Bjarki - 08.11.1901, Side 2

Samgaungumálin á þingi.
Fyrir hiind sameinaða gufuskipafjelagsins
kom P. Christjansen, sem áður hefur verið
skipstjóri á »Lauru«, til Rvíkur í sumar til að
semja við þíngið um framlcinging samnínga
þess við gufuskipafjelagið. Þeim samníngum
var þó slegið á frest til næsta reglulegs þíngs,
1903, og segir svo í nefndaráliti samgaungu-
málanefndarinnar um viðureign hennar við
fulltrúa gufuskipafjelagins:
» . Herra Christjánsen skýrði nefndinnt
frá því, að svo hefði samist milli ráðaneytis-
ins íslenska og gufuskipafjelagsins, að samn-
íngur sá, er þessir málsaðilar gerðu sín á milli
5. nóvbr. 1897, og gildir til I. jan. 1903,
skyldi framleingdur fyrir það ár og gilda til
1. jan. 1904, svo framarlega sem alþíngi veitti
50,000 kr. til að gufuskipaferðanna árið 1903,
og nýr samníngur kæmist eigi á milli þíngs-
ins í sumar og umboðsmanns þess, er fjelagið
sendi til að semja við þíngið. Þá skýrði hann
og frá því, að fjelagið hefði svo lítinn arð af
fje því sem það hefði sett í gufuskipaferðírnar
íslensku, að það sæi sjcr eigi fsert að endur-
nýja samnínginn um þær leingur en eitt ár
nema skilyrðunum yrði breytt eins og hjer
segir:
1. Að tillagið úr Iandssjóði verði fært upp
úr 50,000 kr. í 55,000 kr. á ári.
2. Að farmgjaldið fyrir vörur þær sem
flytjast frá útlöndum með milliferðask’pum
fjelagsins, en eru fluttar úr þeim yfir í strand-
ferðaskipin og í þcim til viðtökustaðanna,
verði hækkað um 25°/u.
3. Að farmgjaldsskráin yrði endurskoðuð
og gerð sjálfri sjer samkvæmari án þess að
farmgjaldið hækkaði yfirleitt.
Auk þess telur fjelagið það æskilegt fyrir
sig, en skaðlaust fyrir landsmenn, að Vesta í
fyrstu ferð sinni frá Reykjavík fari sunnan um
land til Austurlandsins og þaðan beint út, í
stað þess að fara norður um land og rekja
alla viðkomustaðina, þar sem reynslan hafi
•sýnt, að ekkert hafi verið til að flytja með
skipinu frá Vestur- eða Norður- landi í þess-
ari ferð; að smærri viðkomustöðum þessa skips
{ 10. ferð í báðum leiðum yrði fækkað; og
loks, að farþegum í 1. farrými á millilanda-
skipunum yrði gert að skyldu að kaupa kost-
inn um borð á ferðunum kríng um landið,
einkum vegna þess, að of mjög sæki af far-
þegum af öllum stjettum á i.farrými, þar sem
skammt væri milli landa og lágt fargjald.
Ef þessi breytíng á skilyrðunum kæmist á,
kvað hr. Christjansen gutuskipafjelagið hins-
vegar mundu gánga að því, að skipin færu
fram hjá Færeyjum í I., 4. og 6. ferð hingað
upp; að skipið kæmi við á Austurlandi í miðs-
vetrarferðinni á uppleið; og að nokkrum við-
komustöðum væri bætt við á fcrðaáætlun
stratidferðaskipanna.«
Nefndin vildi ekki framlcingja samníngana
með þessum skilyrðum leingur en til nýárs
1904, eins og ráðaneytið hafði gert, taldi
einkum farmgjaldshækkunina viðsjárverða, sjer
í lagi af því, að jafnframt var farið fram á, að
viðkomustöðum skipsins á uppleið í 10. ferð
verði fækkað. Hinsvegar reyndi nefndin að
fá, að svo miklu leyti scm unnt var, framgeingt
óskum þeim um breytíngar á ferðaáætlunum
sem fram höfðu komíð og hún áleit vera til
bóta og lofaði Christjansen, að allar þær ósk-
ir skyldu verða teknar til greina er aðeins
fóru fram á breytíngu á viðkomum strand-
bátanna t hinum einstöku ferðum án þess að
viðkomurnar fjölguðu. Enn fremur lofaði
hann :
1. Að »Ceres« eða »Vesta« skyldi vcrða
Iátin koma við í Christjansand á síðustu ferð
frá Norðurlandi tii Khafnar
2. Að »Laura« skyldi koma við í Stykkis-
hólmi í 1 ferð, þegar viti va;ri reistur á EIl-
íðaey.
3. Að strandferðabátarnir skyldu verða
látnir koma í Ker á Hjeraðsflóa’og Hlaðsbót á
Vesturlandi 2 sinnum til og frá Rvik.
4. Að strandferðabáturinn skyldi verði lát-
inn koma við 1' Breiðuvík á Vesturlandi einu
sinni til og frá Rvík.
5. Að strandferðabáturinn skyldi koma
einu sinni oftar en nú á Hvammsfjörð á leið
til Rvíkur.
Hins vegar gaf nefndin það effir, að far-
þegum á I. farrými á millilandaskipunum verði
gert að skyldu að kaupa kost um ‘borð á
ferðunum kríngum Iandið og, að endurskoða
mætti farmskrána og gera hana óbrotnari og
sjálfri sjer samkvæmari án þess að farmgjald-
ið verði hækkað.
Lög frá 25. okt. 1895 um leigu eða kaup
á eimskipi og útgerð þess á kostnað landsjóðs
Ijet þíngið standa, feldi frumv. frá stjórninni
um, að nema þau úr gildi. Er því hægt að
taka tií þeirra hvenær sem á þarf að halda.
