Alþýðublaðið - 06.01.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞ'ÝÐUBLAÐIÐ
Frá sambandsþinginu.
Skýrsla sambandsforseta.
Statt ágrip.
Málin, sera sambandsstjórn hefir
til meðferðar: 1) Verklýðsmál, og
þar undir fellur útbreiðslustarf-
semi, stofnun nýrra verklýðsfélaga
og beinn stuðningur við verklýðs-
félögin í kaupdeilum þeirra og
öðrum vandamálum, sem úr þarf
að greiða. 2) Stjórnmálastarfsemi,
en þar undir heyrir útgáfa blaða,
kosningar, þingstarfsemi og margt
annað, sem teljast má til stjórn-
málastarfseminnar.
Hjá jafnaðarmönnum í ná-
grannalöndunum er yfirstjórn
verklýðsmála og stjórnmála að-
greind. Þar hafa sérstakar stjórn-
ir verklýðsmálin til meðferðar, og
verklýðsfélögin hafa sérstök þing
til þess að ræða hin eiginlegu
verklýðsmál. Og á sama hátt eru
háð þing jafnaðarmanna, þar sem
rædd eru löggjafarmálin og þar
sem mörkuð er stefnan í dag-
skrármálum alþýðuflokkanna.
Jafnvel þó fáment sé hjá okk-
ur móts við aðrar þjóðir, þá er
vafalaust hlutfallslega meira starf
ætlað sambandsstjóm íslenzka Al-
þýðuflokksins með sameiginlegri
yfirstjórn stjórnmála- og verklýðs-
mála-félaga heldur en þar, sem
þetta er aðgreint. En hvort þetta
fyrirkomulag er heppilegt eða
ekki, verður ekki enn sagt með
neinni vissu. Nokkur breyting á
þessu fyrirkomulagi eru fjórð-
ungssambönd, sem aðallega munu
hugsa um verklýðsmálin, um sam-
vinnu verklýðsfélaga í kaupdeil-
um og þess háttar, en rneira um
þetta síðar. (Frh.)
JélanMíia bans Marteiis
eftir Joh. V. Jensen.
Það var farið að dinima í bæn-
um hjá Ingvari Hansen, þö að
klukkan væri ekki nema rúmlega
fjögur. Vinnukonan var með ull-
arskuplu á höíðinu og bar inn
va.tn.
Húsmaðurinn var að koma út
úr þreskihúsinu. Hana stóð í dyr-
unum og var að tína hismi af
prjónaermunum sínum; svo för
hann í yfirhö'rina og gekk yfir |
þvert hlaðið til stofu.
Þú. værir má.ulegur til þess,
Marteinn! að hjálpa mér að bera
inn vatn, sagði vinnukonan og
gægðist ut undcn stóru skuplunni.
Það væri svo sem ekki nema
mannsverk, sagði Marteinn og
brosti að glensinu; hann gekk inn
göngin, barði af tréskónum og
lyfti Iokunni frá stofudyrunum.
Þar var heitt eins og í bað-
stofu; það var efnamán: aþefur í
stofunni; það hafði verið etinn í
henni góður matur árum saman.
Húsfreyja stóð við borðið og var
að hræra eplaskífudeig.
Hann Marteinn er kominn, sagði
hún inn um hjónahússdyrnar.
Ingvar Hansen kom fram fyrir á
skyrtunni og stóreflis-sefskóm.
Var þér nokkuð á höndum,
Marteinn minn ? spurði hann og
settist geispandi fyrir borðsend-
anum. Já, Marteinn væri nú bú-
inn að Ijúka sér af í dag, — svo
og svo mörg mál.
Hann hafði reyndar verið að
bollaleggja . . .
Ingvar Hansen tottaði pípuna
og beið átekta.
Marteinn ætlaði að fá það, sem
hann ætti inni.
Við erurn vanir því að gera upp
í vikulokin, sagði Ingvar Hansen.
Nú, það væri nú að vísu satt;
það væru þeir. En það . . .
En þú getur svo sem fengið
kaupið þitt fyrir þessa fjóra daga,
sagði Ingvar; ekki skal standa á
því. Ingvar skrapp inn í hjöna-
húsið og hringlaði þar lyklum.
Ég var neínilega að ráðgera
fara í kaupstað, sagði Mar-
íeinn; það Iétti af honum fargi;’
— ég ætlaði að sækja meÖul.
