Bjarki - 23.04.1898, Page 2

62
fylgja í stjórnarskrármálinu. Hann
segir, að stefnan eigi að vera sú,
að »auka vald landshöfðíngja«. En
þegar til kastanna kemur og hann
fer að setja fram tillögur sínar, þá
kemur það upp úr kafinu, að það
á aðeins að auka vinnukraft
landshöfðíngja, en ekki að n e i n u
1 e i t i að auks v a 1 d hans. Alt
»valdið« á eftir sem áður að vera
kyrt hjá stjórninni í Khöfn og
ráðgjafinn meira að segja að sitja
kyrr í ríkisráðinu (bls. 58).
Framan til í ritlíngnum hamast hr.
B. M. á móti setu ráðgjafans í
ríkisráðinu, en ef aukinn er vinnu-
kraftur á skrifstofu landshöfðíngja,
þá >skiftir það minstu*, þó hann
sitji þar, og því á ekkert við því
að hrcyfa. Alt á með öðrum orð-
um að vera alveg eins og það
er nú, nema að landfógetaembætt-
ið og amtmannaembættin eiga að
leggjast niður, og í stað þeirra á
landshöfðfngi að fá fleiri skrifstofu-
þjóna (bl. 54—5. þetta segir B.
M. sje sama sem »að efla og
auka innlenda valdið* (bls.
58). En hvernig hann getur gert
sjer von um, að nokkur skynsamur
maður trúi því, að »aukinn vinnu-
kraftur« sje sama sem »aukið vald*,
það cr mjer með öllu óskiljanlegt.
Iíann má álíta landa sína meira en
meðalbjána, ef hann heldur að þeir
gleypi slíka flugu. B. M þykir það
hart (bls. 18), að jeg skuli á al-
þíngi hafa kallað slíkt »að tala út
i loftið«, en jeg held, að öllu væg-
ari orð sje þó ekki hægt að brúka
um aðra eins staðleysu og þetta.
Ekki svo að skilja, að jeg hafi
neitt á móti því í sjálfu sjer, að
auka vinnukraft á skrifstofu lands-
höfðíngja. Öðru nær. Jeg hef
fyrir laungu hreyft því máli og á-
lít Jiað gott. En mjer hetur aldrei
til hugar komið; að það gæti kom-
ið í s t a ð þeirrar stjórnarbótar,
sem Íslendíngar krefjast, heldur að
það ætti að vcra henni samfara.
2. Bæði hr. B. M. og sum
Llöðin heima á íslandi hafa tekið
jiað fram, að það kæmi töluverð
ósamkvæmni fram hjá mjer f því,
þar sem jeg hefði síðastliðið
s u m a r sagt, að Danir mundu
brátt verða leiðir á því, að hafa
ráðgjafa íslands í ríkisráðinu og
láta hann hlutast til um dönsk
mál, en n ú segi bæði jeg og
»Corpus jur:s« (í Isafold), að eing-
in atkvæðagreiðsla fari fram í rík-
isráðinu. Wí verður ekki með
öllu neitað, að þetta virðist ríða
dálítið í bága hvað við annað, og
Jiykir mjer því ástæða til að skvra
dálítið hvernig á því stcndur, þótt
»Bjarki« hafi þegar gctið sjer til
hins rjetta í því efni.
þegar jeg kom heim til þíngs í
sumar, þá var jeg — eins og fjöldi
manna á Islandi enn — ekki betur
að mjer en svo, að jeg h j e 1 t, að
atkvæðagreiðsla færi fram í ríkis-
ráðinu, þegar ráðgjafana greindi á
um eitthvert mál. Ymsir lögfræð-
íngar sögðu að svo væri, og mjer
varð það á að trúa þeim. Seinna
sögðu aðrir lögfræðíngar mjer, að
þetta væri ekki svo, en fulla vissu
um það fjekk jeg fyrst eftir að jeg
kom til Khafnar. Jeg leitaði þá
upiilýsínga um þetta atriði hjá
mönnum, sem einginn vafi get-
ur á leikið að viti það, og fjekk
þá að vita að alt, sem »Corpus
juris« hefur skrifað um það mál,
er hárrjett. Greinar hans komu út
um sama leyti heima á Islandi, en
jeg hafði þá ekki enn sjcð þær.
Þó þetta þvf í rauninni hafi verið
nægilega skýrt í Isafold, álít jeg
þó rjett að skýra frá, hvcrnig af-
greiðsla mála fer fram í ríkisráð-
inu, eftír því sem mjer hefur verið
fráskýrt, og skal um leið endur-
taka það, að áreiðanlegri
heimild en þá sem jeg hef fyrir
mjer, mun ekki unt að fá.
