Bjarki - 09.04.1901, Blaðsíða 3

5i
3?eir verða sjálfsagt margir sem um hann sækja.
En sagt er að síra Jón Helgason búist við að
hafa mikil áhrif á þessa styrkveitíngu og telji
sjálfsagt að guðfræðíngar verði látnir gánga
þar fyrir öðrum, af því að stofnandi sjóðsins
var guðfræðíngur. En gjafabrjefið gefur einga
heimild til að taka guðfræðínga fram yfir aðra
Þar er ekkert orð sem bendi í þá átt að gef-
andinn hafi ætlast til þess. Og guðfræðíngar
standa, eins og skiljanlegt er, ver að vígi en
aðrir til þess að takast á hendur heimspekis
nám. Ef gefandinn hefði ætlað styrkinn guð-
fræðíngum fremur öðrum, þá hefði hann vafa-
laust látið gjafabrjefið bera það með sjer, og
þá hefði hann líka lagt veitíngu styrksins í
hendur biskups og prestaskólakennaranna, en
nú er hún lögð í hendur landshöfðíngja eftir
samráði við stiftsyfirvöidin.
I Khöfn eru nú tveir stúdentar, sem hafa
gert heimspeki og fagurfræði að höfuðnáms-
grein sinni, annar stúdent frá '94, hinn frá
'96. Eðlilegast virðist að tvær fyrstu styrk-
veitíngarnar lentu hjá þeim.
En hvort sem styrkveitíngin tekst nú heppi-
lega eða óheppilsga, þá á Hannes Arnason
skilið að hans sje minnst með heiðri og Iofi
fyrir gjöfina.
Aldamótaspádómar.
— :o: —
Stjörnufræðíngurinn Sir Norman Lockyer í
Lundúnum hyggur að aðaluppgötvanir stjörnu-
fræðinnar á 20. öldinni verði innifaldar í því
að menn fái nánari þekking á sólblettunum og
áhrifum þeirra á veðurlagið. Þær uppgötvan-
ir hyggur hann að Ameríkumenn muni gera,
því hvergi eru störnuturnar jafnvel útbúnir að
verkfærum og þar. Hann heldur, að áður öld-
inni lýkur verði nákvæmlega hægt að seigja fyr-
ir hvernig veðurbreytingar múni verða á hverj-
um stað, svo að koma meigi í veg íyrir mik-
ið af þvf tjóni sem þær nú valda. Störnu-
fræðtngarnir geta þá t. d. sagt mdverjum fyr-
ir, hver ár þar muni verða uppskerubrestur
sakir regnleysis o. s. frv.
Rafmagnsfræðingurinn Sir W. H. Preece,
sem ásamt Marconi hefur gert merkilegar upp-
götvanir viðvíkjandi loftfrjettaskeytunum, hygg-
ur að þau verði fyrsta stórnýúng aldarinnar.
Þó segir hann að þau muni aldrei geta kom-
ið algerlega f stað frjettaþráðarins
Verkfræðíngurinn sir J. W. Barry segir að
Eíngland verði á 20. öldinni að fá nýan vinn-
ukraft í stað kolanna og gufunnar. Hann tal-
ar um að hefta frárennsli regnvatnsins í fjöll-
um Skotlands og Wales og búa til úr því fossa
til þess að knýa áfram rafmagnsvjelar. Hann
trúir ekki á það, að menn komist upp á að
nota aflið sem felst í aðfalli og útfalli sjávar-
ins sem vinnukraft. Samgaungutæri innan stór-
bofganna hyggur haun muni íaka miklum breyt-
ingum, vegirnir verði lagðir í loftinu og niðri
í jörðunni; einnig telur hann víst, að hreyfan-
lagar götur verði algeiagar, líkt og sú Sem
nofuð var vió Parísarsýi ínguna í sumar.
Sir W. Cfookes, eðlisfræðíngur, hyggur að
flugvjelar og loltsiglingar verði algeingai á
þessari öld. Tilraunir Zeppelíns greifa í þá
átt telur hann mjög mikils verðar. Mr. J. W.
