Ísland - 02.10.1897, Síða 2

156
ISLAND.

ISLAND.
Ritstjóri: Þorsteinn Gíslason.
Skrifstofa: Laug'areg 2.
Prentað í: Fjelagsprentsmiðjunni.
„fSLAND" kemur út hyern langardag & þessum
ársfjúrðungi (júll—október), 13 blöð alls. Áskrift
bindandi þrjú mAnuöi. Hver ársfjðrðungurborgist
fyrirfram um leið og blaðið er pantað og kostar
i Reykjavik 70 au., útum land 79 au., erlendis 1 kr.
Póstafgreiðslumenn og brjefhirðingamenn taka
mðti áskriftum og borgun fyrir blaðið og kyitta
fyrir.

Æ
En úr fjarska fljúga harmatár
fram um geyminn til þín yfir hafið,
þig þau kveðja, þar sem þú ert nár,
þar sem kæra holdið þitt er grafið.
Benedikt Gröndal.
Eftir Björnstjerne Björnson.
xm.
Það var hægra sagt en gert fyrir Árna
að byrja að tala við móðnr sína. Hann
minntist á Kristján, og að undarlegt væri
að aldrei kæmi brjef frá honum. En þá
gekk móðir hans bnrt, og marga daga á
eftir gat hann ekki betur sjeð, en að hún
væri rauðeygð. Á öðru gat hann mark-
að, hver áhrif þetta hafði á hana; hún
gaf honum óvenjulega gott að borða.
Svo bar við einn dag, að hann átti að
fara upp í skóg að höggva við. Gatan
iá gegn um skóginn, og einmitt þar sem
hann ætlaði að höggva var vant að tína
ber síðari hluta sumars. Árni lagði öx-
ina frá sjer, fór úr treyjunni og ætlaði
að byrja að höggva viðinn. Þá komu þar
tvær stúlkur og báru miiii sín fötu. Hann
var vanur að reyna að komast hjá því að
hitta kvennfóik og það ætlaði hann sjer
enn að gera.
„Nei, nei, nei! En þau ber! Ella,
Ella!“ — „Já, góða mín! jeg sje þau!“ —
„Farðu þá ekki leingra; hjer er nóg í
margar fullar fötur!“ — „Mjer sýndist
eitthvað á hviki þarna yfir í runninum!“ —
„Hvað! Ertu galin!“ og stúlkurnar tóku
um mittið hvor á annari. Svoleiðis stóðu
þær stundarkorn og hjeldu niðri í sjer
andanum. „Það er ekkert; við skulum
fara að tína!“ — „Já, við skulum fara
að tína“. — Og svo fóru þær að tína.—
„Það var fallega gert af þjer Ella, að
koma yfir á prestssetrið í dag. — Hefurðu
ekkert að segja mjer?“ — „Jeg kom ný-
lega til Einars guðfóður míns“. — „Já,
það hefurðu sagt mjer. En geturðu ekki
sagt mjer neitt um hann, sem þú veist...?“
— „0-jú!“ — „Er það satt? Ella, segðu
mjer það!“ — „Hann kom þar aftur“.—
„Það er ekki satt“. — „Það er víst satt;
foreldrar mínir ljetu eins og þau sæju
það ekki, en jeg fór upp á loft og faldi
mig“. — „Áfram með söguna! Kom hann
þá á eftir?“ — „Jeg held faðir minn hafi
sagt honum, hvar jeg var; hann er svo
undarlegur“. — „Og kom hann svo?
