Bjarki


Bjarki - 12.03.1903, Blaðsíða 2

Bjarki - 12.03.1903, Blaðsíða 2
2 B 1 A RK I. leitar kenníngar í þessu máli, að þær hrekja sig sjálf- ar. Níð og hrópyrði Austratil mín getjegverið fáorður um; jeg skoða það nánast eins og uppfyllíng í eyður röksemdanna. En bentget jeg herra Skafta á það, að nær yfirborði almenníngsálits ríkir sú skoðun á honum um eigingjarna pennadrætti, sem hann nú vænir mig. Hitt er sjálfsagt, að reyna að trúa hans eigin orðum um, að hann ætíð hafi hag fátækrar alþýðu fyrir augnm, hvort heldur um er að ræða hvalamál, Voltakrossauglýsíngar — sem sum blöð hafa talið undir virðíngu sinni að flytja —, málsvörn Herm. Garðarsstjóra, kosníngaróður, eða hvað sem vera skal. Skafti segir mig flest eftir Hjort hafa tekið, hvala- upptalníngu og fleira, afbakað máli mínu í hag og pó hvergi getið hans. Hann álítur þó víst ekki að íslenzku hvalanöfnin sje frá Hjort, en hin latnesku mun hann eigi fremur eiga en t. d. Liitken og aðrir •dýrafræðíngar. Annars skiptir þetta litlu. Jeg hefi einga setníngu eftir Hjort haft, hafði því eigi ástæðu til að nefna hann fremur en aðra höfunda, sem jeg hafði eitthvað lært af um þetta mál. En að Sk. hafi flaskað dáh'tið á að vitna í Hjort og jafnvel freistast til að laga sumt í hendi sjer, skoðun sinni til stuðn- íngs, skal jeg hjer sýna og kvitta um leið fyrir nokkrar hártoganir. Um eignarspjallakröfuna til landssjóðs vitnar Sk. í Hjort og bendir á umsögn Aschehougs, sem tilfærð er hjá H. á bls. 217. Vill nú ekki gamli maðurinn líta aftur ásömu bls., en dáiítið ofar en áður oglesa þar þessi orð Ascheh.: „Hvis loven forbyder ejeren netop den benyttelse, som efter grundens natur er dens egentlige og væsentligste bestemmelse, og dette forbud rammer den hele ejendom, saaledes at denne bliver næsten værdilös, kan det siges, at forbudet i den grad faar karakteren af en berövelse af selve ejen- domsretten,at man vel vilde tilkjende ejeren erstatning." Líka skoðun lætur H. sjálfur í ljósi og vitnar þar um til fleiri manna. Skafti má kljást við þessa kenníngu svo mikið sem hann vill, en líklega hefur hann af vangá vitnað í Ascheh., sem komist hefur að 2 gagn- stæðum niðurstöðum í málinu. Hvalafriðunarlögin norsku, sem Sk. vitnar til hjá Hj., eru aðeins lögregluákvæði fyrir það svæði fram með landi og á fjörðum,, þar sem smábátar stunda veiði; tilvitnunin er þvi óþörf og sannar ekki það, sem hún átti að sanna. Skafti segir mig „rángsnúa"' meðmælum Hjorts með hvalafriðuninní. Hann hefði átt að nefna dæmi og einkum að benda á þessi meðmæli. Þessi »ágæti fiskifræðtngur*,. sem Sk. neínir svo, mælir fátt með hvalafriðun og gjörir lítið úr flestum hvalfriðunar- kröfum. Hann hefir eigi „komist leingra áleiðis með hvalafriðun*, en að stínga upp á 5 mánaða friðun fyrir steypireyður árlega- — Lítum snöggvast á hvernig Sk. lés Hjort I sambandi við tiliögu mína og annara Mjófirðínga um friðun þessa hvais frá 15. Ágúst til i. Júní. Skafti gefur í skyn, að vjer höfum breyttfrá fagurri fyrirmynd,. sem H. hafi gefið, og segir uppá- stúngu vora grimmúðuga og viðbjóðslega. H. hefir stúngið upp á friðun steípireyðar frá 1. Janúar til 1. júní, eða alls um 5 mánuði áriega, og álítur með því úngviðinu borgið (Sjá H. bls. 222), ætlast svo til að hún sje veidd alia aðra tíma ársins. H. upplýsir um að hvalur þessí hafnist að líkutn í Febrúar og gángi með heilt