Ísland - 20.03.1897, Síða 2

46
ISLAN'D.
ÍSLAND.
Ritstjóri: Porsteinn Gíslason.
Skrifstofa: Þingkoltsstræti 7.
Prentað í: Fjelagsprentsmiðjunni
nlSLAND“ kemur flt kveru laugardag áþegsum
ársfjórðungi (janúar—mars), 13 blöð alls. Áskrift
bindandi þrjá mánuði. Hver ársfjórðungurborgist
fyrirfram um leið og blaðið er pantað og kostar
1 Reykjavík 70 au., átum land 79 au., erlendislkr.
Pðstafgreiðslumenn og brjefhirðingamenn taka
móti áskriftum og borgun fyrir blaðið og kvitta
fyrir. Reykvikingar og þeir sem í nánd við Rvlk
búa geta pantað blaðið
í bókaverslun Sigfftsar Rymundssonar,
í verslunarbúð Björns Kristjánssonar,
hjá kaupmanni Kr. Ó. Þorgrímssyni,
hjá hr. Júlíus Jörgensen, Hótel Island,
hjá útgefanda blaðsins.
éj^g§Ej=E'
3=SÍ£-

Jón læknir á Lálandi og Falstri, Hannes
síðast amtmaður í Ribe og Valgerður síð-
ari kona Halldórs prófasts Jónssonar á
Hofi. Yar 0. Finsen yngstur þeirra syst-
kyna og voru þau öll dáin á undan hon-
um. Föður sinn missti hann 4 ára gam-
all, og mun hann hafa aiist upp hjá móð-
ur sinni, sem dó í hárri elli árið 1886.—
í latínuskólann fór hann haustið 1849 og
útskrifaðist þaðan 1856. Hugði hann þá
fyrst að nema læknisfræði og fór í því
skyni til Jóns bróður síns, er þá var hjer-
aðslæknir norðanlands, en hvarf frá því
námi að ári liðnu og tók að gefa sig við
verslun. Mun hann hafa verið eitt ár við
verslun Örum & Wullfs á Seyðisfirði, en
sneri þá hingað tii Reykjavíkur 1859 og
varð þá verslunarstjóri fyrir verslun W.
Fischer’s hjer í bænum um nokkur ár, en
tókst þar næst á hendur afgreiðslu póst-
guíuskipanna, sem hann hafði á hendi til
dauðadags. — Á þeim árum stofnaði hann
dálitla bóka- og pappírsverslun, er hann
hafði á höndum fram undir hin síðustu ár.
Með tilskipun 26. febr. 1872, um póst-
mál á íslandi, var póstmeistaraembættið
stofnað hjer á landi frá 1. apríl 1873. Var
Ole Finsen veitt embætti þetta um sumar-
ið 1872. — Þjónaði hann embætti þessu
svo sem kunnugt er til dauðadags eða
einum mánuði skemur en 24 ár.
Auk þessa hafði Finsen sál. mörgum
öðrum opinberum störfum að gegna. í
bæjarstjórn Reykjavíkur var hann nm 6
ár (1869—1874) og í byggingarnefnd bæj-
arins um mörg ár, til þess að hann baðst
lausnar frá þeim starfa í jauúarmán. síðast-
liðnum sökum heilsubrests. Umsjónarmað-
ur sjúkrahússins hjer var hann frá því
það var stofnað og umboðsmaður bruna-
bótafjelags hinna dönsku kaupstaða fram
til dánardægurs. Hann var og einn þeirra,
er stofnuðu styrktar- og sjúkrasjóð versiun-
armanna í Reykjavík fyrir 29 árum.
Finsen sál. var tvíkvæntur. Fyrra sian-
ið kvæntist hann 13. júní 1863 Hendrikku
Andreu dóttur Bierings kaupraanns í Rvík,
þess er drukknaði fyrir Svörtuloftum í nóv.
1857, og dó hún 27. mars 1871. Varð
þeim 7 barna auðið; 5 þeirra dóu ung
en 2 iifa: Ólafur, aukalæknir á Akranesi,
og María, kona Ólafs Ámundasonar versl-
unarstjóra í Rvík. í síðara sinnið kvænt-
ist Finsen sál., 26. júní 1875, Maríu Krist-
ínu, dóttur Jónassens yfirdómara. Lifir
hún mann sinn og 5 börn þeirra, öli í
móðurhúsum: Þórður, verslunarmaður, Karl
og Vilhjálmur á lærða skólanum, Sophía
og Hendrikka, en 1 barn misstu þau hjón
í æsku.