Sestu niður, sestu hjerna hjá mjer! Nú,
svo kom hann?“ — „Já, en hann sagði
svo sem ekkert; hann var feiminn". —
„En segðu mjer; hvert orð; segðu mjer
hvað hann sagði!“ — „Ertu hrædd við
mig?“ sagði hann. Jeg spurði, hvers vegna
jeg ætti að hræðast hann. „Þú veist til
hvers jeg er kominn“, sagði hann og sett-
ist á kistuna hjá mjer. — „Á kistuna hjá
þjer?“ — „Já, og svo tók hann utan um
mig“. — „Tók hann utan um þig; ertu
vitlaus?“ — „Jeg reyndi að losna, en
hann vildi ekki sleppa mjer. „OóðaEHa!“,
sagði hann“, hún fór að hlæja og hin
líka. — „Nú, nú, og svo?“ — „Viltu verða
konan mín?“ — „Ha, ha, ha!“ — „Ha,
ha, ha!“ Og svo hlóu báðar: „Ha, ha,
ha, ha, ha, ha, ha!“
Loksins þagnaði hláturinn og á eftir
varð dauðaþögn; svo hvíslaði sú sem fyrst
spurði lágt: „Heyrðu, þótti þjer ekki
vont, að hann skyldi taka utan um þig?“
Annaðhvort svaraði hin eingu, eða þá
gerði hún það svo lágt, að það heyrðist
ekki; ef til vill gerði hún ekki annað en
brosa. Litlu síðar spurði hin aftur:
„Sögðu foreldrar þínir ekkert á eftir?“—
„Faðir minn kom upp og horfði á mig,
en jeg leit allt af undan, því hann brosti
þegar hann sá mig“. -■ „En móðir þín?“
— „Nei, hún sagði ekkert; en hún var
miklu þýðari við mig á eftir“. — „Já,
þú hefur víst hryggbrotið hann?“ — „Auð-
vitað“. — Svo þögðu þær aftur leingi.
„Heyrðu?“ — „Hvað?“ — „Heldurðu
að nokkur komi til mín, til þessa á jeg
við?“ — „Já, það geturðu reitt þigá“.—
„Ertu vitlaus! — Æ — hí! þú, Elia! —
En ef hann tæki utan um mig?“ Hún
grúfði sig niður.
Svo hvísluðust þær á og hlóu.
Að lítilli stundu Iiðinni fóru þær; þær
höfðu hvorki sjeð Árna, öxina nje treyj-
una; og það þótt honurn vænt um.
Nokkrum dögum eftir þetta tók Arni
Upplands-Knút í húsmennsku á Brún.
„Jeg ætla ekki leingur að vera ein-
mana“, sagði hann.
Og Árni tókst á hendur ákveðið verk.
Hann hafði snemma lært að beita hand-
sög og sjálfur oft gert ýmislegt við bæjar-
húsin. Nú hugsaði hann sjer að æfa sig
í smíðum; því hann fann, að það hafði
góð áhrif á hann að hafa eitthvað ákveðið
fyrir stafni. Lika fann hann, að það
hafði góð áhrif á hann, að umgangast
aðra, og svo umbreyttist hann smátt og
smátt, að hann langaði til þess, þegar
hann hafði leingi verið einn. Veturinn
eftir var hann um tíma á prestssetrinu
og þar voru þær, prestsdóttirin og Ella á
Brekku oft saman. Árna datt oft í hug,
hver það mundi vera, sem væri að biðja
Elínar.
Svo bar það einu sinni við, að þær óku
út, prestsdóttirin og Elín og hann átti að
keyra hestana fyrir þær. Hann heyrði
vel, en gat þó ekki heyrt hvað þær töl
uðu um. Stundum ávarpaði Matthildur
hann; þá hló Elín og leit undan. Einu
sinni spurði Matthildur, hvort það væri
satt, að hann gæti ort kvæði. „Nei“,
sagði hann og flýtti sjer að svara; þá
hlóu báðar, hvísluðust á og hlóu. Eftir
það var honum hálfgramt í geði við þær
og hann ljet sem hann sæi þær ekki.
Einu sinni sat hann írammi i stofu;
fólkið var þar að dansa. Matthiidur og
Elín komu til að horfa á. Þær stóðu út
í horni og voru »ð þræta um eitthvað;
Elín vildi ekki, en Matthildur vildi og
hún rjeði. Svo komu þær báðar til hans,
hneigðu sig og spurðu, hvort hann kynni
að dansa. Hann sagði nei, og svo sneru
þær sjer báðar undan, hlóu og hlupu burt.
Enn þá þessi eilífi hlátur, hugsaðí Árni
og varð alvarlegur. En presturinn átti
ungan fósturson, tíu — tólf ára gamlan,
og af honum lærði Árni að dansa, þegar
einginn sá til.
