Bjarki - 09.04.1901, Blaðsíða 1

Eitt blað á viku. Verð árg. 3 kr,
borgist fyrir 1. júh', (erlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
Uppsögn skrifleg, ógiid nema komín
sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupand|
sje þá skuldlaus við blaðið.
Vi. ár. 13
Seyðisfirði, þrlðjudagínn 9. april
Kínastrióið.
I’að er sagt að Kínaófriðurinn sje háður
gegn ómenntaðri þjóð í menníngarinnar nafni,
og á þennan hátt vilja Norðuráifubúar rjett-
læta grimdar- og ódæðis-verkin. En það er
mikiu nær sanni að rjettlæta Búaófriðinn með
þeirri afsökun. Og afarmikill munur hefur
verið á framferði Einglendínga gegn Búum og
athæfi Norðurálfumanna í Kína. Þeir hafa
stundum komið þar fram líkari viiludýrum cn
siðuðum mönnum. Skoðun Norðurálfumanna
almennt á Kína og Kfnverjum hefur að miklu
leyti myndast af frjettaburði fáfróðra og eigin-
■gjarnra trúboða. Menníng Kíuverja er ólík
menm'ngu Vesturlandaþjóðanna, en Kínverjar
standa þar framar að ýmsu leyti. I’eirra menn-
íng er margfalt eldri, trúarbrögð þeirra að
minnsta kosti eins fullkomin, heimspekileg vís-
indi cru hjá þeim á háu stigi, en í verklegum
vísindum eru þeir á eftir. Og þó er land
þeirra betur ræktað en nokkurt land í Norð-
urálfu. Á einni ferh.m. í Kína geta lifað að
minnsta kosti tvöfalt eða þrefalt fleiri menn en
á jafnstórum bietti í þeim löudum sem best
eru ræktuð annarsstaðar.
Enskur maður, dr. I. E. Dillon, sem verið
hefur með 1' Kínastríðinu, hefur lýst frarnferði
Norðurálfubúa þar eystra. Og sú lýsíng er
hroðaleg. Hann segir, að það væri rángt að
dæma menníngu þessara tveggja mannflokka,
hins hvíta og hins gula, ettir framkomu þeirra
í þessu stríði, en ef dæma skyldi eftir henni,,
þá yrði dómurinn sá, að siðmenníngin stæði á
miklu I’ægra stígi hjá hvíta fiokktium. Dr. Diilon
kom til bæarins Tongkcv við Peihofljótið skömmu
eftir að herflokkar Norðurálfuþjóðanna. höfðu
herjað þar. Ibúarnir höfðu verið drepnir unn-
vörpum, húsin rænd og brennd. Uppúr rúst-
unum stóðu sumstaðar hálfjetnir mannaskrokk-
ar; hermennirnir höfðu ekki ske'ytt utn að hyija
líkin öðruvísi en svo, að þeir hryntu yfir þau
múrveggjum eða köstuðu yfir þau hálmdýnum.
Ein saga af hernaði Norðurálfumanna, sem
flaug um allt Kínaveldi, hijóðar svo: Um 300
verkmenn lifðu á því að flytja vörur f og úr
skipum útiendra þjóoa á höfninni við Taku.
Til þess að lifa sem ódýrast og koma ekki
í bága við aðra feingu þeir sjer í sameiníngu
skip til að búa í og lögðu því þar á höfn-
inni. I’egar cinga atvinnu var að fá hjeldu
þeir kyrru fyrir í skipi sínu, en þegar atvinna'
bauðst unnu þeir eins og hestar. Þannig
höfðu þeir lifað án þess að gera nokkrum
mein. Svo kom her Norðurálfumanna til Taku.
Þeir sem í skipinu bjuggu urðu hræddir og á-
settu sjer að halda til Iands. Peir hugsuðu,
að þar sem þeir væru verkamenn, sem hefðu
óbeit á ófriðnum, mundu þeir verða látnir fara
í friði og lögðu skútu sinni til lands. En
rússneskir hermenn feingu áður auga á þeim
og hafði, að sögn, verið gefin sú skipun, að
skjóta undantekníngarlaust alla menn sem þeir
næðu til og bæru hárpísk. Rússar drápu hvern
mann sem á skipinu var. Þessi saga fiaug um
Kína sem dæmi uppá framferði Norðurálfubúa,
ekki svo mjög af því að hun væri hroðalegri
en rnargar aðrar, en Kínverjum virtist þessi
grimmd svo tilgángslaus og þar af leiðandi
órjettlát. Kínverjar, sem minntust á þessa sögu
við Dillon, sögðu : »Við getum gefið það eftir,
að rjctt sje að hlífa aldrei óvini sínum í or-
ustu, þótt við reyndar teljum það villiþjóða-
æði. En áður morðin byrja er þó rjettara að
sannfærast um að við óvin sje að eiga, og
þessir verkamenn sem drepnir voru á skipinu
voru hvorugu megin í ófriðnum og einkis
manns óvinir.«
Á öðrum stað skutu Norðuráifumenn alveg
að orsakalausu Kínverja, sem leiddi rneð sjer
son sinn 8 ára gamian. Þeir fjellu báðir á
knje og báðu um grið, en voru vægðarlaust
skotnir. Dillon sá það síðast til líkanna, að
við þau stóð mórauður hundur og reif ketið
af öðrum handiegg fullorðna mannsins. I
Tangsju voru drápin svo ör að blóð rann í
lækjum eftir rennusteinununr; um göturnar varð
ekki geingið án þess stígvjelin yrðu flekkótt
af mannabióði, sumstaðar stóð það uppi í poll-
um. í’ar var einginn Kínverskur maður ó-
liultur um líf sitt stundinni leingur. Hver
þussi í útlenda hernum hafði ótakmarkað vald
yfir Hfi hinna innfæddu, jafnvel háttstandandi
manna. Kínverjar voru rifnir upp úr svefni'
eftir 12—14 tíma vinnu, settir fra 1 anvið byssu-
j hiaupin og skotnir án þess þeir vissu minnsta
tiiefni til þess. Noiðurálfumenn skipuðu með
marghléypurnar í höndunum Kínverjum hvað
sem þeirn datt í hug; gegndi Kínverjinn ekki
strax var bann skotinn. Og þessu va’di j’fir
lífi Kínverja beittu hermennirnir nær þvt ver
en villt dýr mundu hafa gert í þeirra sporum.
