Bjarki - 14.01.1899, Blaðsíða 2

6
gcrt ólið ef clcki væri víð gert, en
ólíkt hættulegri væru þó slíkar
greinir ef þær kæmi í betri blöð-
unum. En eins og þegar er getið
væri það önnur illgirnin frá, að
gefa öðrum blöðum sök á þessu
eða hinni dönsku þjóð.
Greinirnar í »Köbenhavn« eru
tvær. Hin fyrri kom 28. Nóv. og
hljóðar svo:
Island.
I.
Maður, sem nákunnugur er á-
standinu á Islandi, hefur skýrt oss
frá því sem hjer fer á eftir, og er
það einkar vel til þcss fallið að
vekja athygli manna og ríkisþíngs-
ins sjerstaklega.
I dönskum blöðum má títt sjá
ummæii eftir íslsnskum blöðum, sem
kveina undan því hörmúngarástandi
Isiands, sem það verður að þola
af enskum botnverpíngum. Við
þeWa er svo hætt harmatölum yfir
því, hve illa Danmörk ræki friðun
landhelgi sinnar. í>etta mál nota
svo íslensku blöðin til að vekja ó-
vild til Danmerkur, og væri þessi
biöð lesin í Danmörku, þá myndu
menn iðulega sjá þar eina greinina
annari eiturmagnaðri í vorn garð.
Hjer eru því gildar ástæður til
að rannsaka þetta mál nokkru nán-
ar, svo dönsku þjóðinni og ríkis-
þínginu sjer í lagi verði ekki vilt-
ar sjónir. ÍJ v í s 11' k m e i n 1 ý g i
og varmenska sem Danmörk
verður fyrir í þessum ákær-
um á fáa sína líka.
Sannindin eru þessi, að botn-
verpíngar veiða alstaðat innan land-
helgi, og að þeir geta það svo ó-
hindrað, er af því, að Islendíngar
eru í bandalagi við Bretana
og tá hlut í arðinum fyrir það
að vera á njósn og vara þá við
varðskipinu Heimdalli. A þessu
hefur geingið árum saman, og þeg-
ar í fyrra lánaðist foríngjanum á
Heimdalli að fá lagasönnur á þessu.
En sökudólgurinn var sýknaður.
Frá þeim tíma geingur þetta at-
hæfi opinberlega og alstaðar, en
þángað til höfðu menn þó verið
dálítið varkárri. Við vörpuveiði
eru lagðar töluverðar sektir, sem
auka á hættuna, en hún er nú hje-
gömin.i einn þegar svona er umbúið.
Botnverpíngarnir og Islendíngar
haga nú öllu sín á miiii sem hjer
segir: A sumrin eru lúður og kolar
í háu verði á Einglandi, en þá er
allur fiskur annar verðh'till og eink-
um þorskur. Lúður og kolar eru
aftur á móti eingin verslunarvara á
Islandi, en þar á móti eru menn
þar ákaflega sólgnir í þorsk; úr hon-
um búa þeir til saltfisk. Bretar
taka því lúðuna og kolann en miðla
Isietidíngum þorskinum og til Iauna
hafa þeir sett verði á landi
sem geta gefið merki í tíma
þegar Heimdallur nálgast og
gera svo það að auki, að scgja Hcim-
dalli ekki frá lögbrotum Bret-
anna.
í>ó landhelgissvæðíð sje vítt, gæti
Heimdallur þó nokkurn veginn auð-
veldlega stöðvað vörpuveiðara á
fjörðunum, þó hann gripi þá ekki
sjálfur að lagabrotinu. A skipun-
um eru raðtölur sem lesa má af
landi. Og þó þau reyndu að breiða
yfir tölurnar, þá mætti þó skjóta
út báti þegar veður leyfir og lesa
nafn skipsins, því þau fara tnjög
seint meðan þau draga vörpurnar.
Verði það þá vottfast að skipið
hafi botnorpið, þá getur varðskipið
tekið það, þegar það hittir það síðar.
Væri nú nokkur alvara í þessum
hrinum Islendínga um ónýta laga-
vernd, þá yrði þó fyrst að gera þá
kröfu á hendur þeim, að þeir yrðu
þó sjálfir að styðja að töku skip-
anna. En þeir hjálpa þeim
þvert á móti til að komast
u n dan.
