Bjarki - 04.02.1901, Blaðsíða 1

E 'tt blað á viku. Vcrð 'árg. 3 br.
borgist fyrir i. júlí, (erlenriis 4 kr.
borgist fyrirfranj).
Uppsögn skrifleg, ógild nema komin
sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi
sje þá skuldlaus við blaðið.
9
3Tgftgms,i,a.Mii >jtrm—— i«zafrs«fig»:ý-ltaii»»^Keaggaitt;qag*,CTua/ai't~
war«wa?«.!eB*«JS5isOTŒBC3
VI. ár. 4
Seyöisfirði, mánudaginn 4. febrúar
1901
Athugavert ástand.
Bækur og rit.
-:o:-
Það var Icalt á laugardaghin var þ. 26. þ. m.;
inni í sumum húsum hníptu fátækar konur
með börnin sín föl af kulda, vesaldarleg og
tklæðlítil, í kríngum ofnana með hálfútkulnuð-
um glæðum, þvf kolin eru dýr, og aumíngja
konan veit það; hún veit líka, að það er að
verða búið úr hundrað punda pokanum, sem
fmaðurinn fyrir fáum dögum haiði herjað út
með umyrðum í einhvcrri verslan. En hún
veit ekki hvernig á að fá aftur í pokann, og
þó þarf að fá í marga áður en veturinn segir
.af sýec, ef vel á að fara.
Það er því miður ofvíða svona ástatt. Það
er mörg konan sem hefur ástæðu til að kvíða
hverjum komandi degí í vetrarhörkunum, þeg-
ar .ekkert er til í ofninn, og lítið og ónoíalegt
viðurværi. En þó <er ein plágan þýngst og
verst fyrir sumar þessar fátæku konur og það
er að sjá manninn fullan og með fulla Drenni-
vínsflösku dögum oftar, sem hann kaupir fyrir
þá aura sem kouan átti heimtíng á að yrði
varið til að bæta kjör hcnnar og barnanna.
Jeg sá þetta al-lt á laugardaginn; jeg hef reynd-
ar sjeð það oft áður, en það fjekk venju frem-
■ur á mig, því jeg kom víða þann dag, og rak
mig á svo rnargt. T. d. mætti jeg, cða varð
var við á Búðareyfinni bláfátæka menn, sem
slángruðu þreifandi fullir til og frá. Það er
sama hverjir það voru ,,eða hvar þeir áttu
heima; en þeir vita best sjáifir, hvort fjárhag-
ur þeirra þolir brennivínskaup og þær afleið-
íngar sem drykkjuskapur hefur í för með sjer.
Goodterr.plarar og bindindismenn í bænurn ættu
að leggja kapp á að lá fátæka heimilisfeður
sem drekka inní fjelögin; það er velgjörníng-
ur, ekki síst við konurnar og börnin.
Jeg hefi nýlega heyrt mann segja, að sjer
hafi reiknast svo til, eftir skýrslum sem komu
í Bjarka, að á Seyðisfirði væru seld Öifaung og
vínfaung fyrir nálægt 50,000 krónur; það er á-
takanleg upphæð þegar litið er þess, að þao
er aðeins dáiítill partur af Múlasýslum sem
ber þessa byrði.
Múlsýslúngar! hættið nú með nýu öldinni
að lcaupa og drekkajáfengi. Leggið eptirieiðis
jafnmikla upphæð í sjóð og þið hafið áður
varið til áfengiskaupa; þá verður tuttugasta
öldin gullöld. Lokið brennivínshlutafjelaginu
og vínverslunum á Seyðisfirði, með ykkar ei'gin
sómatilfinníngu, með tilfinníngu fyrir velferð
konu og barna, með því að hætta að kaupa og
neyta áfeingra drykkja.
Niðurjöfnunarncfndin í bærum ætti að Ieggja
hlífðarlaust útsvar á vfnverslanirnar, því bæði
or það ábatasöm vcrslan og aðeins rekin í
gróðaskyni, en ekki í þarfir almenníngs, cn á
oft drjúgan þátt í örbyrgð og vcsaldómi
margra heimila og einsíakra manna. N.
—o—
2. Búnaðarritl, 2 (14,) á r.
Bjarki hefur áður minnst á 1. hefti Búnað-
arritsins frá fyrra ári og gat þá jafnframt uœ
þá breytíng sem síðasti. ár varð á útgáfunni:
að Búnaðarfjelag Islands tók hana að sjer og,
að fjelagsmenn fá nú ritið ókeypis.
X þessu síðara hefti árgángsins, sem nú er
nýsent Bjarka, cr fyrst franvhald og endir á
sögu búnáðarfjelags suðuramtsins, eftir H. Kr.
Friðriksson. Þar segir meðal annars að Einar
í Nesi bar fyrstur manna þá uppástúngu fram
1877, að eitt búnaðarfjelag yrðí myndað fyrir
allt iandið eíns og nú er orðið og allir bún-
aðarsjóðir landsins sameinaðir í citt. Einu
sinni hefur fjeiagið geingist fyrir verðlauna-
sýníngum á gripum. Eins og kunnugt cr eru
þær mjög tíðar víða erlcndis og taldar hafa
góð áhrif. Væri ekki rjctt að búnaðarfjclagið
reyndi aftur að koma þeim á hjer á landi,
þótt lítið yrði úr þeirri tilraun scm áður var
gerð ?
Næsta riígcrðin er um karbólsýruböð, eftir
H. ICr Friðriksson, og mæiir hanu með }>eim
fremur öllu öðru.
