Bjarki - 27.09.1901, Page 2

142
Bustarfjallið, ímynd af hreysti og tápi íslensks
])jóðeð!is. Lítið á sljetturnar hjerna inni í
svcitinni, sem eru sýnishorn af fslensku gróðrar-
afli. Skoðið Bustarfellskóginn, smátt en fag-
urt einkenni íslcnskrar náttúrufegurðar. Lítið
á það, jafnaldrar mínir, sem munið cftir því frá
æskuárunum, að þessir fögru blettir voru
gráir og ófrjólegir móar, þá ómar í brjóstum
yðer : >-Landið er fagurt og frítt«, og þá ef-
ist þið varla um gróðrarmagnið í íslenskum
jarðvegi, enda þar sem hann sj'nist ófrjóvastur.
— Okkur vantar dáð og dug til að rækta
landið okkar, sem skyJdi. Okkur vantar trú
og von, trú á sjálfa oss sem þjóð, trú á land-
ið okkar. Tökum saman höndum á upprenn-
andi ö!d. Reynum að verða sjálfstæðir menn,
hver útaf fyrir sig, sjáífstæð þjóð í heiid
sinni. Vinnum af göfugum hvötum. Lifi í
brjóstum allra sama tiífinníngin sem Iýsir sjer
í orðum skáldsins :
»Nýtt hvað í mjer er,
Island, helga’ jeg þjcr.
Fyrir þig er Ijúft að lifa og deyja.«
(J. ()!,)
Jeg vildi gjarnan tala meira. En tíminn
leyfir það ei. »Guð blessi gamla Island« á
upprennandi öld. Lifi íslenskur kjarkur, dáð
og dugur. Hljómi íslenskt mál frá vörum
frjálsra manna á komandi öld. I.ifi íslenskur
landbúnaður, og sanni orðin: »Fagur er dal-
ur og fyliist skógi*
Lifi íslenskur sjávarútvegur, og verði að á-
hrínsorðum það sem kjarkmikia, vonglaða skáid-
ið okkar kvað: »Þrek er í höndum, íslensk
orð, eru það sem skipa’ að herða’ á strengj-
um«
Lifi göfuglyndi og bróðurást á íslandi!
Leingi lifi Island og hin íslenska þjóð!
McKinley
er dáinn af skotsárinu. Hann var, þegar á
hann var ráðist, staddur í Buffaló á stórri
sýningarsamkomu, sem haldin var þar fyrir al!a
Ameríku. Arásin yar gerð í sýningarhöllinni
innan um fjölda fóiks. Forsetinn stóð á hækk-
uðum palli og öðrumcgin við hann forstjóri
sýningarinnar, en hinumeginn skrifari hans.
Höllin var nýlega opnuð og múgurinn þusti
inn úr ölium áttum og fram hjá palli þeim,
sem forsetinn stóð á. Margir heilsuðu honum,
og hann var í góðu skapi. Menn þykjast
hafa tekið eftir, að maður sá, sem heilsaði
forseta næst á undan morðingjanum, hafi
óvenjulega leingi haldið í höncl hans. Morð-
inginn ruddi sjer braut að pallinum með ol-
bogaskotum á báðar hliðar, þar til hann stóð
ekki meir en alin frá forsetanum. Hann hafði
vafið bindi um aðra höndina. Forsetinn rjetti
fram höndina til að heilsa honum, en í því
riðu af tvö skot. Innan í bindinu hafði morð-
inginn haldið á skambyssu. Forsetinn stóð
litla stund þegjandi og bliknaði; síðan gekk
hann að stól sínum, settist niður, hallaði sjer
áfram og fól andlitið f lófunum. Menn geingu
til og hnepptu frá honum vestinu. Hann bað
menn vera rólega og sagði, að sárið mundi
ekki hxttulegt; sjerstaklega bað hann um; að
frjettin um þetta yrði ekki ýkt, þegar hún
væri flutt konu sinni. Ilun lá þá sjúk og var
ekki með honum í Buffaló. Önnur kúlan hafði
hitt .brjóstbeinið og numið þar staðar; hún
náðist strax. Ilin fór á ho!, gegnum magann
og fannst ekki fyr en laungu síðar.