Þegar við þetta ástand er að
eiga, gæti ekki stórveldin einu sinni
varið landhelgi sína.
Þessar aðfarir Islendínga þarfn-
ast aungra athugasemda. Og hjer
er ekki að ræða um aðfarir eins
mans eða tveggja. Nei, málega
allur landslýður er samsekur f
þessu. Með þessari aðferð ná menn
drjúgum arði ómakslaust.
Heimdallur þarf því að
vaka yfir báðum, bæði Eingl-
um og lslendíngum, og það má
heita þrekvirki að hann getur ein-
stöku sinnum leikið á báða og náð
botnverpíngi. En þetta tekst auð-
vitað aðeins endur og eins og því
dynur hræsislegasta spott á Hcim-
dalli og dönsku stjórninni frá ís-
lensku blöðunum, og þetta nota
þau sjer til að æsa meir og meir
óvildina til Danmerkur.
Það vxri fróðlegt að athuga að-
farir Islendínga við Danmörku í
heild sinni, en vjer látum oss nægja
í þetta sinn að sýna almenníngi
aðeins eitt dæmi í viðbót, sem er
einkar fróðlegt .fyrir landbúnaðar-
fulltrúa vora,
Það kemur í næstu grein.
Hjer verður Bjarki litli líka að
nema staðar og geyma sjer bæði
þá grein og eins svar Dr. Valtýs
og Nationaltíðinda móti árásum
þessum.
I þýðíngunni hafa hjer aðeins
fáein atriflisorðin verið sett gisnu
letri, en í >Köbenhavn« er þriðj-
úngur greinarinnar gisinn og glent-
ur, svo að sem mest beri á.
Ritstj
Smátt og s.tórt.
--» «--
Stjórnarskrármálið.
Fjallkonan hefur prentað upp aðal-
kaflana úr brjefi ráðgjafans,:,,sem Dr.
Valtýr hefur birt, og bætir því við að
frumv. Valtýs myndi hafa feingið aðrar
undirtektir á þíngi síðast ef þetta
brjef hefði verið fullkunnugt þá, og
sparað margt rifrildi utan þíngs og
innan. Eetta mun satt vera hjá Fjallk.
og sama mun fleirum finnast út um
landið.
Friðarþíngið. Auk þess, sem
boðskapur Rússakeisara sýnir Ijóslega
hversu óbeit og andróður Sócialista
og mannúðarmanna móti stríðum og
herbúnaði, hafa grafið um sig í menta-
löndunum, þá ætlar boðskapurinn lík-
lega líka að votta betnr en flest ann-
að, hve vitamáttlausir konúngar og
keisarar eru nu á dögum í allri stjórn
og hve ósjálfbjarga leikhncttir þeir eru
í höndum þeirra flokka sem við völdin
eru í iöndunum.
Nikulás Rússakeisari er kailaður ein-
valdur af því þar er ekkert þing til
þess að takmarka vald hans, en það
hefur verið sagt um hann fyrir laungu
ekki síður en Alexander föður hans, að
hann hlypi ekki leingra, en tjóðurband
aðals og klerka leyfði honum.
Þetta sýnist ætla að rætast nú.
Meiri hluti útlendra blaða efar ekki að
Nikulási hafi gcingið gott til og hann
hafi haft einlægan vilja á að draga
eitthvað úr herbyrði bæði Rússa og
annara, en á sama tíma sem hann
sendir út friðarboð sitt, þá hefurRússa-
stjórn ekki minna en 20 herskíp í
byggíngu víðsvegar um heim; stór og
smá.
Retta boðar ekki frið eða takmörk-
un vopnanna. Enda er uú telegrafer-
að frá Vínarborg til enskra blaða, eins
og getið var síðast, að friðarfundurinn
muni verða hjegómi einn og fýluför.
Eað kvað jafnvel vera afráðið að þar
skuli ekki einu sinni nefnd takmörkun
herbúnaðar.
Þetta er ókosturinn á öllu einveldi:
Vilji harðstjórinn eitthvað gott er hann
myrtur eða bundinn af sínu eigin Iiði.