Þá cr iaung og fróðleg ritgerð, eftir Sig.
búfr. og alþm. Sigurðsson frá Lángholti, um
búnaðarskólana í Noregi. Þeir hafa átt þar
töluvert erfitt uppdráítar og enn í dag er ekki
hægt að segja, að nokkurt fast skipulag sjc á
þá komið. Hvert arnt er 'að mcstu sjálfrátt
um fyrirkomulag búnaðarskóla síns. Nefnd,
sem nýlega hefur fjallað um þetta mál, Icggur
tii að stofnaðir verði vetrarskólar í sambandi
við búnaðarskólanu og kcnni þeir cinúngis bók-
lega búfræði; einnig, að stofnaðir sjcu smá-
búnaðarskólar í sveitum með 2— 3 mánaða
námstíma og þar kcnnd bókleg búfræði, en
bæði eldri og ýngri menn geti notið kensl-
unnar.
Síra Vilhj. Briem ritar um gaddavírsgirðíng-
ar og leggur til að m.enn taki þær upp, til
þess að girða kríngurn tún, nátthaga o. s. frv.,
í stað grjot- eða torf-garða. Þessi girðíng
ætiar hann muni kosta nái. 35 au. faðrnurinn
og er þá reiknað bæði efni og vinna.
En leingsta og merkilegasta ritgerðin í
þessu hefti er »Leiðarvísir um mcðferð mjólk-
ur«, eltir Hans Grönfeldt Jepsen, danskan mann,'
sem nú er við búnaðarskólann á Ilvanneyri til
að kenna mjólkurmeðferð. Þessi ritgerð er
einnig seld scm sjerprentun. Hana ætti hvert
landbúnaðarhcimili að eiga. Og svo má ségja
um Búnaðarritið í heild sinni. Það hefur ailt-
af verið vel úr garði gert, cn illa keypt. Þetta
siðara befti kostar sjerstakt 1 kr., en fyrra
hcftið 50 au.
Heimskuleg nöfn.
Eftir B e 11. S v e i n s s o n.
—o—
Það er oft bæði hryggilegt og hiægilegt að
heyra hve altof margir hjer á landi afskræma
gömul og fögur mannanöfn með því að skeyta
aftan eða framan við þau einhverri smekk- og
lokleysu, eða þá nefna börn sín einhverjum
• útlendum reifara eða riddarasögu nöfnum og
smekklcysis skrfpanöfnum, sem ekkert vit er
í. Þó er mjer einna verst við að heyra tveim
nöfnum, öðru ísiensku (norrænu) en hinu ein-
hverju viðrinis nafni, leingst utan úr heimi, vera
klínt á 'sama manninn.
Nú í seinni tfð hefur mjer fundist þessi ó-
siður gánga lángt úr hófi, og hafa þó ýmsir
að því fundið í ritum og iæðu, og bent mönn-
um á hjeivillíngsskapinn í þessu tilliti, og það
að maklegleikum. En betur má ef duga skal;
það verður að benda þjóðinni á það, sem mið-
ur fer hjá henni og það afdráttarlaust eins í
þessu tilliti eins og öðru og það oftar en einu-
sinni eða tvisvar. Það lýsir stöku smekklcysi
hjá þjóðinni, að vera að talca upp og halda
við mörgum þeim nöfnum, sem nú eru farin
að tíðkast. Eitt þykir mjer kímilegt, þegar
fóík er að tala um hvað þetta og þetta nafn-
ið sje fallegt og hvað þetla og þetta uafnið
sje Ijótt, vitandi ekki vitund um þýðíngu þess.
Jeg hef bjer tínt saman töluvert hrafl af
slfkum nöfnum bæði útlendum og innlendum.
En fiestum gömlum nöfnum, Jió úfiend sjcu,
hef jeg sieft, sem jeg áleit að vferu hvort sem
er búin að vinna sjer hjer hefð. Einnig hef
jeg sleft flestum nöfnum ritníngarinnar, því það
eru víst tiltölulega fá nöfn í henni, sem eigi
eru orðin að nokkiu leyti innlend, eða svo
mun mörgúm finnast, éitt að minsta kosti, al-
! geingasta nafnið á landinu, n. 1. Jón.
Þetta nafnaregistur, sem hjer fer á eftir, er
a'ls eigi sett nokkrum einstökum manni til
hneisu eða mínnkunar, nei alls eigi, heldur er
það sctt hjer einvörðúngu þjóðinni tíl athug-
unar, ef ske mætti að einhver bót yrði ráðin
á þessu, J)ví æskilegt væri, að þctta breyttist
til batnaðar sem fyrst.
Já, iandar góðir! látum þessi útlcndu og ó-
íslenskulcgu nöfn eigi ílendast hjá oss meira
en orðið cr. Ivostum hcldur kapps um að
útrýma þeim smám saman.
Notum heldur vor gömlu norrænu fögru
he.tjunöfn, sem bæði eru þjóöinni og hverjum
einstaklíng hennar til sóma.
Því miðúr hcyrast nú sjaldan nefnd nöfn
eins og t. d. Örn, Hraín, Úifur, Haukur, Hild-
ur, Herdýs, Ásta, Unnur o. s. frv., heldur t. d.:
Aðalbjörg, Aðalheiður, Aðaljón, Aðalpjetur,
Albína, Arnórina, Ástaþóra, Ástmann, Ast-
valdur, Ástvin, Ástrós, Astmundur, Augústa,
Augústfna.
Bentína, Brandþrúður, Briet, Birgitta, Báld-