Ísland - 18.12.1897, Qupperneq 3

ISLAND.
203
í ganginum; hún kom úr'”eldhúsinu. Hún
var há og grönn, búin eins og til kirkju-
ferðar og varifas á’Jhenni þegar hún
kom fram á ganginn. Þegar hún mætti
BÁrði nam hún staðar og annað munnvik-
ið drógst ofurlítið út á kinnina. Þetta
var Birgitta, húsfreyj an. Þau ætluðu hvort
um sig eitthvað að segja; það sást á því,
að bæði stóðu kyr, því hvorugt sagði
nokkuð. Bárður var þó enn ráðaleysis-
legri, hann brosti meir og meir; en ráða-
leysið varð til að hjálpa honum, því hann
fálmaði eftir stiganum og gekk upp;
„kannske þú viljir koma með“, sagði hann.
Hún fór upp á eftir. Þau voru alein á
loftinu, en samt lokaði Bárður á eftir
þeim og fór aðeingu ótt. Og þegarhann
að lokum sneri sjer við, stóð Birgitta við
gluggann og horfði út, en það gerði hún
til að líta undan. Bárður tók dálítinn
pela upp úr vasa sinum og svo silfur-
staup. Hann skeinkti á handa konu sinni,
en hún vildi ekki þiggja, þótt hann full-
vissaði hana um, að það væri vínið, sem
sent hefði verið frá prestssetrinu. Svo
drakk hann það sjálfur, en bauð henni þó
við og við. Hann setti tappann í pelann,
stakk honum aftur í brjóstvasann, staup-
inu líka, settist svo niður á kistu. Það
var auðsjeð að honum líkaði illa, að kon-
an skyldi ekki þiggja vínið.
Hann varp öndinni mæðilega nokkrum
sinnum. Birgitta studdist annari hönd-
inni fram í gluggakistuna. Bárður ætlaði
að segja eitthvað, en átti nú enn bágara
með það en áður. „Birgitta", sagði hann,
„þú hugsar líklega um sama manninn,
sem jeg hef verið að hugsa um í dag“.—
Hún færði sig til við glugg*n, en studdist
svo fram á höndina eins og áður. „0 já,
þú veist við hvern jeg á.--------------Það
var hann, sem skildi okkur tvö;-------------
jeg hugsaði, að það mundí ekki ná leingra
en þangað til við giftum okkur, en það
hefur náð Ieingra“. Hún hreyfði sig við
gluggann og hann heyrði að hún dró and-
ann ljettara en áður, en sá ekki framan
í hana. Báður þurkaði &f sjer svitann
með treyjuerminni; hann átti í stríði við
sjálfan sig; það Ieíð iaung stund áður
hann gæti aftur byrjað: „í dag er sonur
hans kominn til okkar, menntaður og
vænn maður, og við höfum gefið honum
einkadóttur okkar.-----------Hvað segirðu
nú um það, Birgitta, að við hjeldum líka
brúðkaup okkar í dag?“ Röddin skalf og
Bárður ræskti sig. Hann beið enn um
stund; hann heyrði að hún andaði þungt,
en hann fjekk ekkert svar. Nú hafði
hann sagt það, sem hann vildi segja.
Hann leit upp og varð náfölur, því hún
leit ekki einu sinni við. Þá stóð hann á
f*tur. Rjett í þessu .va.r barið hægt á
dyrnar og sagt fyrir utan með blíðum
róm: „Mamma, kemurðn ekki?“ — Elín
var úti fyrir. Það var eitthvað í rómnum,
sem snerti Bárð; hann nam ósjálfrátt
staðar og Ieit á Birgittu. Hún leit við
og fram tii dyranna, en varð um leið ó-
sjálfrátt litið á Bárð og sá að hann var
náfölur. „Kemurðu, mamma?“ var enn
spurt úti fyrir. „Já, nú kem jeg!“ sagði
Birgitta. Það var gráthljóð í röddinni.
