Bjarki - 25.06.1900, Blaðsíða 1

ffiiít foíað i vika minst. Arg. 3 kr.
borgist fyrir í. Júlí, (erlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
Auglýsingar 8 aura ifnan; tnikiil ai-
sláttur et oft er auglýst. Uppsögrv
skrifleg fyrir 1. Október.
V. ár. -£4 Seyðisfirði, Mánudaginn 25. Júni 1900
Opið brjef
til
Þorgeirs i Vík,
frá
Jens Pálssyni.
• Herra Þorgeir í Vík!
I hallmælagrein yðar til fyrirfar-
andi þínga (t biaðinu Austra nr.
17 og 18) með fyrirsögninni »Of-
an úr sveit - utan frá sjó« hafið
þjer ekki lofað mjer að eiga ó-
skiftan hlut með öðrum þíngmönn-
um, heldur nefnt mig sjerstaklega
og hreytt að mjer, einum ailra
þíngmanna, strákslegum hrakýrðum.
Til þessa hefi jeg jafnan þagað við
gaspri misviturra iandsmálaglamrara
um tillögur mínar til latvdsmáia og
afskifti mfn af þeim. Nú mun þó
kurteislegra að bregða þeim vana
úr þvt þjer hafið haft svo mikið
við mig, umfram aðra þíngrrenn,
að Ieggja mig í einelti. Þjcr tnis-
virðið ekkt við mig, að brjef mitt
verður stutt, jeg hef annríki þessa
■daga og brestur tfma til að rita
lángt mál.
Fyrst vil jeg minnast ofurlítið á
hið pólitiska innihaid greinar vðar
og síðan bera hönd fyrir höfuð mjer.
I.
í fyrsta kafla ritgjörðarinnar lítið
þjer yfir ig. öldina og segið fram-
farir vorar harla litlar bæði í raun
og veru og hlutfallslega við aðtar
þjóðir. Mismunurinn á vorum hög-
um og nágrannaþjóðanna hafi verið
tninni í byrjun aldarinnar, en sje
að verða æ meiri og meiri, vjer
sjeum stöðugt og óðfluga að drag-
ast aftur úr. Kappsiglíng vor á
braut framfaranna móts við þeirra
sje sem »amlóðasiglíng á opnum
bát með ónýtt lið og illa stjórnað*
móts við hamhleypu siglfng á ör-
skreiðum gufuskipum með koslalið,
er vel er stjórnað.
Hún er ekki björt framtíðin sem
þjer setjið löndum yðar fyrir sjónir,
Þorgeir góður, með þessari stað-
hæfing yðar, það er hvorki meira
nje minna en algert vonleysi og
þar af leíðandi annaðhvort uppgjöf
í sinnulejfsi út í eymd og dauða,
eða flótti af landi brott, sem þier
með henni innrætið landslýðnum,
meðan þjer ekki bendið á sönn
skýlaust dugandi ráð til að halda í
við nágrannaþjóðirnar, en það ráð
finst bvergi í grein yðar En svo
vil jeg spyrja yður, hvern siðferð-
islegan rjett hafið þjer til þess, að
koma fram mcð jafn ógnandi stað-
hæfíng án þess jafnframt að færa
óyggjandi vörn fyrir henni ? En til
þess gerið þjer einga tilraun, þvert
á móti eru ummæli yðar rnjög vill-
andi. Af þeim verður ekki annað
sjeð, en að vjer Íslendíngar höfum
notið sjálfforræðis jafnmörg ár aldar-
innar eins og nágrannaþjóðirnar og
að þvf leyti staðið jafnvel að vígi.
En lángt er frá að svo sje, þar
sem vjer höfum notið aðeins vísis
til sjálfforræðis einn fjórðúng aldar,
er. þær fulikomnara og miklu ieing-
ur. Þannig takið. þjer hvatvíslega
til skiiyrðaiauss samanburðar það,
sem eigi er sambærlegt. Til þess
að þessi fuilyrðíng yðar geti verið
forsvaranleg þurfið þjer að sanna
að nágrannaþjóðunum í rjettri til-
tölu við auðmagn, landskosti og
fólksfjölda hafi farið nieira fram í oíi-
um greinum sansantöldum á fyrsta
aídarfjórðúngi sjálfsforræðis þeirra,
heldur enn oss hefur faiið, að eign-
ir þeirra, fratnleiðsia andleg og lík-
arnieg, verslunarmagn og mentun
hafi tiltöiulega aukist meir hjá þeim
en oss Þá virðist þjer og blindur
á báðum augum . fyrir því, að á
síðara helmfngi þessara 25 ára vors
þjóðbúskapar hafa mestallar fram-
farirnar orðið, því þeim, sem á síð-
ustu þíngunum hafa setið og þeim
framförum hafa til vegar komið,
hallmælið þjer harðlega.
Þá er þjer hafið varpað fram
þessari órökstuddu fuliyrðíng yðar,
spyrjið þjer: »hverju er um að
kenna?« og haldið því fram, að
landið, »okkar ástkæra ísafold« sje
ekki á nokkurn hátt um það að
kenna, að vjer höfum orðið og sje-
urn að verða svo mjög á eftir ná-
grannaþjóðuRum., Samkvæmt þessu
er það yðar kenníng, að Island
þrátt fyrir hnattstöðu, stærð og
ásigkomulag, sje fyrir 70 þúsund
fátæklínga jafn hagkvæmt framfara-
land eins og DanmöVk, Nor|egur,
Svíþjóð og Skotland fyrir sínar
milljónir margfalt auðugrj manna.