Elín átti ungan bróður á aldur við
fósturson prestsins. Þeir voru leikbræður,
og Árni bjó til handa þeim sleða, skíði
og SDörur, og talaði oft við þá um systur
þeirra, einkum Elínu. Einu sinni kom
bróðir Elínar með þau boð til hans, að
hann skyldi greiða sjer betur en hann
gerði. „Hver segir það?“ — „Ella sagði
það, en hún bannaði mjer að segja, að
það hefði verið hún“. — Nokkrum dög-
um seinna sendi hann þau boð, að Elín
skyldi hlæja minna. Dreingurinn kom
aftur með þau boð, að Árni skyldi hlæja
meira.
Einu sinni víldi dreingurinn fá eitt-
hvað, sem Árni hafði skrifað. Árni gaf
honum það og hugsaði ekki frekar út í
það. Að lítilli stundu liðinni kom dreing-
urinn aftur og sagði Árna, að báðum
stúlkunum þætti hann skrifa svo vel.
„Hafa þær sjeð það?“ — „Já, það var
fyrir þær, sem jeg bað um það“. — Árni
bað þá dreingiua að færa sjer eitthvað,
sem systur þeirra hefðu skrifað. Þeir
gerðu það. Árni leiðrjetti ritvillurnar
með snikkarablýanti og bað dreingina að
leggja blaðið einhverstaðar þar sem þær
fyndu það. Seinna fann hann blaðið í
treyjuvasa sínum; en neðan undir var
skrifað: „Leiðrjett af
Merkikerti“.
Daginn eftir hafði Árni lokið verki
sínu á prestssetrinu og hjelt heim. Móðir
hans minntist þess ekki, að hann hefði
verið eins aiúðlegur og þennan vetur síð-
an skömmu eftir að faðir hans dó. Hann
las fyrir hana húslestra, fylgdi henni til
kirkju og var henni í öllu til þægðar. En
hún vissi, að ailt var til þess gert, að fá
leyfi hennar til að fara burtu næsta vor.
Þá fjekk hann boð frá Brekku og var
beðinn að koma þangað til að smíða.
Árna varð hverft við boðið, en Ijet eigi
á því bera og lofaði að koma. Þegar
sendimaður var farinn, sagði móðir hans:
„Nú er jeg hissa! Frá Brekku!“ —
„Því ertu hissa á því?“ svaraði Árni, en
ieit ekki á hana. „Frá Brekku!" Endur-
tók móðir hans. — „Nú, því þá síður
þaðan enfráhverjum öðrum bæ?“ „Hann
leit upp. — „Frá Brekku, frá Birgittu á
Brekku, — og Bárði, sem barði hann
föður þinn til óbóta, og það vegna Bir-
gittu!“ — „Hvað segirðu?“ sagði Árni
og hrökk við. „Varð það Bárður á
Brekku?“ —
Þau horfðu hvort á annað. Heill
mannsaldur Ieið fram hjá þeim á svip-
stundu, og þau röktu svarta þráðinn, sem
þar var ofinn inn allt í gegn um. Síðan
fóru þau að tala um yngri ár Níelsar,
þegar allt Ijek í lyndi og gamla Elín á
Brekku bar sjálf upp bónorð við hann
fyrir dóttur sína, en hann neitaði; þau
röktu allt, allt til þess að Níels var barinn
ogþeimfannst sökin vera minni hjáBárði.
En samt sem áður var það hann, sem
barið hafði Níels til óbóta, það var hann.
„Er jeg þá enn ekki laus við föður
minn?“ hugsaðiArni og afrjeð samstundis
að halda á stað.
Hann gekk upp að Brekku og bar sög-
ina á öxlinni. Leiðin lá yfir ísa. Honum
sýndist Brekka fagur bær. Húsið leit
allt af út eins og það væri nýmálað. Hon-
um var kalt; og það var ef til vill þess
vegna, að honum fannst allt þar svo hlý-
legt. Hann gekk ekki beint ínn heldur
upp fyrir bæinn til fjóssins; þar stóð
geitahópur og nagaði börkinn af kvistum,
sem þar lágu. Hundur einn hljóp aftur
og fram um hlöðuvegginn og gelti eins og
hann hjeldi að skrattinn sjálfur væri þar
á ferðinni; en undir eins og Árni kom
heim, dillaði hundurinn skottinu og lofaði
honum að klappa sjer. Eldhúsdyrunum
hinumegin í húsinu var hvað eftir annað
lokið upp og Árni leit í hvert sinn niður
þangað. Eld istúlkan kom fram og fleygði
einhverju í geiturnar. Inni í hlöðunni
kepptust menn við að þreskja og vinstra
megin við brenniskotið stóð dreingur og
hjó við. Bak við hann var hár viðarhlaði.