Hafstraumarnir.
Niðurl.
Golfstraumurinn nær ekki niður að botni hafs-
ins en flýtur ofan á kaldara vatnslagi. Sum-
staðar hefur þetta kalda vatn brotist upp tii
yfirborðsins og liggur þá upp þángað í laung-
um og þunnum veggjum sem kljúfa strauminn
og skifta honum í kvislar.
Svo mikinn h»ta flytur Golfstraumurinn með
sjer, að oft er loftið yfir honum allt að 129
heitara en loftið í kríng. Austanvindar flytja
þetta heita loft innyfir strcndur Ameríku og
því eru þeir þar mjög hlýir á vetrum. En
þau hlýindi eru horfin um leið og lygnir.
Golfstraumnum fylgja einnig miklar þokur.
Golfstraumurinn er valdur að óveðrunum í
norðurhluta Atlantshafsins. Honum eru að
kenna hinir voðalegu fellibyljir sem fara um
svæðið kríngum Azoreyjarnar, ná stundum til
vesturstranda Evrópu og valda stöðugt skipa-
tjóni og öðrum stórsköðum. Hvergi eru far-
menn jafnhræddir við fellibylji og meðan
þeir fara um Golfstrauminn. Það er cins og
straumurinn seyði stormana til sín úr lángri
fjarlægð. Stormar, sem hafa upptök sín suð-
ur við Afríku kastast þvert yfir hafið til Golf-
straumsins, þeytast í sveig með honum og
kastast aftur austuryfir Atlantshafið og til stranda
Evrópu. Einum þessum fellibyl, sem fór yfir
1848, er svo lýst, að hann stýflaðí útstrau m
Golfstraumsins um Floridasundið svo að vatn-
ið í Mekikoflóa hækkaði um 30 fet. Skipið
»Ledburg Snow«, sem lá fyrir akkerum 1' sund-
inu þegar stormurinn byrjaði, lá á þurru landi
oegar honum slotaði og akkerið milli trjánna
á Elíiots Kev [Koraley í Floridasundinuj. Þeg-
ar straumurinn náði framrás um sundið aftur
varð hafgángu.inn svo voðalegur útifyrir að
einginn þóttist geta lýst því eins og var.
1780 hófst mikill fcllibilur við Barbadosey.
Hús fuku og skip fórust, menn og skepnur
tók á loft og kastaði dauðum niður. í*á fór-
ust um 20,000 manna á ströndum Vestindia-
eyjanna.
Golfstraumurinn kemur til stranda Evrópu
og hefur þar mikil áhrif á loftslagið í hinum
norðlægari löndum. Ein grein Golfstraums-
ins fer norður og Austur milli Færeyja og ís-
lands, önnur norður fyrir vestan ísland.
Það er Golfstrauminum að þakka að korn
og skógar þróast ( vesturlöndum Evrópu allt
norður að 70 brciddargráðu og að t. d. Kirsi-
berjatrjeð getur þroskast norður í þrándheimi
í Noregi, en myrtusviður og lárviður í görð-
unum í Cornwall á Einglandi og í Suður-Ir-
landi. Það er Goltstraumurinn sem heldur
höfnum vestur-Evrópu opnum og ófrosnum all-
an veturinn, þótt aðrar hafnir, sem miklu sunn-
ar liggja, sjeu lokaðar af frosti. Þrándheimur,
sem liggur á 63 þ'^0 n. b. hefur sama meðal-
hita og Halifax á Nýa-Skotlandi, sem liggur
á 44^/a0 nj b., eða 190 sunnar. I Reykjavík,
sem liggur á 64° n. b. er sami meðalhiti á
vetrum og í bænum Ultica í fylkinu New York
í Bandaríkjunum, sem þó liggur á 430 n. b.
eða 2 1° sunnar.
Með tilliti til straumhraðans og útbreiðsl-
unnar líkist Golfstraumurinn að öllu leytí á
eða fljóti. Fyrst er hann mjór og straum-
hraður, fer 20 — 30 mílur á dægri. En þeg-
ar hann kcmur norður í At’Iantshafið og straum-
flákinn er orðinn 150 mflur á breidd, þi er
hraðinn ekki orðinn meiri en 9 mílur á dægri
og við Azoreyjarnar aðeins 3 mílur.
Sú grein Golfstraumsins sem norður fcr
hverfur í hafinu milli Noregs og Spitzbergen.
Hin greinin fer suður til Afríku og samein-
as€ þar miðjarðarstrauminum, sem eins og áð-
ur er sagt, er upphaf Golfstraumsins. Hin
syðri grein straumsins fer þannig alveg í hríng.
Inni í þessum hríng, sem straumarnir mynda,
er kyrrt haf, hið svokatlaða »Golf de las dam-
as« cða »Kvennahafið« og er kallað svo af"
því að það cr svo lygnt og straumlaust að
»kvenmenn geta þar ráðið stýrinu.* Annars
er það venjulega kallað »Sargossohafið«. Það
er alltaf þakið þángi og jurtum, sem kastast
inn þángað af straumunum ( kríng, svo að
siglíng um það cr jafnvel erfið. Þar lifir fjöldi
sjódýra.
Meðan Golfstraumurinn er mjóstur er hann
400 metra djúpur, en grynnkar auðvitað eftir
því sem hann breikkar og breiðist út á yfir-
borði hafsins. Gegnum Floridasundið fer á
hverjum klukkutfma heit vatnssúla 8 mílur á
breidd, 400 metrar á þykkt og i1/* mílu á
leingd, kvíslast norður eftir og vermir norður
hluta Atlantshafsins og löndin, sem að því
'iggja-