Stúdentablað jafnaðarmanna - 15.04.1957, Qupperneq 4

4
STÚDENTABLAÐ JAFNAÐARMANNA
1. tölublað, apríl, 1957.
Herfileg misnotkun Vökuíhalds-
ins á 1. desemberblaðinu
Flokkshyggjan stjórnar öllum gerðum meirihlutans.
Pólitískur einstrengingsháttur og þjónustulipurð við forkólfa „Sjálfstæðis“-
flokksins hefur öðru fremur einkennt stefnu og gerðir Vökuíhaldsins frá því
að það náði meirihlutaaðstöðu í Stúdentaráði síðastliðið haust. Hagsmunamál-
um stúdenta hefur lítið sem ekkert verið sinnt, en aldrei hefur skort árvekni
og harðdrægni, ef þurft hefur að framkvæma fyrirmæli frá flokksforystunni.
Jafnvel málgagn stúdenta 1. desember, á degi íslenzkrar þjóðfrelsisbaráttu, var
vanhelgað og gert að áróðurstæki flokksvaldsins í Morgunblaðshöllinni. Mun
það sízt vera að skapi stúdenta, að Stúdentaráð sé á þennan veg gert að annexíu
þessa sérhagsmunaflokks.
SKÁPIÐ
HEIMILINU
AU KIÐ
ÖRYGGI !
Vér höfum nú um alllangt skeið haft til athugunar að útbúa tryggingu, sem
tryggði hið almenna heimili gegn sem flestum óhöppum, fyrir lágt iðgjald. Og
nú höfum vér ánægjuna af að kynna yður árangurinn. HEIMILISTRYOGINGU
vora. Með henni bjóðum vér í einu og sama tryggingarskírteini fjöldamargar
tryggingar fyrir lágmarksiðgjald. Sumar þessara trygginga hefur verið hægt að
fá hér á landi stakar, en aðrar ekki. Vér viljum sérstaklega vekja athygli yðar á,
hve iðgjaldið er lágt miðað við hversu víðtæk tryggingin er. Ennfremur, að það
er nýmæli, sem flestum mun þykja þarft, að tryggingarfjárhæð lausafjármuna
breytist ár frá ári eftir vísitölu framfærslukostnaðar.
Heimilistrygging er heimilisnauðsyn!
Urnboð í öllum kaupfélögum landsins
Stúdentar mótmæla hvers konar
skerðingu á akademisku frelsi
Það er upphaf þessa máls, að einn
nýbakaður bankastjóri landsins lét
hafa sig til þess að stjórna öskurfundi
Heimdallarstráka utan við sendiráð
eitt hér í bæ og svívirða með skríls-
látum málstað ungverskrar alþýðu í
frelsisbaráttu hennar við rússneska
kúgara og skóleppa þeirra. Bankastjór-
inn hlaut að vonum mikið ámæli fyrir
þetta athæfi sitt, og þótti skylduliði
hans þess borin von, að hann yrði
frambærilegur arftaki nafna síns Otte-
sen í Borgarfjarðarsýslu við næstu
þingkosningar, ef ekki yrði gripið til
skjótra aðgerða og róttækra.
Ættrækni Bjarna Benediktssonar,
bróður bankastjórans, er við brugðið
(svo og þjóðrækni), og mun honum
ekki lengi hafa verið vant úrræðanna.
Minntist hann þess, að Heimdellingar
höfðu að haustnóttum setzt aðvöldum
í Háskólanum, og væri þaðan að vænta
skjótrar fyrirgreiðslu. Voru þeim að
bragði send fyrirmæli um að reynt
skyldi að hressi upp á mannorð banka-
stjórans. Pundu þeir af gáfum sínum
einfalda lausn og örugga: Bankastjór-
inn skyldi valinn til þeirrar upphefðar
að skrifa aðalgrein um sjálfstæðismál
íslendinga í málgagn stúdenta 1. des-
ember, og mátti vænta þess, að á þann
hátt yrði mestur sorinn skafinn af
mannorði hans ,einkum þar sem al-
menningur hafði að jafnaði átt því
að venjast, að í það blað skrifuðu ein-
vörðungu mætir menn og merkir.
Þá mun Vökuíhaldinu hafa þótt vel
til fundið, að sá maður skyldi koma
fram sem helzti fulltrúi íslenzkra
menntamanna á þessum degi, er gengið
hefur flestum öðrum lengra í undir-
lægjuhætti við erlent vald.
Háskólarektor felldur.