Árni setti sögina frá sjer og gekk inn í
eldhúsið. Þar var hvítur sandur á gólfi
og smáskornum eini stráð yfir; á veggj-
unum heingu skínandi fægðir eirkatlar
og könnur og leirílát stóðu þar í röðum
allt í kring. Það var verið að sjóða mið-
dagsmatinn. Árni spurði, hvort hann gæti
feingið að tala við Bárð. „Gáttu inn í
stofuna“, svaraði einhver og benti inn.
Hann fór þangað. Þar var ekki loka
fyrir hurðinni, heldur var á henni snerill
úr messing. Stofan var björt og máluð,
loftið rósamálað, skáparnir rauðir og nafn
eigandans á með svörtum stöfum, rúm-
stæðið eins, og blá rönd með brúninni.
Maður sat við ofninn; hann var herða-
breiður, andlitið góðmannlegt, hárið gul-
bjart og sítt; hann var að girða fötur.
Við borðið sat kona með skautbúnað á
höfði, í aðskornum fötum, há og grönn.
Hún var að skifta kornhrúgu, sem lá fyr-
ir framan hana, í tvennt. Aðrir voru eigi
í stofunni.
„Góðan dag og guð biessi vinnuna",
sagði Árni og tók ofan. Þau litu bæði
upp; maðurinn brosti og spurði hver þar
væri. „Það er jeg, sem beðinn hef verið
að koma til að smíða“. Maðurinn brosti
meir en áður, laut niður að vinnu sinni
aftur og sagði um leið: „Árni á Brún“. —
„Árni á Brún“, sagði konan og starði á
hann. Maðurinn leit sem snöggvast upp
og brosti. „Sonur Níelsar skraddara“,
sagði hann og hjelt áfram vinnunni.
Konan stóð upp og gekk að hyllunni,
sneri sjer svo við og gekk að skápnum,
sneri sjer aftur við og fór svo að leita í
borðskúflunni. Þá spurði hún lokeins án
þess að líta upp: „Á hann að vinna
hjer?“ — „Já, hann ætlar að vinna hjerna",
sagði maðurinn og leit heldur ekki upp.—
„En þjer hefur ekki verið boðið sæti“,
sagði hann og saeri sjer að Árna. Árni
settist niður. Konan gekk út; maðurinn
hjelt áfram að vinna. Árni spurði, hvort
hann gæti byrjað. „Við skulum fyrst borða
miðdegisverðinn“.
Konan kom ekki inn aftur; en næst,
þegar eldhúsdyrnar voru opnaðar, kom
Elín inn. Hún ljest fyrst ekki taka eftir
honum, en þegar hann stóð upp, ætlaði
að ganga til hennar og heilsa henni, þá
nam hún staðar, sneri sjer að hálfu leyti
við og rjetti honum hendina, en leit ekki
á hann. Þau skiftust við nokkrum orð-
um; faðir hennar hjelt áfram. Hún hafði
fljettað hár; var í nærskornum kjól með
þraungum ermum; hún var há, grönn og
liðleg í vexti, úlfliðurinn sívalur og hönd-
in smá. Hún lagði dúk á borðið. Vinnu-
fólkið mataðist í annari stofu, en hús-
bændurnir og Árni í þessari. En það var
af tilviljun þennan dag, því annars möt-
uðust allir saman í eldhúsinu; það var
stórt og bjart. — „Kemur mamma þín
ekki ?“ spurði maðurinn. — „Nei, hún fór
upp á loft til að vikta ull“. — „Hefurðu
sagt henni til?“ — „Já, en hún segist
ekki ætla að borða“. — Þau þögðu litla