Swan, fræðibróðir hans, telur mest um vert
að ný aðferð finnist til að framleiða rafmagn
ódýrara en nú á sjer með eimkrafti cða vatns-
krafti.
Hinn franski efnafræðingur Berthelot hyggur
að merkilegasta uppgötvun 20. aldarinnar verði
sú, að menn læri að ná fæðu sinni- utan dýra-
eða jurta-ríkisins. taka til fæðu kolefnið úr
kolsýrunni, vatnsefnið úr vatninu og köfnunar-
efni og súrefni úr loftinu. En til þess að
þetta geti borgað sig verða menn að ná í
mjög ódýran vinnukraft og þann kraft vill
Berthelot fá sumpart utan að, beinlinis frá sólunni,
sumpart innan að úr jörðunni, frá hitanum sem
menn hugsa sjer þar inni fyrir. Takist verk-
fræðíngunum að finna upp ráð til að bora eða
grafa inn í jarðskorpuna 4 — 5000 rreter,
segir hann að vatnið neðst í þeim brunnum
verði svo heitt að þar fáist þrýstiafl scm geti
knúið áfam allar vjelar heimsins. Og þegar
krafturinn er feinginn er ekkert því til fyrir-
stöðu að fæðuefnið verði framteitt á þennan
hátt. Hver maður getur þá borið með sjer í
vasa sínum fteðu til margra daga og neytt
hennar hvar sem hann vill. Hnífa, skciðar og
gaffla þurfa menn ekki framar að nota. Þessi
fæða verður ekki dýr og hver og einn getur
feingið hana eftir sínum smekk. Húngursneyð
þekkist þá ekki framar. Alidyrin, sem nú eru,
verða þá flest óþörf.
Efnafræðíngurinn sír. H. RoscOe telur mest
um vert fyrst um sinn að nota vatnsaflið, taka
fossana í vinnu. Hann segir að verksmiðju-
iðnaðurinn hljóti nú fyrst að flytjast frá kola
löndunum til fossaiandanna. Og einga trú
hefur hann á því að sjávarföllin geti komið í
stað fossaaflsins. Annars hyggur hann að að-
aiuppgötvanir aldarinnar verði gerðar í læknis-
fræðinni, menn finni ný og ný meðöl til þess
að koma í veg fyiir kviknun sjúkdóma og út-
breiðslu þeirra.
Seyðisfirði 9. apríi 1901.
Nú um páskana hefur verið harðasti hríðárbálk-
urinn sem komið hefur fyrir á vetrinum. Á mið-
vikudaginn var blindbylur, á fimmtudaginn bjart og
kalt, en á föstudaginn gerði aftur hríð og hefur
verið nær stöðugt iilviður síðart, verst á páskadag.
Snjór er hjer nú kominn miklu meiri en nokkru
sinni áður í vetur og nær ófært umferðar.
Á miðvikudaginn kom hjer inn dönsk fiskiskúta,
Volunter, frá Bornhólm. Skipstjóri og eigandi er
Friðgeir Hallgrfmsson, sem hefur um mörg undan-
farandi ár stundað fiskiveiðar við Vesturlandið.
Iiann rjeð hjer átta menn á skipið og hcldur síðan
vestur fyrir land.
Ágætur afli er sagður við Vestmannaeyjar og á
Faxaflóa; fregnin höfð eftir hvalveiðaskipi, sem að
sunnan kom.