Ingvar kom aftur og fór að
íelja fram peninga á borðið.
Hana, gerðu svo vel, sagði
hann. Það vantar einn eyri upp
á; ég hefi ekki nema tvíeyring;
geíur þú skift honurn?
Ekki gat Marteinn það; hann
þagði og taldi peningana.
Geturðu ekki skift honurn? Ja,
þá verður þú að eiga hjá mér
einn eyri.
O-jæja — Marteinn hlö —; það
er sama, hvorum megin hryggjar
hann liggur.
Ekki ætla ég að fara að hafa af
þér eyri, sagði Ingvar allbyrstur
og skaut fram tvíeyringnum. Ég
get svo sem átt hann hjá þér.
Marteini þótti fyrir; hann þagði
og stóð með húfuna —.
Já, en úr því að þú ferð í Oraup-
staðinn, sagði Ingvar, geturðu
gengið við hjá Möller kaupmanni
og sótt dálítið fyrir mig. Þeir
vita, hvað það er. Or því að þú
ferð á annað borð.
Það get ég, sagði Marteinn;
honum létti; já, það skal ég gera.
Möller kaupmaður, — já.
Maxteinn hafði ekki ætlað í
kaupstaðmn þetta kvöld, en af-
réð nú þó að gera það. Hann stóð
við stundarkorn og skimaði.
Jæja þá, gleðileg jól!
Gleðileg jól, Marteinn! sagði
húsfreyja.
Svo setti Marteinn upp húfuna
og fór.
Tvíeyringurinn varð eftir á
borðinu; Ingvar tók hann og stakk
honum inn í peningaskáp.
Marteinn þurfti að ganga við
heima og segja til. Klukkan varð
fimm, áður en hann legði af stað
í kaupstaðinn. Það voru þangað
tvær mílur, Marteinn gat verið
kominn aftur um tíu-leytið, ef
hann flýtti sér.
Það var alldimt, en það stirndi
á hjarnið; Marteinn fór út á þjóð-
vegir.n og gekk greiðan; hann fór
undan veðri. Klukkan var orðin
sjö, þegar hann kom í kaupstað-
inn; það var hægt ofanfenni.
Marteinn lauk smáerindum sín-
um; hann fór í lyfjabúðina; hann
brá sér inn og keypti kvartpund
af kaffi, sykur og annað snarl.
Hann keypti líka fyrir 10 aura
brjóstsykur; það var handa telp-
unni, sagði hann. Svo fór hann að
sækja dótið hans Ingvars Hansens
Möller kaupmaður var í þann
veginn að loka, þegar Marteinn
kom.
Búðarmaðurinn faðaði dótinu á
borðið. Það voru margir stórir
bögglar, alls og alls um tíu pund.
Marteinn þreif í snærið, lyfti
þeim; það gat staðist.
En hvernig lízt yður á þennan
kauða? sagði búðarmaðurinn og
skelti samanvafinni sinkþynnU
upp á borðið.
Marteinn leit á hana forviða,
tók hana upp; hún vó hálfan
annan fjórðung. Hann litaðist urn.
Skyldi ekki vera til gömul snær-
ishönk, sem ég gæti fengið? Mar-
teinn fór að skifta niður bögglun-
um.
Jú, sei-sei. Búðarþjónninn batt
þykku snæri um sinkþynnuna og
Iyfti henni upp á bak Marteini.
Það var óðagot á búðarþjóninuim
að koma honum af stað, og þegar
Marteinn gekk út um dyrnar, stóð
hann með járnbrandinn til að reka
hann fyrir dyrnar, áður en fleiri
kærnu.
Marteinn var vel klyfjaður, þeg-
ar hann kom út. Hann tók fyrst
greinilega eftir því, þegar hann
var kominn úr skjóli upp fyrir
kaupstaðir.n og út á þjóöveginn,
hve hvast norðanrokið stóð í flas-
ið á honum. Og svo var hríð með.
Það gat orðið erfiður róður undix
svo þungum klyfjum.
Marteinn gekk greitt; nístandi
kaldur vindurinn barði hann og
þyrlaði sallafínum frostsnjó um
augu hans og eyru. Vindurinn
gaulaði hátt í báðum endum sink-
.strangans. Það var ór.otalegt, hvaö
hann var þungur. Marteinn staldr-
aöi við og hafði axlaskifti undir
honum. Hann gekk nú aftur hrað-
an, en það sagði eftir, að hann
var búinn að ganga aðra leiðina;
hann var stirður í fótum.