Eins og nærri má geta varð ákaft uppþot í
höllinni. Morðínginn var strax gripinn og
honum fleygt flötum. l’ó heppnaðist honum
að losa höndina með skammbyssunni sem
snöggvast, og þegar hann sá, að forsetinn
hafði ekki fallið, miðaði hann á hann þriðja
skotinu. Svertingi einn hindiaði þó þetta og
Iaust morðíngjann svo mikíð högg, að í fyrstu
var haldið, að það hefði riðið honum að fullu.
— Morðínginn hcitir Feon Czolgosz, af þýsk-
pólskum ættum, fæddur í Detroit. Hann seg-
ist einga vitorðsmenn hafa með sjer. Af lestri
stjórnieysíngjarita segist hann hafa saínnfærst um,
að stjórn Bandaríkjanna væri aiveg öfug við
það, sem vera ætti og álitjð, að bcinasti veg-
urinn til að bæta um þetta væri að myrða
forsetann. Hann lætur einga iðrun í ljósi yfir
verki sínu. Rannsóknir og fangelsanir margar
hafa farið fram til þess að leita eftir meðsek-
um mönnum f morðinu, en allt er það enn
árángurslaust.
McKinley er fæddur 1844 í Ohio. I borg-
arastríðinu 1861 — 65 gekk hann vcl fram og
varð majór. Nokkrurn árum sfðar scttist hann
að sem málaflutningsmaður í fæðingarstað sfn-
um. 33 ára fór hann að gefa sig við stjórn-
málum, var þá valinn til þíngs og sat þar
13 ár. Hann heyrði til repúblikanska flokkn-
um og var ákafur tollverndamaður. Sem fram-
sogumaður fjárlaganefndarinnar kom hann á
nýjum tolllögum 1890, sem bera nafn hans.
Hann var um tíma landstjóri f Ohiofylkinu.
1896 var hann kosinn forseti Bandaríkjanna,
1890 endurkosin með miklum atkvæðamun.
A stjórnarárum McKinlcys hafa mikilvægar
breytingar orðið í sögu Bandaríkjanna. Þau
hafa tekið fram í heimspólitíkina á allt annan
hátt en nokkru sinni áður. Byrjunin til þess
er Cubustríðið. í fyrstu var látið ,svo, sem
markmiðið væri það eitt, að frelsa Cubu und-
an okí Spánverja. Það sýndi sig fljótt, að
Bandamönnum var auðvelt að yfirstíga Spán-
verja. En þeir Ijetu sjer eigi nægja að taka
Cubu, þeir lögðu einnig undir sig Filipps-
eyjarnar, nýlendur Spánverja í Asíu. Þar með
var teningunum kastað, Bandaríkin tóku upp
nýlendupólitík Norðurálfustórveldanna. Áður
höfðu þau aldrei komið fram sem herveldi út
á við. Síðan hafa þau tekið þatt í Kínastríð-
inn _í bandalagi við herveldi Norðurálfunnar.
En í Kína reyndi McKinley stöðugt að miðla
málum. Það var fjarri því, að hann vildi .áta
sýna Kfnverjum nokkurn yfirgáng með ht. n-
aði. En hann vildi, að Kína yrði hindrunar-
laust opið fyrir verslun og samgaungum. Pó
hafði hann allt til þessa heima fyrir verið for-
ingi tollverndunarmanna. En ræða, sem hann
hjelt á Buffalósýníngunni, daginn áður en hon-
um var veitt banatilræðið, sýnir, að hann var
að undirbúa breytíngar í þessum efnum. Hann
sagði, að Bandaríkjunum væri nú nauðsynlegt
að opna sjer nýjar verslunarleiðir, nýja mark-
aði, og að eðlileg afleiðíng af þessu væri sú,
að þeir yrðu einnig að opffa dyr sínar fyrir
útlendum varningi, þ. e. hætta verndartolla-
pólitíkinni. Þessi ræða hans vakti mikla eftir-
tekt.