þeir Ijeku sjer híægjandi að því að svívirða
Kfnverja á allan hátt. Þeir voru barðir og
flettir klæðum á götunum. Hershöfðíngjar Jap-
ansmanna urðu fyrstir til að banna hcrmönn-
um sínum slíkt ódæðj þegar þao keyrði fram
úr öilu hófi og á eftir þeim komu síðan her-
foríngjar Norðurálfuþjóðanna
Dr Dilion segir að það hafi verið algeingt,
að officcrar úr Norðuráifuhernum liaft nauogað
kínverskum konum og látið drepa þær á eft>r.
Margar kínverskar konur fyrirfóru sjer, heingdu
sig í trjánum eða drekktu sjer til þess að
kornast hjá að lenda í höndum Norðurálfu-
manna. Það var almennt áliíið verra cn allt
annað að komast á vald hinna kristnu msnna.
Hræðslan var svo megn, að margar kínverskar
konur drekktu sjer í fijótunum, þótt vatnið
væri ekki dýpra en 3 fct. Þær hjcldu höfð- '
inu í kafi þángað til þær drukknuðu. Þesskonar
sj\á!fsmoro' voru orðin svo algeing að áoldáta- •
i9öl
eveit var sett til þess að koma í veg fyrir
þau.
Það má svo sem nærri geta hverrar vernd-
ar eignir Kínverja hafi notið, þar sem hermönn-
unum var gefið ótakmarkað vald yfir lífi þeirra.
Soldátar Norðurálfurmanna rændu öllu sem
hönd varð á fest. Eftir að Tiensin og Peking
voru teknar, þá voru settar upp sölubúðir (
herbúðum Rússa og Ameríkumanna og rekin
verslun með ránfeinginn. Það er sagt að
sumir komi heim frá Kína sem millijónaeig-
endur að rændu og stolnu fje þar eystra.
Japansmenn bönnuðu fyrstir ránin, en þá var
sagt að þeir hefðu rænt eins miklu og allar
hinar þjóðirnar til samans. Kínverska keisara-
böllin var rænd með ótrúlegum ruddaskap.
Soldátarnir ruddust inn í herbergi kcisarans
þrátt fyrir bann kínverskra embættismanna.
Skúffur, borð og skápar var allt rifið upp, allt
undir því yfirskyni að menn vildu skoða skraut-
gripina. En þeir voru alltof freistandi til þess
að þeir feingju að liggja kyrrir. Þegar minnst
varði stúngu hermennirnir þeim í vasa sína og
alstaðar heyrðist: »Hjeðan geta menn ekki
geingið burt jafnfátækir og áður.« Og svo
rændi hver og ruplaði eftir vild sinni. Þegar
keisarafólkið flýði höliina hafði það skilið þar
eftir nokkra háttstandandi menn af hirðinni til
þess að taka á móti óvinahernum. Þeir voru
allir höfðínglegir menn og tóku mjög kurteys-
lega móti óvinunum, þótt svona stæði á. En
þegar hermönnunum var hleypt inn. í keisara-
herbergin þreif Ameríku’naður ejnn cftir mjög
skrautlcgri perlufesti sem einn af kínversku em-
ba;ttismör;nununi bar á sjer og sleit hana af
honum. Hann ætlaði einnig að rifa einkenn-
ishnappinn af húfu hans, en einn af sendiherr-
unum kom þá að og hindraði það. En Ame-
ríkumaðurinn komst burt mcð perlufestina.
Bækur og rit.
—o—
2. E i r I I. á r 3.—4. h. Þrátt fyrir'dugn-
að útgefandans og umönnun læknanna ætlar
nú Eir að sálast tveggja ára gömul. Útgef-
andinn, Sigf. Evmundsson, segir í auglýsing
sem fylgir þessu hefti: »Reynsla er fcingin
íyrir því, þó slæmt sje frá að segja, að það
borgar sig mjög sjaldan hjer á landi að gefa
ut nytsamar eða fróðlegar bækur, • Undirskrif-
aður hefur mátt kenna á þessu nokkrum sinn-
um. Fyrst þá er jeg gaf út »Sjálfsfræðarann,«
seinna, er jeg gaf út »Um matvæli og mun-
aðar vöru.« Ekkert þessara rita hefur selst
að neinum mun, svo að melra eða minna tap
hefur hlotist af útgáíu þeirra. En hitt hefjeg
reynt, að riddarasögur gánga út og þesskon-
ar dót, sem cinginn fróðieikur er í.«
Það nefur verið vel vandað íil þessa tíma-