Þegar ráðgjafi ber upp eitthvert
mál í ríkisráðinu, þá skýrir hann
frá hvað hann ræður konúngi til
að gera í málinu, en hinir ráðgjaf-
arnir láta það vanalega ekki til
sín taka, því sá eir.n þeirra, sem
flytur málið og undirskrifar með
konúngi, ber ábyrgðina. En þyk-
ist einhver hinna ráðgjafanna (einn
eða fleiri) sjá meinbugi á því, að
ráða málinu þannig til lykta, sem
sá ráðgjafi hefur ráðið til, er flutti
það, þá skýrir hann frá athuga-
semdum sfnum og til hvers hann
ráði í málinu. Svo getur flutníngs-
maður svarað og reynt að hrekja
ástæður andmælanda síns (eða
andmælenda ef fleiri eru), cn eing-
in atkvæðagreiðsla getur þar
nokkurn tíma fram farið, ]>ví í rík-
isráðinu hefur konúngur einn
atkvæðisrjett. Hann er forseti
ráðsins og urskurðar hvað gera
skuli, er hann hefur heyrt ástæð-
ur með og móti. Getur hann þá
alveg eins fylgt tillögum minni
hlutans, þó í honum sje aðeins
einn ráðgjafi, cins og tillögum
meiri hlutans, þó þar standi sjö
ráðgjafar saman. Fylgi hann nú
tillögum þess ráðgjafa sem flytur
málið, þá er ekkert við Jrað að
athuga hvað hann snertir, en gángi
úrskurður konúngs gegn tillögum
flutníngsmans, þá er svo álitið,
sem sá ráðgjafi hafi ekki önnur úr-
ræði cn að biðja um lausn, Jiví
hann hafi pá ekki lcingur fult
traust konúngs. Þetta gildir í
rauninni um hvcrn einstakan ráð-
gjafa, en þó enn frekar um ráð-
gjafa íslands en nokkurn annan, af
því hann hefur sjerstöðu í rík-
isráðinu. I dönskum málum fær
ályktun konúngs fult g'ldi, ef hann
getur feingið einhvern af ráð-
gjöfunum til að skrifa undir með
sjer, en í íslenskum málum gild-
ir- ekki undirskrift neins ráðgjafa
nema íslandsráðgjafans eins.
Neiti hann að undirskrifa ályktun
konúngs, þá getur hún ekki orðið
framkvæmd meðan hann er ráð-
gjafi. I þessu liggur mikil trygg-
íng fyrir Islendínga, sem fæstir
munu hafa nægilega athugað.
En slíkur ágreiníngur í ríkisráð-
inu, sem hjer hefur verið gert ráð
fyrir, mundi því nær aldrei koma
fyrir. I alíslenskum málum mundi
hann aldrei koma fyrir, því þau
mundu hinir ráðgjafarnir láta hlut-
Iaus. Hann gæti því aðeins hugs-
ast, ef málin að einhverju leiti
snertu hag eða rjettindi Dana eða
þá alþjóðarrjettinn. Alt til þessa
dags hefur íslenskum málum aldrei
verið ráðið öðruvísi til lykta í rík-
isráðinu, en ráðgjafi Islands hefur
lagt til. Gasprið um afskifti danskra
ráðgjafa af alfslenskum málum í
ríkisráðinu er ekkert annað en
grýla, sem gerð er út til þess að
skjóta fáfróðum almúga skelk i
bríngu. En að slíkri grýlu mundu all-
ar aðrar þjóðir bara hlæja. Það er
aðeins hin alkunna íslenska tor-
tryggni, sem sjer drauga um há-
bjartan dag, þar sem aungvir sjá
annað en hreint loft.
Khöfn 21. Mars 1898.
Valtýr Guðmundsson.
Seyðisfirði 23. Apríl.
Veður er hjer nú hreintsumarblíða.
í fyrradag, Sumardaginn fyrsta, voru
13 st. R. í skugganum og svo gott
veður að einginn maður úngur nje gam-
all gat verið inni í húsum. Eins í dag.
Farið að rnarka fyrir litbrigðum á
túnum.
íslaust alstaðar hvar sem til spyrst.
Vesta sá aðeins lítið hrafl við Horn,
Fað var rángt sem getið var til hjer í
blaðinu að Rjúkan hefði snúið aftur
hjer við fjörðinn 6/4, því Rjúkan kom ekki
undir land fyrri en laungu síðar og
fann þá hvergi ís fyrir sjer. Skipstjóri
á íngu sagðist og ekki fullyrða neitt
um það hvort ís hefði getað orðið sjer
að ncinni fyrirstöðu við Glettínganes.