McKinley var um tíma á góðum batavegi og
töldu læknar hans, að hann mundi verða jafn-
góður að mánuði liðnum.
Fjelög stjói nleysinga neita tasticga, að þau
sjcu orsök í morðinu.
Varaforsetinn, scm nú er tekinn við stjórn í
stað McKinleys, heitir Koosevelt. Hann hef-
ur áður verið lögreglustjóri í New-York
Presthólamálin. Þau eru nú Ioks til
lykta leidd. Og endalyktirnar hafa orðið
samkvæmar óskum og áliti almennings. Einn-
íg eru þær vafalaust hinar heppilegustu fyrir
kirkjustjórnina. Sjera Halldór Bjarnason er
settur aftur inn í embætti sitt. Þegar farið
var að rannsaka atkvæðaskárnar frá safnaðar-
fundinum þar nyrðra f sumar, sem gera átti
út um málið, kom það upp úr kafinu, að mót-
stöðumenn sjera Llalldórs höfðu fyllt út a*t-
kvæðatöluna sín megin með nöfnum manna,
sem ckki höfðu atkvæðisrje.tt. Þegar þau
nöfn voru dregin frá, hafði sjera Halldór
meirihlut atkvæða. Auk þess sendu nokkrir
menn, sem ekki höfðu verið á fundinum,
kirkjustjórninni síðar atkvæði sín, og voru þau
öll með sjera Halldóri. Þessi mál hafa Ieingi
staðið yfir og vakið almenna athygli. Þau
hafa bakað sjera Halldóri mikinn kostnað og
mörg óþægindi, sem aldrei verður fyrir bætt.
En hitt er gleðilegt, að rjettur málstaður hefur
þó að lokum unnið fullkominn sigur.
Skólamál Vestur-íslendinga.
—o—
Eins og kunnugt er af blöðum Vcstur-Is-
lendínga hafa ýmsir þeirra haft mikinn hug á
að koma upp íslenskri menntastofnun þar
vestra. Það eru einkum kirkjufjelagsmennirn-
ir, sem barist haía fyrir þeirri hugmynd. Þeir
hafa fyrir laungu rnyndað samskotasjóð með
þessu markmiði. En samskotin hafa geingið
mjög seint, svo ekki var fyrirsjáanlegt að hug-
mynd þeirra yrði nokkurn, tíma að virkileika.
Margir hjeldu því fram, að kostnaðurinn væri
Íslendíngum ofvaxinn; hitt væri rjettara, að fá
sjerstakan íslenskukennara skipaðan við ein-
hvern af háskólum Canada. Og nú hefur þetta
orðið ofan á. Skóianefnd Islendínga hefur
gert samnínga við stærsta háskólann í Winni-
peg, Wesley College, um, að íslenskur pró-
fesssor verði settur þar í kennaraembætti.
Hann á að veita nemendum skólans, þeim sem
þess æskja, kennslu í íslenskum bókraenntum
og íslenskri túngu. Þetta cmbætti hefur síra
Friðrik Bergmann feingið. Kennslan í islensku
á að kosta 30 dl. á hverju skólaári, eða því
sem næst 1. dl. urr\ vikuna. Kennslan á að
byrja 1. okt. næstkomaqdi.
Stofnendur og eigendur þessa háskóla eru
methodistar og er guðfræðisdeildin eingaungu
handa methodistaprestum. A annað nám þar
við skólann segir sr. Friðrik að trúmálin hafi
eingin áhrif.
Ritsíminn. Norsk blöð skýra frá þvi ný-
lega, eftir þýsku blaði, »Kölnische Zeitung«,að
afráðið sje að frjettaþráður verði laS^ur híng-