Ungu Föroyar - 01.03.1908, Blaðsíða 7

— 23 —
streymin renna norður eftir. Benjamin
Franklin át hesin maðurin, og hann var
í flestum lutum frálíka vitugur, skila-
góður og hyggin; í 1772 gav hann út
hit fyrsta kort av streyminum til leið-
beiningar fyri sjomenn.
Golfstreymurin fyllir so at siga alt
havið millum Føroyar og íslands.
Hann hevur, sum áður nevnt, hita við
sær, so at her er liviligt fyri fólk og
fæ — liviligari enn um eingin Golf-
streymur hevði verið. Annars er at
siga, at Golfstreymurin hevur annað
enn hita við sær; rekavið, frugtir og
mangt annað førir hann til landið.
Nú á døgum kemur tó lítið í saman-
burði við alt sum kom fyrr í tíðini, og
tað er lætt at vita orsøkina: Igomlum
døgum rivu ofta hinar ógviliga stóri
áirnar yviri í Ameriku stór trø við
sær, tá i áarføri var. Hesi trøðini róku
so við Golfstreyminum og komu á land
ymsastaðnis í norðurlondinum. Ofta
vóru trøðini af dýrum viðasløgum t. d.
máhogni. Nú á døgum byggir nógv
fólk fram við áunum; tí sleppa hvørki
viður ella aðrir vøxtir longur at reka
fyri vindi og veðri, men alt verður nýtt
av teimum í har búgva. Vitunýri —
eitt slag av nøtum, sum vaxa í Vest-
indium — eru víða kend í Føroyum;
eisini tey koma rekandi higar við Golf-
streyminum. Fyrr vóru fólk ofta von
at hola tað út og at brúka tey til at
goyma snús í. Sumarið 1817 kom ein
sjaldsamur reki í Føroyum; tað var
stavnur og fremri lutur av einum báti,
sumtgjørdur var úr mahogni. Hesin
báturin var vorðin eins og bátarnir
hjá hinum innfødda fólkinum í Ameriku,
so einki var at ivast í, at báturin mundi
vera haðani rikin.
Alt frá fyrnđardøgum vita menn
mangastaðnis í Evropa at siga frá
sjaldsomum lutum, ið rikið hava við
Golfstreyminum frá Ameriku.
'TZifSr
Kolaransókn í Suðroy i 1626.
At kol er í Suðroy er víða gitið,
og hevur í langar tíðir verið almanna
kunnugt. í gomlum døguin mundu Suðr-
oyingar tó ikki hava ta nyttu av tí sum
nú á døgum — eftir tí sum søgan
sigir frá.
Árið 1626 var landfútin skipaður
til at ransaka gjølla, hvar kol var í
Føroyum at fáa, og hvussu nógv. Hann
skuldi eisini lata eitt sindur av koli út
til Danmarkar, so at teir, sum ráddi
yvir handlinum í Føroyum í teirri tíð-
ini, kundu síggja, um nakar dugur
mundi vera í tí; tí tað hevði so satt
verið hent fyri teir, um her kundi fingist
ein útflutningsvara aftrat.
Landfútin útnevndi sýslumannin í
Suðroy og fimm løgrættumenn til at
kanna eftir koli í Føroyuin.
Hesir mennirnir gjørdu tað, sum
teimum boðið var at gera, og teir góvu
eina skriftliga frásókn um teirra ran-
sóknir til landfútan. í frásøgnini siga
teir, at teir hava leitað og grivið dúg-
liga. Teir greiða eisini frá, at teir í
einum høgum fjalli í Suðroy hava funnið
nøkur kolaløg, sum liggja tvørtur gjøgn-
um bergið, ið vendir út móti havinum.
Men har er ringt at koma at, so eingin
sleppur til utan bestu bjargamenn, og
teir mugu síga niður í línu fyri at
koma til kolaløgini; ein posa høvdu
teir við sær til at koyra kol upp í.
Eisini í einuin øðrum stað í fjallinum,
sum toliliga slætt er at ganga til, funnu
teir eitt sindur av koli. Men teir kundu
ikki fáa at vita, um tað mundi røkka
langt; tí tað lá inn í millutn klettarnar.
Hetta var innihaldið í hini skrift-