaður
þeirra frá október til febrúarloka nú
í vetur kr. 213.000,00 en innborguð
húsaleiga nam kr. 163.000,00, og að
auki er áætlað að tap á mötuneytinu
verði kr. 30.000,00. Það, sem veldur
þessum geisilega viðhaldskostnaði, er
bæði það, að ekki var hægt að vanda
svo til húsanna eins og þurft hefði að
vera, er þau voru byggð. Einkanlega á
þetta við um Nýja-Garð, en hann var
byggður á stríðsárunum þegar allt
byggingarefni var torfengið. En sökum
fjárskorts hefur ekki vrið hægt að ráð-
ast í nema bráðabirgða viðgerðir til
þess að halda stofnuninni nokkurn-
veginn gangandi, en auðvitað eru
bráðabirgða viðgerðir neyðarúrræði og
í sjálfu sér miklu dýrari heldur en
gagnger endurbót, sem að vísu krefst
meiri sotfnkostnáðar, en er þó eina
raunhæfa leiðin, því að annað er eins
og að bera vatn í hripum. Sem dæmi
má taka, að allt hita-, vatns- og skolp-
ræsakerfi Garðanna er mjög úr sér
gengið en aðeins haldið við með til-
gangslitlum bráðabirgða aðgerðum.
Fleira mun vera líkt ástatt um.
Það, sem gera þarf til þess að koma
stúdentagörðunum á öruggan og við-
unandi rekstrargrundvöll, er að finna
fjáröflunarleið til þess að greiða fyrst
og fremst þær skuldir, er á þeim hvíla,
og um leið að losna við þennan slig-
andi vaxtaklafa, og því næst að gera
rækilega við Garðana, og losna þannig
við þennan bráðabirgða hripaburð,
sem viðhaldskostnaðurinn hefur hingað
til verið.
Eftir að gagnger endurbót hefur
farið fram á húsunum, og skuldunum
hefur verið aflétt ásamt vaxtaklöfun-
um, mun innborguð húsaleiga eiga
hægt með að standa straum af dagleg-
um rekstri Garðanna, þrátt fyrir það
að húii lækkaði að mun.
Eins og ég sagði áðan, þá hefur
verið taprekstur á mötuneytinu, og í
vetur er það áætlað að vera 30.000
krónur.
Þessi taprekstur stafar af miklu leyti
af því, hversu fáir borða. að staðaldri
í mötuncytinu, en það stafar aftur af
því að stúdentarnir álíta sig geta fengið
fæði annars staðar með svipuðum kjör-
um eða betrt. Það er því greinilegt að
fæðið verður að lækka, en það þarf
ekki að þýða taprekstur nema fyrst í
stað, því að þegar stúdentarnir sjá, að
þcir geta fengið fæði á Görðunum, sem
væri mun ódýrara en annars staðar
væri fáanlegt, þá munu þeir flvkkjast
í mötuneytið og þá væri vandinn leyst-
ur. Því að vandalaust ætti að vera að
reka fjölmennt mötuneyti án reksturs-
halla þó að verðið væri ekki upp-
skrúfað. En til þess að þetta sé hægt,
þá þarf að hafa sjóð upp á að hlaupa
til þess að greiða það tap, sem yrði
fyrst til að byrja með, þangað til að
stúdentarnir færu almennt að skoða
mötuneytið, sem sér vinsamlega stofnun
og sæju sér hag í að eiga viðskipti
við.
Af ofanrituðu sést, að ckki getur tal-
ist skynsamlegt að hefja undirbúning
að því að reisa nýjan stúdentagarð
fyrr en tryggt er að hægt sé að reka
þá garða, sem fyrir eru, með skýlausan
hag stúdenta fyrir augum, og þeim til
styrktar í baráttunni við féleysið. Enda
er nú svo komið, að eftirspurn eftir
garðsvist er ekki meiri en svo, að yfir-
leitt allir, sem um garðsvist sækja, fá
hana, og á meðal þcirra eru þó nokkrir,
er eiga heimili hér í Reykjavík og þeir
koma auðvitað aldrei til með að nota
mötuneyti Garðanna svo að neinu
nemi, því að þeir fá sjálfsagt miklu
ódýrara fæði heima lijá scr. En stúd-
entar utan af landi leigja sér um sama
tíma herbergi víðsvegar um bæinn og
kaupa sér svo fæði á nálægum matsölu-
stöðum.
Áður en menn fara fyrir alvöru að
hugsa um byggingu nýs garðs, þá
verður að gera garðana, sem nú eru
starfræktir, þannig úr garði, að þeir
geti boðið stúdentum upp á húsnæði
og fæði með mun betri kjörum en nú
cr reyndin, þannig, að það verði virki-
lega eftirsóknarvert, frá fjárhagslegu
sjónarmiði séð, að búa á Görðunum.
Leitt er til þess að vita, að afkoma
þessarar stofnunar, sem er svo þýð-
ingarmikil fyrir stúdenta, skuli vera
svo á sig komin sem raun ber vitni,
einmitt nú, þegar þörfin virðist vera
sem mest fyrir að reisa nýjan garð. Ég
á þar við hjónagarð, því að þeim stúd-
cntum fer sífellt fjölgandi, sem stofna
heimili á námsárum sínum og mun
láta nærri að tæp 50% stúdenta séu
kvæntir.
Það er því brýnt og beint hagsmuna-
og nauðsynjamál stúdenta, að stúdenta-
ráð beiti sér sem allra fyrst fyrir því
að koma rekstri Garðanna á öruggan
grundvöll og vinni síðan ötullega að
undirbúningi á byggingu hjónagarðs,
en ekki fyrr. Því að það á að vera
markmið, sem hagsmunasamtök stúd-
enta eiga að keppa að, að sem flcstir
stúdentar kvæntir sem ókvæntir, eigi
kost á ódýru og hagkvæmu húsnæði
meðan á námi þeirra stendur.
---------------------------------2-----------^
Bezta öryggið gegn afleiðingum slysa er
slysatrygging
Hjá TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS getið þér keypt:
ALMENNAR SLYSATRYGGINGAR
FERÐATRYGGINGAR
FARÞEG ATRY GGINGAR
í EINKABIFREIÐUM
Leitið upplýsinga um hentuga tryggingu fyrir yður.
TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS
— Slysatryggingadeild —
Laugavegi 114 — Sími 82300
INGÓLFS CÁFÉ
SÍMI 2826
opnar daglega kl. 8.30 árdegis.
ALMENNAR VEITINGAR ALLAN DAGINN.
Sanngjarnt verð.
Mælið ykkur mót i
INGÓLFS CAFÉ
s__________________________________________^
Höfiun ávallt á boðstólnum úrvals
sólþurrkaðan saltfisk
BÆJARUTGERÐ REYKJAVÍKUR
Símar: 6965 - 80875 — 3589