Bjarki - 09.07.1898, Blaðsíða 1

Eitt toiað á viku minst. Arg. 3 kr.
borgist fyrir 1. Júlí, (érlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
Augiýsíngar 8 aura línarr, míkill af-
slátttur ef oft er auglýst. Uppsögn
skrifleg fyrir 1. Október.
Seyðisfirði, Laugardaginn 9. Juli
1898.
III. ár. 27
Útlendar frjettir
(ná til 26. júní)
—o —
Af ófriðnum er eiginlega eingin
stórtíðindi að segja enn þá. I’að
þokast svona alt með hægð aftur
á bak fyrir Spánverjum. Filips-
eyar sýnast nú orðið hánga á mjög
rnjóum þræði við Spán Og megi
trúa því sem cr sagt, þá er að
því komið nú að cyarbúar reki
hvern spánskan mann á burt það-
an, og setji á stofn lýðveldi undir
vernd Bandaríkja. Uppreistarmenn
höfðu átt margar orustur við.Spán-
verja víðs vegar um eyarnar og
haft alstaðar sigur og tekið að
sögn 3000 spánverja fángna. Þeir
höfðu og tekið á sitt vald vatns-
ból Manillu, höfuðborgarinnar, og
er þá skamt að bíða leiksloka þar.
En nú hafa Spánv. scnt af stað
fiotadeild þángað austur og var hún
ko.min austur í Rauðhaf 25. Júní
en þá var og sagt að Bandamenn
væru að búa af stað hin hrað ■
skreiðustu skip sín og ætluðu að
stýra þeim austur um haf tilSpán-
ar og skjóta þar á borgirnar rneð
ströndunum, líldega er þetta þó
að eins ógnun af hendi Bandam.
til að hræða Spánverja.
Bandam, hafa nú skotið allstórri
liermannasveit á lahd náíægt Sant-
iagó sunnan á Cúbu austan tíl og
kríng um Santiagó höfðu staðið
orustur 25. og 26. Júnf; glögg
tíöindi voru ekki komin af þeirr.,
en talið víst að Spánv. myndu
verða að- hopa þaðan bráðlega og
gefa upp borgina í hendur Banda-
hernum.
Aðalhn'ðin á þó ekki að standa
þar fyrri en í haust, þegar tími
■gulu pestarinnar er liðinn hjá.
t a ætla Bandam. að setja þar á
land 100,000 manoa og eru þeir
nú að æfa það lið heima hjá sjer
°g búa sig undir þann Ieiðángur.
Akafa Spánverja heima kvað nú
fatið æði mjög að lægja, og er
fullyrt að drottníngin hafi haft um
oi-ð að segja af sjer; ýmsir farnir
að tala um frið en þó aðeins
*heiðarlegan frið« sem þeir kalla.
Báðgjafa skifti eru orðin í Frakk-
l.iiidi. Frjálslyndi flokkurinn synist
loks að hafa feingið nóg af tvískinn-
úng og herroanna dýrknn Mél-
ines og hefur nú fcit hann frá
stjórn en svo eru þíngflokkar jafn-
sterkir nú að vandræði hafa vcrið
að fá ný’tt ráðaneý'ti á laggirnar.
Þó leit seinast út sem Peytial
ætlaði að lánast að sjóða einhvern
graut saman. Peytral er úr frjáls-
lynda flokknum.
Ráðaneyti Rúdinis greifa á ítal-
íu var líka aýlega oltið. Nýr hóp-
ur af kúgunarlögum urðu því að
fótakefli.
Nýdáinn er With prófessor, yfir-
læknir á Friðriksspítala. With
gamli var merkur maður, skrum-
laus, og alúðlegur við sjúkhnga
sína.
Prófessor Studsgaard lá fyrir
dauðanum þegar síðast frjettist 26.
Júní, og ekki hugað líf.
„Gagnfrœöaskólarnir11.
--» «-
I nokkrum tölubl. >Isafoldar«
biríist seint í vetur allaung grein
urn »alþýðumentunina« eftir »al-
þýðukennara«. Greinin er að mörgu
leyti fróðlega og skynsamlega rit-
uð. Höfundinum virðist vera ant
um þekkíng og framfarir alþýðunn-
ar, og er það gott og þakkavert.
En káflinn um gagnfræðaskólana
okkar finst mjcr dálítið athugaverð-
ur, og vildi jeg þess vegna fara um
hana nokkrum orðum.
Jeg ætla aðtins að gera Möð-ru-
vallaskólann að umtalsefni, jeg get
betur sagt urn hann en Flensborg-
arskólann.
Alþýðukennarinn heftur ekki gott
álit á gagnfræðaskólunum. liann
segir, að þeir sjeu hvorki hcilt
nje hálft, veiti bara hálfmentun
scm ekki sje til annars en ils, hún j
komi inn þcirri hugrnynd hjá úng-
um mönnum, að þeir sje orðnir
iaerðir, lærdómshugmyndinni fylgi
aftur það, að þeir þykist ekki þurfa
að vinna ærleg verk, þeir verði
of »fínir« til þess o. íi. Það sje
ekki von, að bændum gángi vel að
fá vinnufólk, ef þessu vindur fram
með aðsóknina að gagnfræðaskól-
unum; hvar það muni lenda, ,cf allir
vcrði lærðir og einginn vilji vinna!