Hún gekk þvert yfir gólfið til Birðar og
rjetti honum höndina grátandi. Bárður
rjetti höndina á móti. Nú voru báðar
slitnar og lúnar, en handtakið var fast,
eins og þær hefðu leitað hvor að annari í
tuttugu ár. Þau geingu til dyranna og
Hjelduat í höndur. Litlu síðar. gekk allt
Loðaflókið níður að bátunum. Árni rjetti
Elínu höndiua og gekk á undan, en Bárð-
ur braut venjuna og jjetti konu sinni
höndina og leiddi hana á eftir; þá var
andlitið á Bárði allt eítt bros. En á eftir
þeim gekk Margrjet á Brún, aleín eins
og hún var vöu. Bárður Ijek við hvern
sinn fingur allan daginn og ræddi við
boðsfólkið. Einn af þeim, sem hann talaði
við, leit upp til fjallsins og hafði orð á,
að undarlegt væri, að takast mætti að
klæða svo bratt fjall. „Það verður að
láta klæða sig hvort sem það vill eða
ekki“, sagði Bárður og leit yfir boðsfólkið
þangað til hann festi augun á brúðhjón-
unum og konu sinni; „svo hefði einginn
sagt fyrir tuttugu árum síðan“, sagði
hann.
Sögunni af Árna er nú lokið og kemur hún inn-
an Bkamms út I sjerprentun. Cand. ph.il. Brynjðlf-
ur Kúld hafur Jiýtt tvö síðustu kvæðin: „í leyni
mun eitthvað í lífinu vera“ og „Það vald, sem
kenndi mjer lítið ljóð“; að öðru leyti er aagau
þýdd af ritstj. blaðsins.
Frá fjallatindum
til fiskimiða.
Yopnfirðingar hjeldu þjóðhátíðarsamkomu 15. á-
gúat í sumar ; var ákveðið að hátíðin skyldi Btanda
8. ágúat eins og hjer i Rvík, en það fúrst fyrir.
Það var eftir uppástungu Jóns hjeraðslæknis Jóns-
sonar, að Btofnað var til samkomunnar. Þar voru
ræðuhöld, leikfimisæfingar, dans o.B.frv. Samþykkt
var að halda samskonar samkomu næsta ár.
Þjóðhátíðarsamkoma hefur þá verið haldin í
sumar á fjórum stöðum: í Rvík, í Borgarfirðinum,
á Bgilsstöðum á Völlum og á Vopnafirði. Á næsta
sumri verður hún væntanlega haldin víðar.
Tóvinnuvjelarnar á Álafossi, ásamt húsum og lóð,
hefur Björn Þorláksson nú selt Halldóri Jónssyni
frá Sveinsstöðum.
Landsyfirrjetturinn dæmdi á mánudaginn í 4 mál-
um, gegn ýmsum (8) mönnum hjer við Faxaflóa,
út af broti gegn þinglýstu banni frá amtmanni
gegn því, að menn færu út í útlend botnvörpuskip,
er eigi væru búin að sýna lögreglustjóra skjöl sín
í þeirri ferð að landinu frá útlöndum. Höfðu menn
þessir (8) verið allir dæmdir fyrir lögreglurjetti
Kjósar- og Gullbringusýslu í talsverða sekt til
landssjóðs, auk málskostnaðar, fyrir brot gegn
banni þessu „og lögum þeim, er það hyggist á“,
svo og fyrir hlutdeild í broti gegn fyrírmælum
laga 17. desbr. 1875 um fiskiveiðar útlendra við
ísland.
Fymefnt bann, er sýslumaður hafði út gefið 7.
jan. þ.á., en amtmaður siðan staðfest, tjáir undir-
dómarinn í dómi sínum byggt vera á „almennum
sóttvarnarfyrirskipunum". En landsyfirrjetturinn
kvaðst eigi fá sjeð, að hinir kærðu hafi með ferð-
um sínum út í botnvðrpuskipin gerst brotlegir gegn
gildandi sóttvarnarlögum, og það því síður, sem
það sje alls óupplýst, hvort skipin hafi eigi áður í
sömu ferðinni verið búin að sýna skjöl síniá höfn
hjer á landi, en bann sýslumanns eða amtmanns
hafi eigí getað verið sjálfstæður grundvöilur til að
byggja á refsidóm yfir kærðu. Þá kveðst og yfir-
rjetturinn eigi fremur fá sjeð, hvernig þeir kærðu
hafi með áminnstu atferli sínu gerst brotiegir gegn
tilvitnuðum lögum 17. desbr. 1875. Yfirrjetturinn
sýknar því hina kærðu algerlega og leggur máls-
kostnað fyrir báðum rjettum á landssjóð.
Hinir kærðu voru: Guðmundur bóndi Guð-
mundsson á Auðnum (sekt í hjeraði 50 kr.), Bjarni
bðndi Stefánsson á Stóru-Vatnsleysu (40 kr.), Guð-
muðmundur Einarsson í Nesi (60 kr., hafði ank
annars flutt skipstjóra á land) og'Arinbjörn kaup-
maður Ólafsson í Keflavík (40 kr.) ásamt 4 háset-
um hans (5—10 kr.).