Fulltrúar minnihlutans í ritnefnd
Stúdentablaðsins voru Haukur Helga-
son, fulltrúi jafnaðarmanna, og Jón
Marinó Samsonar, fulltrúi Þjóðvarnar-
manna. Lögðu þeir til, að valinkunnir
fræði- og hugsjónamenn yrðu til þess
fengnir að rita í blaðið. Bentu þeir m.
a. í því sambandi á dr. Brodda Jóhannes-
son, dr. Þorkel Jóhannesson, Háskóla-
rektor, Pálma Hannesson, Menntaskóla-
skólarektor (sem þá var enn á lífi),
séra Gunnar Arnason, Kristján Eld-
járn, þjóðminjavörð,. Þórodd Guð-
mundsson, rithöfund, o. fl., en allir
eru þessir menn mikils virtir fyrir
fræðimennsku, víðsýni og sjálfstæða
afstöðu til þjóðmála.
Benti minnihlutinn réttilega á, að
Pétur Benediktsson væri umdeildur
maður og um of vilhallur ákveðnum
stjórnmálaflokki til þess að æskilegt
væri, að hann ritaði aðalgrein Stúd-
entablaðsins á þessum degi, þegar
stefna bæri að því að sameina Islend-
inga um sjálfstæðismál þjóðarinnar og
sameiginlegan arf í stað þess að ala á
sundurþykkju milli manna. Vöku-
fulltrúarnir kváðust hins vegar einkum
færa honum framtakið til gildis.
Stilltu þeir síðan Pétri gegn Há-
skólarektor, og hlaut Pétur 3 atkvæði,
en rektor 2. Þá þótti Vökuliðinu einkar
vel til fallið, að Gísli Halldórsson, verk-
fræðingur, skyldi til þess valinn, ásamt
Pétri, að skrifa um framtíðarhlutverk
Islands meðal þjóðanna. Skoðun hans
á því, hvert vera skuli framtíðarhlut-
verk íslendinga, má gleggst ráða af
eftirfarandi setningum úr grein hans,
er birtist í blaðinu: „Með því að
krefjast samninga, er verið að torvelda
varnir landsins. Hver myndi vilja
byggja viðamikið hús á lóð, sem aðeins
væri leigð til eins eða tveggja ára?“
Þarf þess vegna enginn að kvarta yfir
því, að Vökuíhaldið hafi ekki valið sér
fulltrúa úr sínu eigin sauðahúsi.
Lítillæti Vöku.
Þá buðu Vökumenn af lítillæti sínu,
að minnihlutanum skyldi heimilt að
gera tillögu um einn mann, og mætti
vera, að honum yrði leyft að skrifa í
blaðið, ef meirihlutanum félli hann
sæmilega í geð. Höfnuðu þeir í fyrstu
tillögum minnihlutans, en sátu að
lokum hjá, er greidd voru atkvæði um
Braga Sigurjónsson, ritstjóra, og báru
við þekkingarleysi á manninum. Bragi
er, eins og kunnugt er, valinkunnur
sómamaður í hvívetna, enda voru skrif
hans hógvær og sanngjörn og báru þess
merki, að þeim var ætlað að birtast í
málgagni íslenzkra stúdenta, en ekki
á pólitísku skrípiþingi. Þó mun for-
ingja Vökumanna, Sigurði Líndal, ekki
hafa getizt alkosta að þessu vali, og
hellti hann úr skálum reiði sinnar yfir
félaga sína og kvað þá hafa „látið
pretta inn á sig djöfulóðan krata og
„seminarista" norðan úr landi.“ Vöku-
fulltrúarnir kváðu sér ekki hafa verið
fullkunnugt um innræti mannsins, ella
hefðu slík ósköp aldrei orðið!
„Lýðræðisást“ meirihlutans.
Það hefur verið föst venja um nokk-
urt skeið, að stjórnmálafélög háskóla-
stúdenta fengju ákveðið og jafnmikið
rúm til umráða í Stúdentablaði 1. des-
ember til þess að túlka sjónarmið sín.
Má að sjálfsögðu mjög deila um rétt-
mæti þess, að miklu rúmi blaðsins sé
varið í pólitískt steinkast milli stúd-
enta. Vökumenn vildu halda þessum
sið, að öðru leyti en því, að þeir gripu
til þess gerræðis í krafti meirihluta-
aðstöðu sinnar að mismuna félögunum
um rúm, þannig, að Vaka skyldi ein
fá jafnmikið rúm og öll hin félögin
til samans. Fulltrúar minnihlutans
mótmæltu harðlega þessu ofbeldi og
Fyrir nokkru var lagt fram á alþingi
frumvarp til nýrra háskólalaga. Hafði
það frumvarp verið alllengi í undir-
búningi eða allt síðan 1954, að þáver-
andi menntamálaráðherra, Bjarni
Benediktsson, skipaði nefnd í málið
samkvæmt ósk háskólaráðs. Ekki sá
Bjarni Benediktsson þó ástæðu til að
gefa stúdentum kost á fulltrúa í nefnd-
inni. Má benda á, að nokkuð önnur
vinnubrögð voru viðhöfð við endur-
skoðun laga Oslóarháskóla, þar eð þar
fengu stúdentar fulltrúa í nefndina, er
vann að gerð hins nýja frumvarps og
var fullt tillit tekið til stúdenta.