Hann varð aðeins var við spángarkorn
en gat ekkert sjeð víst fyrir þoku og
dimmviðri og sneri því inn híngað til
að fá frjettir og kol eins og getið var
hjer í blaðinu. ís er hjer hvorki
neinstaðar úti fyrir nje ínni á fjörðum
og er rángt og illa gert að vera að
hræða skip með tiihæfulausu blaðri um
slíkt eins og Austri gerir.
Maður viltist á leiðinni frá Seyð-
isfirði til Mjóafjarðar; ætlaði að fara
Skógarskarð og lagði af stað hjeðan á
Laugardagskveldið. Var svo að villast
allan Sunnudaginn og Mánudaginn og
komst loks á Mánudagskvöld ofan
Sörlastaðadal að Hánefsstöðum og var
þá hálf rínglaður af hræðslu og meiðsl-
um, því hann hafði hrapað lánga leið
á einum stað í fjallinu. Búið var að
sernla menn í dauðaleit en þess þurftí
ekki við sern betur fór. Maðurinn var
Eyjólfur Jónsson Waáge frá Hesteyri
í Mjóafirði og er nú alheill kominn
heim til sfn.
Strákar tveir fóru á Miðvikudags-
kvöldið í búð ímslands kaupmans hjer
í bænum, tóku glugga úr kjallaranum
og fóru svo þaðan upp í búðina. Lít-
ilsháttar af peníngum tóku þeir úr
búðarskúffunni, rúmar 2 krónur, og svo
gúttaperka leikhnetti. Smáskildíngar
fundust á gólfinu og fyrir utan húsið,
sem þeir hafa týnt í dimmunni.
Dreingirnir eru báðir börn fyrir
innan fermíngu.
Fremur aflalítið hjer, enda
íllar gæftir síðustu; daga.
Rjúkan (skipstj. Olsen) fór hjeðan
16. þ. m. og með henni Forst. kaupm.
Jónsson áleiðis til Borgarfjarðar. Rjúk-
an fór svo suður á firði.
»Lyna« (skipstj. I. Larsen) kaup-
skip Johansens verslunar, kom híngað
að kvöldi þ. 16. þ. m., hafði ágæta
ferð frá Noregi, fór hjeðan á Sumar-
dagskvöldið fyrsta með vörur á Breið-
dalsvík. Þaðan til Bretlands eftir kolum.
Vesta kom híngað (18. Apríl og
með henni ýmsir farþegar, þar á með-
al H. Thejll veitíngamaður frá Stykkis-
hólmi á leið til Hafnar, Jón Stefans-
son frá Arnarvatni og Sölvi Björnss.
frá Ekkjufelli, frú Maren Sigurðardóttir
úr Borgarfirði, Gyðríður Guðnadóttir
Ijósmóðir 0. fl. Vesta fór hjeðan aftur
sama dag.
Hjálmar kom híngað þ. 18. með
eitthvað _aí vörum til Imslands;
fór sama dag norður til Borgar-
fjarðar og Lórshafnar með vörur.
Með Hjálmari komu Friðrik Gíslason
úrsmiður og ýngismær Sigríður Böðvars-
dóttir.
Hjáimar fór 7. Apríl frá Höfn.
Rósa fór í morgun til Liverpool.
Skirner til Skotl. eftir kolum.
„H ó I a r“ strandferðabáturinn
nýi kom híngað síðasta vetrardag.
Með bátnum komu Jón Itermansson
úrsmiður af Eskifirði, Stefán Val-
týsson og Guðm. Sveinbjarnarson
trjesmiður. Auk þess voru með
skipinu kona St. Guðmundssonar
verslunarstj. á Djúpavogi, Bjarni
Sigurðsson kennari og margir ÍL
svo að 2 farrúm var fullskipað.
Jakobsen skipstjóri bauð nokkr-
um bæarmönnum til kvöldverðar
út á skipið og til að skoða Jiað.
Þeim leist prýðisvel á skipið. Fyrsta
farrúm hefur 16 farþegja rúm og
er að öllu vel um vandað, að sínu
lciti cins og á Lauru og Thyru.
Annað farrúm er miiHu síðra en
þó mikið vel viðunandi. Það rúm-
ar 32 farþegja og er^ ætlast til að
helmíngurinn megi vera kvennfólk,
auk þess geta verið 4 sængur á
Jegubekkjunurn.
Farþegum á þilfapi er og sctlai