Eptir því sem Indriði revisor Einatsson skýrir
frá i „ísafold" eru elstu skýrslur um fólksíjölda
hjer á landi frá árinu 1703. Þá eru Íslendíngar
50,444. En á 18. öldinni fækkar fólkinu og 1801
eru ísl. ekki orðnir fleiri en 47,240. Þá fer aftur
að fjölga og um miðja þessa öld, 1850, eru lands-
búar 69,157; svo fer talan jafnhækkandi til 1880.
Þá eru hjer 72,445 manns, eu á 10 árunum næstu,
eða til 1890, hefur aftur fækkað og er þá fóiks-
fjöldinn 70,927. Þessu hafa valdið Vesturfarirnar.
x árslok 1895 eru landsbúar 73,449.
Síðan 1872 hafa 9,000 íslendingingar flust af
landi burt. Þar af má ætla, að dánir sjeu 900,
verða þá eftir 8,100. Fólksfjölgunin á þessari öld
(95 árum) er þá 34,300 eða 73%'. en á fyrri öld
fækkaði fólkinu um 6 %■
30. okt. síðastl. vígði Valdimar prófastur Briem
nýja kirkju á Ólafsvöllum á Skeiðum. 800 manns
var þar þá saman komið og þrír klerkar aðrir.
Kirkjan hafði kostað 3,000 kr.
Bráðapest hefur nú undanfarandi töluvert gert
vart við sig hjer nærsveitis. Af þeim 1000 kind-
um, sem dýralæknirinn hefur bólusett með hinu
nýja bóluefni, hafa 5 drepist, allar á Lágafelli, og
heldur dýralæknirinn, að þær hafi verið sýktar áð-
nr en þær voru bólusettar, enda hafði pestin þá
verið búin að drepa þar eitthvað.
Lúðvík Sigurjónsson veitingamaður á Akureyri
hefur selt veitingahúsið þar Vigfúsi Sigurðssyni
borgara á Vopnafirði.
Jón Jónsson 2. þingm. Norður-Múlasýslu hjelt
10. f.m. leiðarþing í Vopnafjarðarkaupstað. Þar
var rætt um stjórnarskrármálið og lýsti fundurinn
eindregið yfir því, að hann væri mótfallinn frumv.
dr. Valtýs og þakkaði þingmönnum kjördæmisins
fyrir, að þeir hefðu snúist á móti því. Margir
tóku þátt í umræðunum auk þingmannsins: Pjetur
Guðjohnsen, Vigfús Sigfússon borgari, Ólafur Da-
víðsson verslunarstjóri, Jón Jónsson læknir o.fl.
„Austri" flytur nákvæma skýrslu frá þessum
fundi og er hjer kafli úr henni:
„Ólafur Daviðsson lýsti yfir því, að það væri
ekki einungis til að dæma þetta frumvarp að menn
væru hjer komnir, heldur einnig til þess að reyna
að komast að niðurstöðu, hvað gjöra skyldi
eftirleiðis, sjerstaklega ef til þingrofa og
nýrra kosninga kæmi. Vakti hann máls á
miðlunarfrumvarpinu frá 1889 og beindi þeirri
spurningu til þingmannsins, hvort hann gæti nokk-
uð upplýst um, hvernig byr það mundi fá nú, ef
það yrði vakið upp aptur. Taldi hann það frumv.
að sínu áliti hafa verið eitt hið besta, sem frag
hefði komið í þessu'máli, og taldi ýms ákvæði þess,
sem aðgreindi það frá, stjórnarskrárfcumvörpum
fyrri þinga, t.d. um afturköllunarrjett konungs á
lögum, sem landsstjóri staðfestir, ekki svo hættu-
leg, að þar fyrir sje frágangssök að aðhyllast það,
ef mögulegt væri að safna mönnum um það.
Jón alþingismaður svaraði fyrirspurn Ólafs Da-
víðssonar á þá leið, að eftir því sem hann áliti,
væri ekki óhugsandi, að menn gætu safnast um
miðlunarfrumvarpið frá 1889, og kvað sjer þykja
líklegt, að sumir af fylgismönnum dr. Valtýs mundu
aðhyllast það.
Svo er skrifað úr Eyjafirði 30. f. m.:
Tíðin er ágæt. Allir hafa baðað hjer í haust,
en sumum er bövanlega við það.