Hríðinni slotaði nú; það birti,
og vindinum hætti að slá fyrir,
en hann hvesti. Það var skafrenn-
ingurjhinn nýfallni, sallafíni snjór
fauk eftir skurðunum og flýtti
sér yfir auðan þjöðveginn. Öti á
ósánurn ökrunum léku vindurinn
og langir skaflar sér; léttar slæð-
ur feyktust áfram, og fyrir aftan
hvern moldarköggul lagðist snjór-
inn fyrir.
Marteinn greikkaði sporið. Veðr-
ið var hart ákomu; hann varð að
halla sér upp í veðrið og rífa
af því hvert fótmál. Frostið beit
hann í framan, og tók þó mest
í nef hans og augu. Marteinn
staldraði við og lagði bögglana
frá sér á brautina, á rneðan hann
var að sefa sársaukann í eyrun-
urn með því að nudda þau. Svo
gekk hann áfram. Lykkjan, sem
hann bar í sinkstrangann, meiddi
hann í öxlina; hann var búinn
að hafa svo oft skifti, að þæn
voru jafnmeiddar báðar.
Leiðin lá örsjaldan fram hjá
húsi, en mest af lá hún skjóllaust
um sveitina, og stormurinn var
búinn að feykja af veginum, svc
;að hann var harður eins og góif.
Hér og hvar hreiðraði snjórinn urn
sig á veginum i smábreiðum, sem
voru aflangar eftir vindáttinni.
Það var steinhljóð í hinni bitru
vetrarnótt, nema hvað heyrðist
mjór þytur snjóarins yfir akrana
eins og efnislaust pískur, — hið
snauða ljóð snjóarsallans og þög-
ul snerting vindarins við visið
strá, sem stendur beint upp úr
snjónum. Himininn var heiður og
'skýr til norðurs; þaðan klofnuðu
skýin, og það varð stjörnubjart.
Karlsvagninn var eins og brjóst-
nál úr sjö titrandi steinum, og
nokkrar aðrar stjörnur glitruðu
bláar í bjartri nóttinni. Sjóndeild-
'arhringurinn var lágur; hann kom
stöðugt á harða spretti hlaupandi
fram með vindinum; síkvik, laus
snjóarslæða svéif til iðandi og
lék sér eftir skurðunum. Á vega-
móíum varð hvirfilbylur og autt
bil þar, sem snjórinn lagðist, og
dxífan fór að slúta yfir sig fram.
Þar senr voru brekkur eða skíð-
garðar, dustaðist snjórinn með
miklum hraða út og sallaðist nið-
Ur í drífuna aftur. Vindurinn var
að leika sér í dauðans kuldanum;
vindurinn fauk yfir hið auða land
og smeygði sér upp að því.
Þegar Marteinn var kominn
hálfa Ieið, var hann dauðlúinn.
Rokið sparaði ekki við sig; hann
varð að mjaka sér áfram upp í
það, og bögglarnir sigu í. Sérstak-
lega var það sinkstranginn; Mar-
teinn bar hann undir hendinni um
tíma til hvildar; hann bar hann
fyrir framan sig á örmunum eins
og reifastranga, og loks yarpaði
hann honum aftur á meiddar
herðarnar. En það var nú farið að
skifta minatu, hvernig hann hefði
það; hann var meira að segja
farið að verkja í útlimina. Mar-
teinn setti fram fæturna og hallaði.
sér fram. Rokið strengdi bræk-
urnar að grindhoruðum leggjun-
um á honum. Honum fanst tré-
skórinn lækka undir hæli; —
skyldi hann vera búinn að missa
varið undan? Marteinn staldraði
við og tók af sér tréskóinn, stóð
á öðrum fæti og lét sokkaleistann
hanga í lausu lofti. Já, hann hafði
mist hælskeifuna; — það var ilt;
tréð slitnar fljótt á hörðum veg-
inum. Marteinn klyfjaði sig aftur
og gekk í rokið. Hann andaði
kuldanum upp í heitt nefið og
drap titlinga; veðrið tók mjög á
augun, þó að hann hér um bil
lokaÖi þeim.
Marteinn flutti enn til sink-
strangann; hann bár hann nú til
tilbreytingar niðri á lend. Hann
átti eftir þrjá fjórðu úr mílu; það.