Ísland - 13.11.1897, Qupperneq 2

182
ISTjAND.
£E [=J=t=T=M=i=l=it=T=i =T=. ét=)=t=.i=t=i=t=i=t=J ■?
ÍSLAND. m Ritstjöri: Þorsteinn Gíslason. (5 Skrifstofa: Laug-aTeg- 2. m Reikningshaldari og afgreiðslumaður: Ifj Hannes Ó. Magnússon, Austurstr. €3. | Prentað í: Fjelagsprentsmiðjunni. Ij „ÍSLAND" kemur út hvern laugardag áþeBsum U ársfjórðungi (október—jan.), 13 blöð alls. Áskrift ij bindandi þrjá mánuði. Hver ársfjórðungurborgist D fyrirfram um leið og blaðið er pantað og kostar C i Reykjavik 70 au., útum land 79 au., erlendislkr. Póstafgreiðslumenn og brjefhirðingamenn taka U móti áskriftum og borgun fyrir blaðið og kvitta (| fyrir.
í =J=t=M=I^l=lM=)n=l=Í=-l=Ý=I=T=l=T=l=T=l=T=l=T=i=T=l=l

„Eiaa sje jeg svo unaðsfagra, veglega
og væna, sem vorsins sól, er hún rennur
úr hafi á heiðloftið upp, en gullinlokkar
glóa og geislum stafa gegn um sjávar
silfurúða og augað vermir alla jörðu, er
lítur það lífgjöfult yfir land og sjó. Þessa
hygg jeg allra vona vænsta og hana'vil
jeg fyrsta höudum taka. Hvað heitir
þú, hin vænsta meðal vona?“
„Jeg heiti ást. Aldrei var neinn, sem
eigi allt mundi gefa til þess að eiga mig
eina stundu. Jeg er hjerna hjá hjer, hægt
er að ná mjer, En eigi jeg þjer ráð að
ráða, þá taktu okkur saman, systurnar
báðar“.
Þar stóð við hlið hennar systirin, mild
eins og mánaljós, hrein eins og himininn
sjálfur og sterkari en dapur dauðinn. Það
var tryggðin og taka vildi jeg báðar.
En þær hopuðu á hæii og þegar jeg
hugðist þær höndum taka, þá voru þær
liðnar laDgt í burtu. En þegar jeg var
að þrotum kominn og ætlaði að hætta elt-
ingunni, þá heyrði jeg orðin: „Jeg er
hjerna hjá þjer, hægt er að ná mjer“. Þá
óx mjer aftur afl og laungun, og leikur-
inn barst yfir börð og hvamma, holt og
hæðir, hamra og gljúfur, urðir og eggja-
grjót, ár og bárur. Margt fall fjell jeg,
oft varð fótur sár og hrufluð hönd, oft
marðist brjóstið á blágrýtiseggjum; en allt
af hjelt jeg áfram og orku minnar allrar
neytti. Þá heyrði jeg eitt sinn andvarp
mjer að baki, dapurt eins og dauðastunu.
Jeg loit um öxl; þá var Æskan dáin.
Systurnar voru við sjónhring ysta, aldrei
fegri og aldrei fjær. Þeim mátti jeg aldr-
ei, mun aldrei ná. Og hafi mjer síðan
sýnst þær koma og mæta mjer, þá var það
Lygin í Ijósgervi og TælnÍD. Fegurstu
vonirnar eru farnar og horfnar.
Fegurstu vonirnar voru farnar og horfn-
ar, Bernska og Æska báðar dánar. Meðan
æskan lifði og jeg elti af kappi systurnar
vænstar vona, þá sá jeg oft svein einn
fagran flögra fyrir mjer. Stórvaxinn var
hann og sterklegur, íturvaxinn og yfir-
bragðsfagur. Það var þroskin, fögur von
og væn, er jeg taldi mjer alveg vísr.
Fegurstu vonirnar voru horfnar, æskan
og yndið dáin, þá kom þroskinn til mín.
En minni var hann að öliu og ógöfgri en
jeg áður sá hann.
„Þú óskaðir þess oft, að þú ættir mig“,
sagði þroskinn. „En miklu er jeg nú
rainní en skyldi og erfiðir munu mjer
aldurdagar, fyrst ást og tryggð þú ekki
náðir“.