Þeg-ar þjer eruð á álykti narleið
yðar kominn út í þessa afskaplegu
vitleysu, þá er eins og þjer hafið
eitthvert veður af, að þjer sjeuð
að komast í bobbá, cn út úr hon-
um skríðið þjer jafnharðan um þá
bina alkunnu haildhægu smugu, að
kenna þíngi og stjórn um alt sam-
an. Af allri grein yðar upp frá því
er augljóst, að þjer meinið bara
þíngið, þótt þjer nefnið stjórnina
með, svona upp á stáss. Þíngið á
að fá skell hjá yður, til þess eru
refarnir skornir.
Annan kafla greinar ýðar byrjið
þjer með strákslegu sparki til sjera
jóns Bjarnasonar í Winnipeg; þjer
viljið gera fyrirlestra hans að
agentaritlíngum og þ j e r bregðið
h o n u m um að hann »komist
heimskulega að orði«. Jeg aumkv-
ast yfir yður. Að öðru leyti leiði
jeg þennan »vesturheimska« útúrdúr
yðar hjá mjer, enda mun ekki
vesturfarirnar hjeðan af að óttast,
úr því þjer — sjálfur Þor-
g e i r í V í k — hafið slegið því
föstu, að ísland sje »jafnvel ekki
verra en sjálf Can.ada* og úr því
þjervitið »að öilum skynber-
andi mönnum, að undanteknum
agentunum, muni bera saman um,
að hjer sje vel lífvænlegt*. Eftir
þessu fara til Vesturheims hjeðan
þeir einir menn, sem ekki eru
skynberandi, og virðist ekki mikil
eftirsjá í þeim.
Þjer segið næst að oss vanti
eitt: penfnga, en út frá því, að oss
skorti hvorki vit nje viíja til að
brúka þá, segist þjer gánga sem
gefnu, en svo atyrðið þjer þíngið
með óralaungurn romsum einmitt
fyrir það, að það hafi vantað bæði
vit og vilja til að verja fje lands-
ins vel og rjett.
Þjer segið að nágrannaþjóðirnar
afli sjer fjárins með því, að láta
ekkert tækifæri ónotað til að efla og
styrkja þá atvinnuvcgi, sem best
geti þrifist í landinu, en þegar til
slíks hafi komið hjá oss, þá hafi
þíngið þagað og ekkert viljað hafa
mcð það að gera, fleygt í atvinnu-
vegina smábitum »eins og beini í
sníkinn hund til þess að koma þeim
af sjer«. »Þegar landbúnaður og
sjávarútvegur hafi verið nefndir á
nafn, þá hafi þíngheimur að mestu
þagnað«, en »sjc farið að tala um
járnbrautariagnfng austur að Heklu,
eimskipa útgerð, akbrautir, setu
ráðgjafans í ríkisráði •■g önnur
»stór«-mál, þá kjafti á hverju þíng-
peði hver tuska«. Utundan þess-
um ógeðslega vandiætíngabúnfngi
yðar g.ægist þcssi alþekta fjarstæð-
iskraiá »vjer viljum hafa menníng,
framfarir, viðgúng atvinnuvega vorra,
hagstæða verslun, en um nauðsyn-
legustu skilyrði fyrir allri þessari
framför varðar oss Íslendínga ekki
lifandi ögn. Vjer skulum ekki láta
pss henda sömu heimskuna, sem
ailar aðrar þjóðir að þykjast þurfa
að fást um nokkur framfara og
menmngarskilyrði.
Jafnframt því að hrakyrðast um
að þíngið hafi ekkert gert af viti
nje að gagni fyrir atvinnuvegina,
skorið þjer á bændur, að heimta
að þíngið veiti og verji stórfje,
eftir vorum mælikvarða tii þeirra.
— Það þarf áræði, mjer liggur við
að segja fífldirfsku, til að koma
fram með slíka áskorun, jasfn gagn-
tekinn af vantrausti á þínginu —
jafn frfandi því vit.s og grunandi
það um gæsku sem þjer eruð, og
það þarf ósvífni til að fordæma
jafnhrottalega og þjer gerið aðgerð-
ir þíngsins til viðreisnar atvinnu-
vegunum, en benda ekki á neitt
ráð til að koma þeim upp með
þessu áskilda »stórfje« annað en
það eitt að friða hvali, jafntvísýnt
og óframkvæmanlegt sem það ráð er.
En Hvað ér jeg að fara? Scgir
það sig ekki sjálft, að þjer eigið
við þfngið eins og það var, meðan
jeg og aðrir voru þar, en ekki við
þfngið sem verður, þegar þjer er-
uð kominn á það með allan yðar
vitsmunaforða — vitra þíngið, sem
skáldin munu kveða um : »Þar stóð
hann Þorgeir á þíngij þá er »stór-
fjenu« stefnt var að lýði,* þar var
hann »Þorgeir í Vík«,sem þjóðina
frelsaði úr neyð«.
í þriðja kafianum ránkar yður við
því, að þíngið hafi þó veitt allmik-
ið fje og gert allmargt aðalatvinnu-
vegum vorum til viðreisnar, og
kannist meira að segja við, að sam-
gaungubætur síðustu þínga á sjó
og landi sjeu þeim líka óbeinlínis
til viðgángs. En yfirlit yðar yfir að-
gerðir þfngsins, aðalatvinnuvegum
landsins til efiíngar, bendir á, að
yður sje ekki Ijóst, það er þjer rit-
ið um, með þyí þjer sleppið að
geta annara eins höfuðatriða eins
og sjómannaskólans og Ræktunar-
sjóðs Islands, en samt sem áður
hefðu þau atriði sem þjer nefnið
átt að knýja yður til að sjá, að
ummæli yðar um þögn og afskífta-
leysi þíngsins um atvinnumálin eru
staðlaust bral'.yrðabull.