ár. í fundarályktun Mjófirðínga er stúngið Uþp á friðun samkv. kenníngu H. urn fyrstu 5 mánuði ársins og auk þess síðustu 4 tyí mán. ársths. Hvor uþpástúngan er nú mildi'egri hvalsirts vegna um meðgaungutímann ? i Jeg heid Sk. hafi viðhaft sjaldgæfa lestraraðferð á bók Hjorts, - en svona fara snmir menn að upplita hár sitt í baráttunni fyrir föðurlandinu, rjettlætinu og satinleikanum. Hvalveiðar hjer haust ogvorsnuast mest umsteypi- reiður, einkum þó síðast í Ágúst og í Seftember. Aðrir hvalir koma eigi að mun undir land fyr en seint I maf og fjarlægjast oftast seint í ágúst. Af frið- un steypireyða frá 15. ágúst til 1. júní mun því í reynd- inni leiða styttíng veiðitímans úr 5 i/2 mánuði, sem hann nú er oftast, í 3 eða 3 þa mánuð. Yfir hásum- arið verður hún auðvitað veidd jafnfratnt öðrum hvöl- um, og þá geta lt'ka útlendir hvalamenn náð til hennar, svo sem flotstöðvamenn og Færeyíngar, svo sem áður var bent á, og þá er eigi rjett að þeir einir sitji að henni. Skafti blandar því oftsamanað reka hvali ogelta hvali. Þeir verða eigi reknir nema á örgrunnu vatni. Sk. þyrfti að vera háseti á skotbát nokkra daga, og mundi jafnskyggn maður ekki verða leingi að læra að þekkja hvalina sundur af blástrinum og sannfærast um, hve torvelt er að reka þá. Vottorðin sem Austri flytur sýna, að lög um hvala- friðun í landhelgi frá w/2 '86 og i5/t ’92 eru ófullkom- in. í þau vantar bann gegn því að elta hvali í land- helgi, svo sem er I hinum norsku iögum um sama efni. Að kenna hvalveiðum ura fiskitregðu á miðum út af Mjóafirði næstliðið sumar er líklega álíka rjett og að þakka þeirn hið mikla fiskihiaup, sem kom á Borg- arfjörð í ágúst nsstliðinn, þegar hvalamenn voru að veiða þar norðurmeð og safna hvölum á Borgar- fjörð. Sk. vandar um við þá með hjartnæmum orðum, sem sleppt hafa hvalamönnum við tekjuskatt og gæta áttu laganna. Hjer miðar hann ofan við markið og lendir á H. Havstein, sem hann nýlega hjelt fram til kosnínga í Eyjafirði fyrir marga góða þíngmanns- kosti, — sem H. líka á skilið, — en sjerstaklega þó fyrir væntánl. fylgi hans við hvalveíðabann. Nú hafa hvalamenn flestir til þessa búið fsýslu Havstens og notið þar undanþágu frá tekjuskatti, án þess hou- um rjettilega verði gefin sök á því, — og svo er Sk. sjálfur hjer að vekja grun um, að H. muni hvala- mönntim hlynntur. [!]. Um beinakerltnguna t Austra, eða Seyðfirðíngínn nafnlausa, get jeg verið fáorður, einkum af því að hann læzt nú ætla að „reslgnera". Hann hefir líka mannskepnati brennt sig á þessu máli; en til að láta sem minnst á því bera, þá reynir hann að háðast að mjer, rángfæra orð tnín og gjöra lítið úr höppttm fátækra af hvaiastöðvunum hjer. Sjálfur hyggst hann hafa unnið fáfækum þúrrabúðarmðnnunt t Seyðisfirði mikið gagn með mótspyrnu gegn hvalstððvum þar. Hann fer nú líklega að leggja sig eftir kolaveiðum og smáfiskjar, fátækum til bjargar, dður hvalamenn kotna og flæma altt lifandi burtu úr firðinum frá lionum! Seyðfirðír.gur álítur, að jeg af víssum ástæðum „hefði átt að íorðast að skrifa um hvalamálið nu*. Jeg skil það veí. Hann álítur það hafa spillt álití mínu hjá kjósendum, sem margir cru önþverðir hvaiaveið- um. Á þessari kenníngu hafa margir flaskað, að taia eins og fjðldinn vill lteyra, en þegja ura það. sem honum er ógeðfeit, - hvað sem sannleikanum líður; eu Seyðfirðíngi skjátlast, ef hann hyggur mig svo