„Enn á jeg margar vænar vonir, fagr-
ar og fýsilegar, og handsömum þær nú
hverja af annari“.
„Langanirnar eru sterkar og voDÍrnar
góðar, en okkur mun verða erfitt að ná
þeim. Þær eru flestar fylgispakar við
systurnar vænstar vona. Sko, hvar þær
haida sig nú“.
Þá leit jeg upp og sá þær yst við sjón
hring. Þar flögruðu þær í fjarska allar,
daprar og dauflegar. Þær sýndust aliar
eins langt burt og himinheiðið. Þá varð'
mjer æði þungt í geði og sorti lagðist á
land og sjó, en vetrar ís yfir andans lindir.
Eu jeg mátti ekki trfia
áD lægi grjót á gnipum þeim.
Bened. Grðndal.
Mitt hold varð aumt og iljum blæddi þá,
er urð jeg tröð og brunahraunin svörtu:
en einnig sál min steytti steinum á
og steinar þessir voru mannleg hjörtu.
Stgr. Th.
Sorti lá yfir landi og sjó en vetrarís
yfir andans lindum. En aldrei var svo
frostdrjúgur fimbulvetur nje svo kaldsoliið
haf og hauður, að vorsóiin gæti ekki vak-
ið aftur lífið og leyst það úr læðíngi sterk-
um. Aftur þandir þú, vorhiminn, væng-
ina þína bláu yfir hauður og haf, hreinn
og bjartur og huggleðjandi. Þá hvarf
sortinn af sjó og Iandi og vetrarísinn af
andans lindum. Hafið varð bjart og hauðr-
ið grænt, en háfjöllin báru himÍD á öxl-
um. En á hátindum undir himinskauti
sátu þær vængljettu vonirnar allar. Yor-
blærinn Ijek sjer að lokkum þeirra, en
sólstafir glímdu á glöðum kinnum. Hug-
næmt var brosið og hlýtt var málið, er
þær kölluðu ofan til mín: „Jeg er hjerna
hjá þjer, hægt er að ná mjer!“ Nú hjelt
jeg upp eftir hlíðargeirum, en grýtt var
þar í rót og geysibratt og yfir uppi klett-
ar og klungur. Þó hjelt jeg allt af áfram
því uppi í tindinum efsta vissi jeg von
irnar vænu, sem vildi jeg ná. Þar hugðí
jeg himininn styðja vorljettum væng og
allt því hreinna, er ofar drægi. En þeg-
ar jeg hatði klifið upp háa hamra og þótt-
ist náð hafa hæstu brún, þá Iitaðist jeg
um. Þar sem jeg hugðist höndum taka
heiðskírar voDÍr við himinskaut, þar lágu
miklar mosaþembur, gráar og gróðurlaus-
ar; en holtasóley stök á holti gnæfði og
músareyru fá upp úr mosa teygðust. Þar
fyrir ofan var önnur brún. Þar lá nú
himins heiðið bláafog brosandi vonirnar
biðu mín þar. Enn þá átti jeg langa leið,
margar hlíðar og brattar brúnir, áður en
komst jeg efst á tindinn. En jafnfjarri
honum var himininn sem hlíðinni, þar sem
hóf jeg gaungu. Enn voru þær allar við
ysta sjónhring hinar vængljettu, brosandi
vonir. Og að eins gat jeg þá eygt í
fjarska systurnar vænstar vona. En eina
sá jeg þar öllum fremri, djúpúðgari en
drottningu hafsins, yfirlitsfegri en ásta-
dísir, hreinni en heiðnorðrið og hýrari en
vorblæ í víði. Hún hafði fannhvítan fald
á höfði, en upphlut fjallbláma fögrum vaf-
inD, lagðan með sætærum silfurböndum,
en samfellan öll var iðjagræn, ofin glit-
skrúði grænna túna. Jeg sá hana í fjarska,
hún sat á tindi, háum og himingnæfum.