Þótt Finsen sál. væri ekki jafnoki að
gáfum sumra hinua nafnkunnu föður-
frænda sinna, var óhætt að telja hann
mjög nýtann mann. Starfsmaður var hann
fiestum fremri, aldrei iðjulaus, flestum ár-
risulli og það enda þótt hanu hefði vakað
langt fram á nóttina áður sökum embættis-
anna. Hann var reglusamur og ráðdeildar-
samur, ástríkur eiginmaður og faðir og
húsbóndi góður. Að eðli var hann tölu-
vert bráðlyndur, en að sama skapi sátt-
gjarn og óhætt að fullyrða, að allir þeir
hafi borið fremur viaarhug til hans, er
þekktu hann.
Öðrn hverju hefnr verið kvartað yflr
því opinberlega, að póststjórnin og póst-
málefni yfir höfuð væru ekki í svo góðu
standi hjer sem æskilegt væri, og væri
rangt að ganga fram hjá því, er rita skal
um Finsea látinn. Eingum mun þó hafa
dottið í hug, að hann hafi ekki gjört það,
sem í hans valdi stóð. — Fjárveitingar-
valdið hefur til þessa skammtað svo smátt
póstmeistara til launa og skrifstofukostn-
aðar, að óumflýjanlegt hefur verið fyrir
embættismann með fjölskylduheimili að
hafa fleiri störf á hendi. — 0g þótt mis-
fellur kunni að finnast á ýmsu í póst-
stjórninni, mundu þær hafa orðið fleiri og
stærri hefði ekki jafnreglusamur, sam-
viskusamur og starfsamur maður haft
hana á hendi og hinn látni. — Hann hef-
ur gjört póstmál vor að miklu leyti það
sem þau eru orðin, störfin hafa margfald-
ast ár frá ári og nú mun meiga telja
póstmeistaraembættið eitt hið örðugasta
embætti hjer í bænum.
Vjer getum hiklaust sagt, að það sje
autt sæti eftir góðan dreing, sem orðið
hafi að Finsen látnum.
Kringsjá.
Útlendar frjettir.
Kaupmanuahöfn, 1. mars 1897.
Þótt ekki sje komið leingra en í byrj-
un marsmánaðar, þá er þó kominn einhver
vorblær hjer á náttúruna og fólkið. Veðr-
ið er hlýtt og blítt á degi hverjum og
vorfuglarnir eru farnir að láta til sín
heyra. Allt bendir til þess, að veturinn
sje á förum og að unga fólkið geti nú fyr-
ir fullt og allt í þessum vetri lagt skaut-
ana á hylluna og í þess stað innan skamms
farið að skemmta sjer í skrúðgrænum skóg-
inum.
Hjer í Danmörku ber um þessar mund-
ir fátt til tíðinda, sem í frásögur er fær-
andi, enda hafa blöðin nú öðru að sinna
en smáviðburðum heima fyrir, þar sem ó-
friðurinn á Krít er. Þó má þess geta, að
í lok janúarmán. vildi til hörmulegt slys
úti við Vesturhafið (í Harboöre); björgun-
arbátur, sem ætlaði að koma sjómönnum
til hjálpar, fórst þar og drukknuðu allir
sem á honum voru (12 manns). Þetta er
því átakanlegra, sem ekki er all langt síð-
an, að samskonar slys vildi til á sama
stað. Danir hafa, með sínum venjulegu
og alkunnu brjóstgæðum, hlaupið dreingi-
lega undir bagga með ekkjum og börnum
hinna drukknuðu sjómanna.
Um leið og jeg minnist á Harboöre, þá
dettur mjer „innri missionin“ í hug, sem
aldrei sjer sig úr færi með að ota framan
í alþýðu manna hinum viðbjóðslegu og
hryllilegu kenningum sínum um helvítis
sjóðbullandi brennisteinsdíki og að brýna
fyrir fáfróðum almúga á hverju þeir eiga
von, sem ekki í auðmýkt og uudirgefni
vilja beygja sig undir allar hennar kenn-
íngar. Við jarðarför þessara sjómanna frá
Harboöre ljetu þessir heilagleikans postnl-
ar til sín heyra, eins og síðast, og Ijetu
fyllilega á sjer skilja, að allir þeir, sem
ekki væru í tölu hinna heilögu, færu til
helvítis, og er það dágóð huggun fyrir
eftirlifandi ættingja. Annars er að vakna
áhugi hjá Dönum um að stöðva framgang
þessara Vítispostula og hinn alkunni skáld-
mæringur Sofus Schandorph hefur meðal
annars komið fram með þá tillögu, að
stofna fjelag til að bæla niður vítiskenn-
ingarnar og hefur það feingið góðar undir
tektir.