fýkinn í þíngmennsku, að jeg íaki upp slíka auð- virðu-aðferð til að afla mjer fyigis og mannhylli. Jeg hefi tekið eitthvað fratn af því, er mjer þykir hjer máii skifta. Tilgáhgur mínn var aldrei annar en sá, að vekja efirtekt á fiéiri hliðum þessa máis.en þeirri, sem að Austra veit. Framvegis mun jeg því láta mjer hægt um það, ef ekki verður á mig leitað, hefði líka látið lenda við fyrstu grein mína í Bjarka, ef Seyðfirðíngur hefðu eigi neitt mig til framhalds með lúalegum aðdróttunum og átakanlegum misskiln- íngi á málinu. Sjálfs mín vegna hefi jeg ekkert á móti hvalveiðabanni og tapa eingu beinlínis við það. Jeg hefi líka, eins og allir geta sjeð, litla hvöt til að prútta 'tm þetta mál við bannlagamenn og baka mjer óþökk þeirra og hvalamanna, sem eðlilega álíta til- lögur mínar sjer andvígar og óþolandi. - Eftir örfá ár hætta hvalveiðar að borga sig og leggjast niður sjálfkrafa, án þess hvalnum þó verði gjöreytt. Hrafn- reiður, sem er lángverðmesti hvalurinn, gjörist nú torgæt, en hvalveiðaútgjörð með 2000 kr. útgjöld á dag ber sig ekki með strjálli veiði af skeljungum, sem Iíkl. má meta upp og ofan 500 kr. hvern. Frestunarstefnunni hlýt jeg að fylgja og álít hana, eða lagaákvæði í þá átt, hyggilegasta ráðið eins og nú er ástatt. Að líkri niðurstöðu munu fleiri kom- ast við nánari yfirvegun þessa máls, og fráleitt munu eldglæringarnar í Austra blinda allan almenníng. Firði 28. febr. 1903. Sr. Ólafsson. Fundinn forngripur Næstliðið sumar fannst hjer við kjallaragröft djúpt í gömlum bæjarrústum steinbolli ailstór og fornlegur. Hann lá á hvolfi í öskublandinni mold. Mikið af byggíngarmenjum var í kríng, brunnið og fúið trje, viðarkol, ryðlítið járn, brýnisbútur, kljásteinar, leir- brot o. s. frv. Bollinn er úr stallagrjótstegund einni (Anemesit ?), nærri kringlóttur, mjög þúngur og þykk- ur; meitilförin eru skýr að innan, en utan er steinn- inn ávalur (vatnsbarinn) eða brimbarinn. Útlit er fyrir að hann hafi orðið fyrir miklum hita (lent í hús- bruna). Hann tekur ca 5 pela og vegur 32 pd. Jeg hygg þetta vera hlautboila úr gömiu hofi, en eingar sagnir þekki j eg eða örnefni er bent geti á að hof hafi verið hjer í heiðni, þótt kirkja stæði hjer til skamms tíma frá því snemma í kristni. Þyki fornfræðingum nokkurs vert um fund þentian,. þá er bollinn hjer geymdur. Firði í Mjóafirði 10. rnars 1903. Sv. Olafsson. —-——f-^ - Húsbruni. Miðvikudaginn 18. febr. brann baðstofa, búr og eldhús á Grunnavatni í Jökuldalshreppi. Kviknað hafði i baðstofuþekjunni út frá ofnpípu. Bóndinn Jón Jónsson, er þar býr, var eigi heima og eigi heldur elsti sonur hans. Heima voru aðeins af lcarlmönnum 2 únglíngar synir Jóns, kona hans og dóttir, barn og únglíngur. Varð því að vonum fátt um bjargír, þegar þar við bættist að ofsaveður var af norðvesfri. — Nokkru af fötum var bjargað úr baðstofunni, en ofsaveður tók þau og í sum þeirra náði loginn er hann hækkaði. Frá því að vart varð við eldinn, þar til baðstofan fjell niður, leið aðeins hálfur kl. tími. Frá baðstofunni uáði eldurinn tii búrsins og eldhúss- ins, og er mannhjálp kom af^æsta bæ var eldhús- ið eigi fallið. Varð því nokkru bjargað úr því. Húsin voru nýbyggð, og er því tjónið mjög mik- ið.

x

Bjarki

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bjarki
https://timarit.is/publication/28

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.