En undir niðri voru eingi græn, alskipuð
hagspökum hjörðum, en fagrir bæir í
frjóum brekkum, þjettskipaðir og þekkir
sýnum; andrík þjóð og iðin, friðsöm og
frjáls, einörð og einbeitt, hugumglöð ðg
hrein í geði. Fögur von og fýsileg um
framtíð íslands. Hið fyrsta, sem jeg lærði
af föður mínum að elska og unna, var
ættjörðin mín, öldum lukt og ísi þakin,
sólu skinin, sævi rokin, grösum gróin og
giljum beltuð, „móðurmálið hið mjúka og
ríka“, hin fátæka og þrautgóða þjóð. Því
leitaði hugurinn himinsenda á veikum
væng, því vildi jeg hugstola höndum taka
systurnar vænstar vona, þvi vildi jeg
þroskan hafa, því vildi jeg hærra en
haukar fljúga tíl þess að handsama hjart-
ans vonir, því gerði jeg þetta allt, að jeg
vildi ættjörð minni reynast dreingur góð-
ur og dugandi sonur. Nú stóð hún væn
og vonum fáguð fyrir augum mjjr, sem
hún á að verða. Hugfanginn stóð jeg og
horfði leingi á hana vænsta vona. Hana
vildi jeg feginn höndum taka. En von
bráðar á vegi mínum hitti jeg urðir og
eggjagrjót. Geingust skór og grjóteggjar
skáru aumar iljar. Missti jeg þá sjónar
á vænum vonum og skíru himins heiði,
því einskis mátti jeg annars en að forð-
ast eggjar og gjótur; þó stungu þær mig
svo meinlega illa, að hneit mjer við innstu
hjartarætur. Því varð mjer æði þungt um
gaungu og aldrei mun jeg vonunum vænu
ná.
Fagur ertu vorhiminn og fögnuð vek-
urðu, þú ert bjartur og blámadjúpur.
Heiðvængi breiðir þú yflr hrf og jörð og
vongeisla sendir þú veikum hjörtum. Jeg
veit þig hátt yfir höfði mínu og fagrar
vonir í faðmi þínum. Því set jeg nú fót
minn á sárar eggjar, harka af mjer og
horfi til þín. í hinnsta sinni jeg horfa vil á
allar vængljettar vonir, sem við mjer
hlógu. Síðan í urðina illu jeg kom hef
jeg þær aldrei augum litið. Það hef jeg
orðið alfegnastur að sjá ykkur aftur vor-
glöðu, vinhlýju, sólbjörtu, eldskíru æsk-
unnar vonir, og vertu blessaður, vorhim-
inn fagur, fyrir að hefja huga minn til
þín. Vek þú sí og æ vonir fagrar í huga
minnar hrjáðu þjóðar, vek til vonsóknar
vilja raanna. En haltu þú ljósgjöfull
himínn vorsins lifandi blettlausri landsins
von. Geym hana óskemmda öldum kom-
andi, sem hyggja hærra og hreinna en
en vjer.
Nú kenni jeg sviðans og kveðja hlýt
jeg von og vorsins himin. Sorti leggst
yfir land og sjó og vetrarís yfir andans
lindir.
Bjarni Jónsson,
frá Vogi.
Eftir Björmtjerne Björnson.
XIX.
Það var sunnudagskvöld eitt að áliðnu
sumri; prestur var kominn úr kirkjunni.
Margrjet hafði setið inni hjá honum fram
undir kl. 7 um kvöldið. Þá kvaddi hún
allt í einu skyndilega, hljóp niður stigann
og út; hún hafði komið þar auga á Elínu
frá Brekku. Elín var þar að leika sjer
við son prestsins og bróður sinn.
„Sæl verið þið“, sagði Margrjet, nam
staðar hjá þeim og horfði á leikinn. „Sæl“,
sagði Elín; hún var blóðrjóð af hita og
vildi hætta leiknum. Dreingirnir vildu
halda áfram, en hún bað þá að hætta í
kvöld og losnaði svo frá þeiin. „Mjer
sýnist eins og jeg þekki þig“, sagði Mar-
grjet. „Það getur vel verið“, svaraði
Elín. „Það mundi ekki vera Elín á
Brekku?“ sagði Margrjet. Jú, Elín ját-
aði því. „Hvað er að tarna! — Svo, það
er Elín á Brekku! Já, nú sje jeg það,
þú ert lík henni móður þinni“. Elín hafði
dökkrautt hár; það var í óreiðu eftir leik-
inn og fjell laust niður um herðarnar;
brjóstið gekk upp og niður; hún gat ekki
talað fyrir mæði, en hló að því að hún
skyldi ekki geta það. — „Ojá, þetta er
rjett gert af ykkur, unga fólkinu", sagði
Margrjet og horfði með ánægjubrosi á
hana. „Þú þekkir mig víst ekki?“ —
Elin hafði ætlað að spyrja Margrjetu hver
hún væri, en hætt við það; hún sagðist
ekki muna til, að hún hefði sjeð hana áð-
ur.------„Ónei, það er ekki við þvi að
búast. Við gömlu vesælingarnir förum
ekki víða. — Þú kannast kannske við
son minn, hann Árna; jeg er móðir hans“,
hún Ieit hornauga til Elínar og sá, að
henni brá. — „Mig minnir að hann hafi
verið við smíðar þarna á Brekku hjá ykk-
ur?“ Jú, Elín mundi það. „Það er fal-
legt veðar í kvöld“, hjelt Margrjet áfram;
„við vorum að kasta heyi í dag fram ett-
ir öllu og lukum við það áður en jeg fór“.