Það sem mestum tíðindum þykir sæta
nú í Norðurálfunni er ófriður á Krít og
viðureign örikkja og Tyrkja og afskifti
stórveldanna af því máli. Allir horfa nú
stórum augum suður á Balkanskaga og
vænta þaðan stórtíðinda. Upptök þessa
ófriðar voru þau, að Kríteyingar þóttust
eigi leingur mega eira ofsóknum og harð-
stjórn yfirboðara sinna I Miklagarði. Meiri
hluti eyjarskeggja eru krisnir, en það er
alkunnugt, að Tyrkjum er ekki vel við
kristna menn, ekki sízt, ef þeir lúta sol-
dáni. Kriteyingar gjörðu því uppreisn til
að brjóta af sjer okið. Grikkjum hefur
leingi leikið hugur á að ná yfirráðum yfir
hinni fögru og frjóvsömu eyju, enda virð-
ist henni bæði vegna legu sinnar, þjóðern-
is, trúar og tungu betur skipað i tölu
grískra en tyrkneskra skattlanda. í fyrstu
ljeta örikkir sjer þó nægja með að senda
trúarbræðrum sínum á Krít vistir og vopn
á laun, en þegar ekkert gekk nje rak, og
Tyrkinn hjelt áfram sínum hryðjuverkum
og stórveldín ljetu sjer framferði hans
eingu skipta, þá skarst örikkastjórn, með
öeorg konungi í broddi fylkingar, í leik-
inn, og sendi herflota til eyjarinnar undir
forustu Georgs prins í miðjum febrúar-
mán. Nú fór stórveldunum ekki að lítast
á blikuna. Það hefur allt af verið eins
og komið væri við hjartað í þeim, ef ein-
hver hefur leyft sjer að stjaka við „morð-
ingjanum í Miklagarði". Þau sendu nú
flota til Krítar til að „halda á reglu“. En
ekki hefur samkomulagið veríð betra en
það var, að þau hafa ekki getað orðið
ásátt um hvað gjöra skyldi og hafa því
aðgjörðir stórveldanna orðið hlægilega litl-
ar. örikkir hafa því óhindraðir getað
boðið Tyrkjum byrgin og má nú svo segja,
sem öll Krítey lúti boði og banni Grikkja.
Á sunnudaginn var gjörðist þó sá sögu-
Iegi atburður, að stórveldaflotinn skaut
nokkur skot á borgina Kanea; öríski fán-
inn var dreginn niður meðan á skothríð-
inni stóð, en varla var henni slotað fyr
en fáninn blakti aptur yfir borginni —
hálfu hærra en áður. Hver leikslokin
verða á þessum ófriði er ekki útsjeð enn.
Þó má fullyrða, að Kríteyingar losni að
mestu leyti eða öllu undan yfirráðum
Hundtyrkjans. En komist ekki bráðlega
samkomulag á, þá er hætt við, að þetta
verði sá neisti, sem kveiki í öllu því
tundri, sem hrúgað er upp á Balkanskaga,
eða með öðrum orðum, að það Ieiði til al-
mennrar uppreistar á örikklandi og
Tyrklandi, sundurlimun Tyrkjaveldis og
svo rífist stórveldin um molana. — Grikk-
ir hafa hlotið almanna lof út um alla
Norðurálfu fyrir sína frammistöðu og sjer-
staklega ljúka menn miklu lofsorði á hina
einbeittu framkomu konungs þeirra, sem
hefur átt að togast á við öll stórveldi
Norðurálfunnar en setið þó við sinn
keip. Vilhjálmur Þýskalandskeisari eFmik-
ill Tyrkjavinur og Bismarck gamli segir,
að líklegt sje, að stórveldin láti eigi leing-
ur þetta örsnauða, lítilfjörlega ræningja-
ríki gjöra gis að sjer. Rússar eru and-
stæðir Grikkjum og Frakkar hanga eins og
þeirra er venja aftan í þeim, en Einglend-
ingar vita ekki vel hverjum þeir eiga að
veita. En mestu mun það þó skifta, hvar
þeir snúa sjer að.