En vilji hann ilt — ja, þá hefur sjald-
an skort liðsmenn. En þrátt fyrir alt:
Þess verður þó getið sem gert er.
Seyðísfírði.
Veður hefur verið frcmur kalt
þcssa viku og bæði fjúk og skaf-
bylur með köflum. 7—9 st. frost
í gærkvöld og 1' dag.
Rasmussen póstafgreiðari er
veikur ennþá, cn þó heldur ljcttara.
Fyrir nokkrum dcgum borgaði
aðalumboðsmaður lífsábyrgðarfje-
lagsins Skandiu, Ernst lyfsali,
til dánarbú* Snorra Wiium 4000
krónur. Snorri hafði líftrygt sig
fyrir þá upphæð.
G r u d e dvaldi hjcr meðan Eg-
ill var nyrðra, og hefur gert
samnínga við ýmsa jarðeigendur
hjer um fjörðinn fyrir hönd fje-
lags eins í Noregi um, að það fái
einkarjett til að vinna málma og
steina í löndum þeirra Samníng-
arnir eru svo lagáðir að fjelagið
hafi leyfi til að leita máima í lcnd-
unum endurgjaldslaust, ensetjiþað
þar máimgröft I gáng, gjaldi það
500 kr. einu sinni og svo 50 aura
af hverri smálest sem unninn verð-
ur hjer eða útflutt. Þessar 500 kr.
verða að vera greiddar fyrir i.Jan.
1901. Samníngurinn ógildur ella.
Hvað maðurinn hefur. fyrir sjer
um málma auð hjer, er ckki kunnugt.
Þjóðsagnir af Austfjörðum
Safnað hefur Benedikt Sveinsson
— »:« —
Umskiftíngurínn.
Einu sinni bjuggu hjón á bæ
hjer eystra; þau áttu einn pilt
barna. Fyrsta árið óx hann og
dafnaði vel, en eftir það brá svo
við að honum fór mjög lítið fram
og gerðist fjarska óþægur, hljóða-
gjarn og brekóttur, og að öllu
leiti illilegur á brún og leiður í
lund, og át óvcnju mikið af barni á
hans aldri að vera. í’au hjón ýoru
vel efnuð svo hann hafði nógan
mat, þótt lítt seðjandi væri. Öllu
heimilisfólkinu var dreingurinn hvum-
leiður; bóndi skifti sjer lítið af
honum, en móður hans tók mjög
sárt til hans og hafði miklar ó-
náðir af honum, því hvorki vildi
fólkið neitt passa hann, enda trúði
móðirin eingum fyrir honum, og
kvað svo ramt að því, að hún
gat eigi vikið sjer út af heimilinu
árum sair.an, ekki svo mikið sem
farið til kirkju og hrygði það hana
mest, því hún var guðhrædd kona.
Svona liðu fjögur ur dreingn-
um fór lítið fram, en sama var ó-
þægðin. Um þær mundir var
vinnumaður hjá bónda, er öðrum
fremur var illa talað til krakkans;
kallaði hann umskiftíng og öðrum
illum nöfnum, og þótti móðurinni
miður að hann skyldi kalla bless-
unina sína umskiftíng. Að öðru
leiti Kkaði þeim hjonum mjög vel við
vinnumanninn, hann var sívinnandi
og glaður og mesti spilagosi, svo
hanfi kom cllum, sem á heimilu
voru til að hlægja þegar hann
vildi og jafnvel konunni til að brosa,
serp alla jafna var fremur dauf út
af barni sínu, og útaf því að hafa
eigi komið í kirkju 4 ár og ekk-
ert útlit til þess cnn að hún gæti
það. Einu sinni um sumarið er
hún að randa að tala um að all-
ir geti farið til blcssaðrar kirkj-
unnar og heyrt guðs orð nema
hún ein. Einginn vilji passa bless^
únina Sír.a á meðan. »Ja, jeg skal
passa krakkagreyið á Sunnudaginn
kcmur á rneðan þú fcrð til kirkju,
ef þú vilt« sagði vinnumaður.
Konan verður iifandi fcgin, þakkar
honum fyrír, og segist muni þiggja