Elín sagði, að það mundi heyjast vel í ár.
„Já, þú segir nú svo; það geingur víst
bærilega hjá ykkur á Brekku?“ — „Það er
búið að hirða þar nú“. — „Já, það veit
jeg; þai eru margar hendur, — duglegt
fólk. — Ætlarðu heim í kvöld?“ — Nei,
hún sagðist ekki fara heim. — Þær töl-
uðu enn um hitt og þetta og urðu brátt
svo kunnugar, að Margijet stakk upp á,
að Elín geingi með sjer spölkorn á leið.
„Þú munt ekki vilja ganga með rjett
hjerna út fyrir?“ sagði hún; jeg hitti svo
sjaldau nokkurn, sem jeg get talað við,
og þú hefur líklega ekkert að gera nema
eyða tímanum?“ Elín bar það fyrir, að
hún hefði ekkert utan yfir sjer. „— Ojá,
það er skammarlegt af mjer, að vera að
biðja um þetta, í íyrsta sinn sem jeg sje
þig; eu menn verða aðfyrirgefa þeim, sem
gamlir eru“. — Elín sagðist gjarna skyldi
ganga með henni; nú yrði hún bara að
skreppa inn og klæða sig. Þegar hún
kom út aflur var hún í nærskorinni treyju;
en hún hneppti ekki nema tvo neðstu
hnappana vegna þess, hve heitt henni var.
Hún var í hvítri skirtu með kraga, sem
sló sjer út yfir axlirnar, en var hneppt í
hálsinn með silfurhnappi, sem var í lög-
un eins og fugl með þöndum vængjum.
Níels skraddari hafði haft svona hnapp
fyrsta sinn sem Margrjet dansaði víð hann.
— „Þetta er fallegur hnappur“, sagði
Margrjet og gatekki haft augun afhnapp-
inum. — „Hann er frá móður minni“,
sngði Elín. „Já, það veit jeg“, svaraði
Margrjet og hjálpaði henni til að laga á
sjer fötin.
Svo hjeldu þær á stað. Heyið í stóð í
sátum með fram veginum; Margrjet þreif
í sáturnar, lyktaði af heyinu og hafði orð
á, að það væri goti hey. Hún spurði
Elínu ýmislegt um búskapinn þar á prests-
setrinu, færði svo talið að Brekku og
spurði eftir búskapnum þar og sagði jafn-
framt frá hvernig hanu geingi hjá þeim
á Brún. Hún sagði Elínu, að jörðinni
hefði farið mikið fram á síðari árum og
enn mætti koma þar við miklum jarða-
bótum. „Þar eru tólf kýr nú“, sagði hún,
„og hann gæti haft fleíri; hann les mikið
um þetta og fer eftir því; þess vegna vill
hann nú hafa það allt saman eins og það
er á stórbæjunum". Elín þagði við öllu
þessu eins og við var að búast. Þá spurði
Margrjet, hve gömul hún væri. Hún var
19 ára. „Hefur móðir þín ekki látið þig
vera við búskaparverkiu? Það er líklega
ekki, þú lítur út fyrir að vera svo fín“.
Jú, Elín sagðist hjálpa henni til, einkum
nú á síðustu árum. — „Já“, sagði Mar-
grjet, „það er gott að hafa vanið sig við
það; þegar að því kemur, að þú þarft
sjálf að annast um stórt heimili, þá yðr-
ast þú ekki eftir því. En, það er satt,
þegar mikið er fyrir framan hendurnar,