I’etta er of djarft talað, og sumt 1
er ósatt og fjarstætt. Mjcr liggur J
við að halda, að hinn heiðraði höf. 1
sje ekki gagnfræðaskólunum nógu
kunnugur til að fella um þá sann-
gjarnan dóm. Reyndar snýr hann
við blaðinu, og segir seinna í grein-
inni, að aðsóknin að þessum skól-
urn megi gjarnan haldast að skað-
lausu, og að margir skilji rjett til-
gáng skólanna og leggi ekki árar í
bát eftir að þeir komi heim, o. s.
frv. Þessi ósamkvæmni í blaða-
grein finst mjer hálfóviðkunnanleg,
Jeg sje ekki betur, en að hann tali
alment um pilta í byrjun grein-
arinnar, en hann gætir sín betur
seinna, og ritar þar skynsamlega
og miklu rjettara.
Það er alvég rjett, að gagnfræða-
skólar okkar veita ekki f u 11 k o m n a
mentun, til þess er námstíminn of
stuttur. En sú mentun sem þeir
veita, getur rerið til mjög mikils
gagns og ágæt undirstaða fyrir
únga menn til að byggja ofan á,
scm mjer finst sjálfsögð skylda
þeirra. Og jeg er sannfærður um
að fjöldi pilta frá Möðruvöllum
gerir það. Er þá ekki »hálfmcnt-
unin« góður vísir til fullkomnari
mentunar ? Þeir eru miklu færri —
því fer nú betur — sem þykjast
orðnir nógu lærðir. Og Mjög rángt
er að segja um Möðruvellínga, að
þeir þykist ekki þurfa að vinna
ærleg verk, þykist of »fínir« til
þess. Þeir eru vissulega mjög fá-
ir sem útskrifast þaðan í þeirri trú.
En að kenna gagnfræðaskólunum um
vinnufólksekluna er fjaistæða. Gagn-
fræðaskólarnir rúma ekki svo marga,
að það geti verið háskalegt fyrir
bændur og það því síður, sem piltar
vinna jafnt eftir sem áður.
Jeg veit að það eru fleiri en al-
þýðukennarinn sem segja, að hálf-
mentunin sje bara til íls, geri menn
lata, montna og hjegómalega. Þetta
á sjer líka alt stað. En hvers
vegna ? Af því það er ekki hægt
að gera suma menn að nýtum
mönnum. Það er eins og þeir sjeu
skapaðir til að lifa sjer til skamm-
ar, og öðrum til athlægis. Okkar
gagnfræðaskólar gefa ekki tilefni
til slíkrar breytni, að minsta kosti
ekki Möðruvallaskólinn. Mennirnir
cru misjafnir að upplagi, og verða
víst leingst. Eða eru ekki nein
dæmi upp á það frá fullkomnari
skólum? Ef skólalíf námssveina,
stjórn skólanna og kenslukraftar
eru í góðu lagi, þá fáum við nýta
og góða dreingi til eflíngar þjóð-
fjelaginu, enda þótt skólarnir sjeu
að sumu leyti ófullkomnir, og þó
einhverjir slæpíngar kunni að flækj:-
ast með.
Jeg skal nú stuttlega segja álit
mitt um Möðruvallaskóla. Skólinn
er mjög þjóðlegur, skólastjórn og
kenslukraftar í besta lagi og skóla-
líf pilta að sumu leyti til fyrirmynd-
ar. Nefni jeg þar til dæmis fund-
ina. Piltar halda fundi á hverju
Laugardagskvöldi og gefa þá einn-
ig út blað. Fundarstjóri er kos-
inn til hvcrs fundar, og á hann að
sjá um, að nóg umraíðuefni sjeu til
meðan á fundi stendur. Þau fær
hann hjá piltum, og svo flytur hvcr
sitt mál c-ftir því sem hann best
gctur og ver það ef hann mætir
mótspyrnu. Hver piltur talar um
það sem hann helst vill vekja máls á,
og ber þannig margt á góma, og
altaf eru einhverjir, scm styrkja
gott málefni með því að standa
upp og halda ræðu. Þar .verður
maður als ekki var við fyrirlitnfngu
fyrir vinnu eða neinu því, sem al-
þyðukennarinn ber nemendum á
brýn. Piitar leggja þvert á mót
mikla áherslu á hið verulcga. Þeir
tala um ýms velferðarmál, tala
djarflega, taka skyrt fram að sjerhver
eigi að kappkosta að verða sjálf-
stæður og nýtur maður og efla
framfarir og menníng hvfvetna.
Þetta er hreinn og beinn sannleik-
ur. Svona eru skoðánir pilta á
fundum. Og mjer finst að svona
umræður hljóti að hafa góð áhrif
á hina, sem aldrei hafa einurð til
að taka þátt í umræðunum, ef
þeir að eins sækja fund. Eða þeir
eru þá ekki smekkmenn eða sann-
ir mentavinir. Kennararnir með
skólastjóra í broddi fylkíngar sækja
ævinlega fundi þegar þeir mogú-
lega geta, og styrkja þá og sýna
þeim rækt með því að Ieggia orð
í belg, rjett eins og þeir væru
jafníngjar okkar. Það er hrós-
vcrt, enda þykir piltum mjög vænt
um það. Kennararnir skoða sig
ekki sem neinar æðri verur, er ó-
mögulega megi taka þátt í fjelags
og framfara viðleitni pilta á skól-
anum utan kenslu stunda. Allir
góðir dreingir álíta þá líka meiri
og bctri menn fyrir bragðið. Bet-
ur að allir kennarar væru eir.s a,-
þýðlegir og fjelagslyndir.