Á bæjarstjórnarfundi 30. f. m. voru þeir kosnir
til að semja skipulagsskrá handa Styrktarsjóði Seyð-
firskra sjómannaekkna: Jóh. Jóhannesson sýsium.,
Jón í Múla og Marteinn tíjarnason,
Frá hvarfi Jóh. Jóhannessonar, sem peníngana
sveik ut úr sparisjóði Éyfirðinga, er sagt svo af
manni, scm nýlega er korninu að norðan: >Hann
var í gatslu hjá hreppstjóranum á Kjarna, skarnmt
frá Akureyri, og ’nafði fyrir fáum dögum heyrt dóm
sinn. Að áliðnum degi kom ókunnur kvennaður og
bað um Ieyfi til að taia við Jóhannes. Hún kvaðstvera
úr Skagafirdi og á leið inn í Eyjnfjoið, að vissuin
bæ, sem hún nefndi. í*au töluðust aðeins nokkur
orð við. Legar á leið kvöldið kvartaði Jóhannes
mikið um fótakulda og fór svo að hann hafði út
þrenna sokka. Hatti sínum og yfirfrakka hafði hann
einnig náð í framhýsi þar í bænum og hjelt svo
burt vel útbúinnt> að fötum. Brjef hafði hann að
sögn skilið eftir til sýslumanns Eyfirðínga og kvað
nú mundi örðugra að hafa upp á sjer en í fyrra
skiftið. Haldið er að hin pilsklædda vera, sem
heimsótti Jóhannes, hafi verið karlmaður í dular-
búníngi, einhver af kunníngjum Jóhannesar að vest-
an, og haff komið til þess að hjálpa honum á flótt-
anura. Að minnsta kosti hafði einginn Skagfirskur
kvennmaður komið á bæ þann sem kona þessi hafði
nefnt til sem áfángastað sinn.c
ÝMISLEGT.
—o —
Kafskip, þ. e. skip sem gánga undh yfir-
borði vatnsins. eru menn nú dálítið farnir að
nota erlendis og búast við að þau verði al-
mennt notuð áður lángt um líður. Sá sem
mestar tilraunir og uppgötvanir hefur gert í
þessa átt er Ameríkanskur maður, J. P. Hol-
land. Nú sem stendur hefur hann sjö kafskip
í smíðum fyrir stjórn Bandaríkjanna. Þýðíng
þessarar uppgötvunar er meðal annars mjög
míkil fyrir hernað á sjó. Eins og skiljanlegt
er, er ekki hægt að verja skipafiota, sem ligg-
ur á yfirborði hafsins, gegn óvinaher, sem held-
ur til á skipum sínum niðri í djúpinu. Kaf-
skipin geta skotist upp til yfirborðsins sem
allra snöggvast, skotið á hin skipin og horfið
að vörmu spori í hafið áður en náð verði að
miða á þau. Kafskipin eru knúin áfram með
rafmagnsvjelum og með þeim er einnig sjeð
fyrir nýu og fersku andrúmslofti eftir því sem
með þarf. Eingar sjóborgir eða sjóvirki geta
staðist árásir kafbátanna. Með þeim má senda
spreingiefni innundir hafnarvirkin hversu stór
ofansjávarfloti sem til varnar er.
Til ferða yfir breið höf halda menn að
kafskipin muni naumast nokkrurntíma verða
notuð. En til styttri ferða verða þau mjög
þægileg, t. d. til ferðarinnar yfir- sundið milli
Einglands og Frakklands. Þeir sem með þeim
fara þurfa ekki að óttast sjóveikina. Því und-
ir vatnsfletinum er alit kyrt og farþegarnir
verða ekki varir við hreifíngar skipsins. Þeir
vcrða líka lausir við hina óþægilegu lykt sem
alltaf er af gutuvjclum eimskipanna.
Kafskipin mega enn sem komið er ekki vera
leingri en 50—70 metra. Væru þau stærri
yrðu rafmagnsvjelarnar sem til þeirra þyrfti
of þúngar. Menn hafa reynt að nota fijótandi
loft til að framleiða hreifiafiið í stað rafmagns,
en það hefur ekki tekist. Vísindalega þýðíngu
geta kafskipin haft að því leyti, að hægra
verður að kanna djúp höf cn áður hefurverið.
Hve djúpt þau geti komist vita menn ekki.
Sumir segja 130 metra. En þetta er komið
. undir styrkleik skipanna og móístöðuafli gegn
þrýstíngunni niðri í vatninu. Með þeim verð-
nr miklu hægra en nú er að ná skipum, sem
sokkið hafa, og öðrum munum af mararbotni.
Hætta við meðferð kafskipanna virðist ekki
vera mikil, því við ailar tiiraunirnar, sem gerð-
ar hafa verið meðan á uppfundníngunni stóð,
heíur aðeins einn maður látið lífið.
Nýan spiiabánká, svipaða.i bánkanurn í Monte
Cario, er nú talað um að stofna, en öil ríki