— Lítið geingur nje rekur með mál þeirra Cecil
Rhodes og Jameaons. Monn mega ekki vera að
iiugsa um slíka smámuni, þegar aðrir stærri standa
fyrir dyrum.
— Járnbrautarmenn á Einglandi hafa nýlcga gjört
„Strejke11. Hefur slíkt afarmikil áhrif á allar sam-
gaungur, verslun og viðskipti manna, svo að til
stór-vandræða horflr, ef eigi komast sættir á inn-
an skamms.
— Blondin, linudansarinn nafnkunni, er gekk á
kaðli yfir Niagara, er nýdáinn í London, 72 ára
gamall.
— Friðþjófur Nansen er nfi á ferð í Eing andi að
halda fyrirlestra um heimskautsferð sína. Hefur
honum verið tekið þar með kostum og kynjum og
verið margnr sómi sýndur. Norðmenn hafa nýlega
stofnað kennarasæti í dýrafræði við háskólann í
Kristjaníu handa Nansen.
— Óskar Sviakonungur hefur á þessu ári setið 25
ár að ríkjum. Hugsa Svíar sjer að hafa ýms há-
tíðabrigði við það tækifæri. Norðmenn hafa tekið
öllu dauflegar undir að sýna konungi sínum nokk-
ur sjerstök virðingar- eða þakkar-atlot. Þó er nú
verið að safna í sjóð í Noregi, sem á að færa kon-
nngi og á hann að ákveða til hvers skuli verja
fjenu. En taÍBverða eptirtekt hefur það vakið, að
ýmsir málsmetandi menn á meðal Norðmanna hafa
skorist úr leik með að leggja fje í þennan minn-
ingarsjóð Óskars konungs.
— Síðustu fregnir vestan að segja, að Banda-
ríkin hafi nú gripíð fram í ófriðinn á Cuba og
horfi nú jafuvel til ófriðar milíi þeirra og Spán-
verja.
— Gladestone gamli er æfur út í stórveldin fyr-
ir afskífti þeírra af Krítarmálinu og segir, að „með
þeim fylli þau mæli sinna svívirðinga". Það var
hann’sem gaf Tyrkjasoldáni nafnið „morðinginn í
Miklagarði". En Einglendingar hafa laungum hald-
ið taum Tyrkjans og svo mun enn reynast. Eru
þeir hræddir við, að Rússar verði sjer erfiðari við-
fangs, ef þeir ná yfirráðum þar suður.
Parft búsgagn.
Jeg fjekk mjer skilvinduna (separator)
„Butterfly“ næstliðið sumar og hún hefur
verið notuð hjer á heimilinu síðan, nú rúm-
lega hálfsárstíma. Sýslumaður Björn Bjarn-
arson á Sauðafelli hafði í hitt eð fyrra
feingið sjer skilviudu „Alfa Colibri" og af
því að jeg hafði bæði heyrt vel af henni
látið og mjer leist vel á hana, fór jeg að
taka það eptir. Það er villandi, þar sem
vjel þessi er í blöðunum nefnd strokkvjel;
því það er alkunnugt, að strokkurinn hef-
ur frá alda öðli verið' hafður til þess að
skilja smjörið úrrjómanum frá áunum, en
það gerir þessi vjel ekki, heldur skilur
hún rjóman frá undanrenningunni. Skil-
vindan kemur því ekki í stað strokksins,
heldur í stað troganna, bakkanna eða bytt-
antaa, sem vant er að hella nýmjólkinni
upp í til þess að láta hana setjast þar í
tvö til þrjú dægur. Skilvindan sparar
manni því ekki að eins þessi áhöld, held-
ur einnig húsrúmið undir þau, þar sem
þau eru breidd út á bekki, mjólkurskemm-
una, sem ávallt er gjarnt á að fúna, af
slagningnum úr mjólkurgufunni. Mjer er
nærri að halda, að þessi útbúnaður til þess
að láta mjólkina setjast á þann hátt, sem
nú tíðkast, ef þau eiga að vera í nokkru
lagi, verði manni eins kostnaðarsöm eins
og skilvindan. Þótt nú svo kunni að vera,
hver er þá ágóðinn? má vera að menn
spyrji. Það er mikill eldiviðarsparnaður
við skilvinduna, því maður verður laus
við að hita svo mikið vatn á málum eins