Óskir stúdenta hunzaðar.
Stúdentaráð óskaði eftir því að fá
að taka þátt í endurskoðun háskóla-
laganna en ekki var orðið við þeirri
ósk. Þá fyrst, er lokið var gerð upp-
kasts að nýju háskólafrumvarpi, voru
fulltrúar stúdenta til kvaddir. Samdi
stúdentaráð ítarlegt álit um uppkastið
og bar fram óskir um breytingu á
nokkrum ákvæðum þess, þar eð þau
voru talin skerðing á akademisku frelsi
stúdenta. En allar óskir stúdenta voru
hunzaðar.
Aðeins áheyrnarfulltrúi í Háskólaráð.
Stúdentar óskuðu eftir því að fá full-
trúa í háskólaráð með öllum réttind-
um, þar á meðal atkvæðisrétti, með
nokkrum undantekningum þó. Bentu
stúdentar á, að slíkt ákvæði hefði verið
tekið í hin nýju lög um Oslóarháskóla.
Ekki var fallizt á þessa ósk stúdenta.
Hins vegar var tekið í frumvarpið
ákvæði um, að „heimilt væri“ að boða
fulltrúa stúdenta á fund í háskólaráði
og skyldi hann þá vera þar áheyrnar-
fulltrúi með málfrelsi.
Mikil skerðing.
1 þeim kafla frumvarpsins, er fjallar
um réttindi og skyldyr stúdenta eru
vísuðu til þeirrar sjálfsögðu lýðræðis-
reglu, sem er m. a. í heiðri höfð í út-
varpsumræðum stjórnmálamanna, á
framboðsfundum og alþjóðaþingum,
að hinn stærsti aðili á enga kröfu til
meiri tíma eða rúms en hinn smæsti.
allmörg ákvæði er ganga verulega í þá
átt að skerða akademiskt frelsi stúd-
enta. T. d. er ákvæði um heimild fyrir
deildir að ákveða misserisleg eða árleg
próf er stúdentar séu skyldir að ganga
undir og sömuleiðis um skriflegar æf-
ingar. Einnig er ákvæði um heimild til
þess að kveða á um eftirlit með tíma-
sókn stúdenta í reglugerð. Og má
nefna, að ákveðið er í frv., að stúdent
megi aðeins ganga tvisvar undir sama
próf. Falli hann í annað sinn, hafi hann
fyrirgert rétti sínum til þess að þreyta
prófið að nýju.
Gerir erfiðara að vinna með námi.
Eips og stúdentar sjá, þá er hér fyrst
og fremst um heimildarákvæði að ræða.
En komi þessi ákvæði til framkvæmda,
er um verulega skerðingu akademisks
frelsis að ræða. Misserisleg áfangapróf,
skriflegar æfingar o. þ. u. 1. þýðir að
sjálfsögðu tímaskyldu í framkvæmd.
Stúdentar hafa þá misst frelsið til þess
að ákveða sjálfir, hvenær þeir þreyta
próf og verða að gera svo vel að mæta
í tímum til þess að vera færir um að
taka þátt í hinum misserislegu próf-
um og skriflegu æfingum á þeim tíma,
er deildin ákveður. Það er augljóst á
hverjum þessi ákvæði munu helzt
bitna. Þau munu helzt bitna á hinum
efnaminnstu, er verða að stunda at-
vinnu með námi. Hinir kvæntu munu
verða fyrir barðinu á þessum ákvæðum,
þar eð þeir verða margir hverjir að
vinna fyrir fjölskyldum. Verði frum-
varpið samþykkt óbreytt mun háskól-
inn fá vald til þess að breyta kennslu-
kerfinu og próffyrirkomulaginu alveg
eftir menntaskólafyrirmynd. Það er of
áhættusamt að fela háskólanum slíkt
vald á hendur. Því verða stúdentar að
mótmæla harðlega fyrrnefndum ákvæð-
um og standa tryggan vörð um sitt
akademiska frelsi.
Fulltrúum „lýðræðissinnaðra stúdenta"
varð þó ekki þokað frá þeim ásetningi
sínum að setja flokkshagsmuni ofar
sanngirni og virða að vettugi sjálfsagð-
ar lýðræðisreglur til að þóknast hús-
bændunum í Morgunblaðshöllinni.