Pest hefur geingið hjer talsverð og jafuvel ó-
venjulega mikil. Hörgdælingar tóku sig reyndar
til og sendu mann vestur i Skagafjörð eða Húna-
vatnssýslu með makt og miklu veldi til að læra
að bólusetja gegn pest. Maðurinn kom aftur og
átti nú svo sem að skríða til skara gegn pestinni,
en honum hafði þá gleymst að útvega sjer verk-
færi, bvo ekki varð neitt úr neinu. Það er alveg
ókiljanlegt, hvað menn reyna hjer við pestinni;
sumir gefa fjenu inn steinolíu, sumir keilulýsi,
sumir brennivín. sumir krolonolíu, Bumir brama,
og einn heingdi Voltakross á rollu hjerna um dag-
inn. Vonandi er að tilraunir dýralæknisins með
nýja bóluefnið ríði nú pestinni að fullu.
Fjörusótt, sem svo er kölluð, hefur drepið í
vetur talsvert af fje á Hraunum í Fljótum hjá
Guðmundi bónda Davíðssyni.
Nýskeð vildi það slis til á Útskálum, að eitt af
börnum síra Bjama Þórarinssonar, 6 ára gamalt,
datt niður stiga og beið bana af biltunni.
Aflalauster nú hjer við Faxefijann, en á Eyrar-
bakka hefur verið talsverður afli undanfarandi.
Nýlega sendi Nielsen verslunarstjóri þar hingað
með 12 hesta eftir sild í íshúsið.
Einmitt um sama leyti, sem stór-pólitíkin fer rð
fjara úr blöðunum hjer syðra, kemur há-pólitiskt
stórflóð i austfirsku blöðin. Austri fylgir þar ein-
dregið stefnunni irá ’89, en Bjarki skáld hefur
verið leiddur inn á þyrnistig Valtýskunnar. í
þeirri viðureign ber Skafti jötunn langt af nafna
vorum.
(Privat): En það er öllum góðum mönnum hinn
mesti haimur, nafni sæll, að jafn fagurgalandi hani
og þú, skuli hafa gert sig að illvíðrakráku austur
á landshorni og vera að krunka þar um pólitík,
sem þú hefur ekkert vit á. Jeg vildi láta setja
þig hjer upp á kirkjubustina; þar ættirðu að breiða
úr Btjelinu á hverjum helgidegi og gala fyrir fólk-
ið á meðan prestarnir eru í stólnum. Um hitt
munar ekkertíöllu garginu, þð þú sjert að krunka
um pólitíkina.
Vinnumaður á Eyjólfsstöðum í Vatnsdal hefur
nýlega fyrirfarið sjer. Hann hafði komið utan af
Blönduósi seint um kvöld; næsta morgun var
hann horfinn og hafði skilið eftir brjef til hús-
bónda sins og kvaðst nú „halda til Heljir“. Hald-
ið er að hann hafi geingið í Vatnsdalsá.
Reykjavík.
Til minnis.
Landsba'tkinn opinn dagl. kl. 11 árdegis til 2 siðdegis. —
Bankastjóri við kl. 11VS—1‘/«. — Annar gæslustjðri
við kl. 12—1.
Söfnunarsjóðurinn opinn i barnaskðlanum kl. 5—6 stð-
degis 1. mánud. 1 hverjum mánuði.
Landsbókasafnið: Lestarsalur opinn daglega frá kl. 12—
2 siðd.; á mánud, mvkd. og ld. til kl. 3 sd. — Útlán
sömu daga.
Fomgripasafnið opið mvkd. og ld. kl. 11—12 árdegis.
Bœjarsjórnar-fundir 1, og 3 fmtd. i mán., kl. 5 siðdegis.
Fátækranefndar-íaniiic 2 og 4. fmtd. i mán., kl. 6 síðd.
Náttúrugripasafnið (i Glasgow) opið hvern sunnudag kl.
2—3 siðdegis.
Nú hafa verið inndæl veður^leingi undanfarandi,
logn og lítið frost,'morguarnir hjelugráir, dagarn-
ir svalir og sólarlitlir, kvöldin kyr og laung með
tunglskini og tindrandi stjörnum.
Og nú er fólkið að búa sig undir jólin. Hver
búð er „uppljómuð" og alstaðar er nú verið að
raða niður á „jólaba*arana“, Bem kaupmennirnir
auglýsa í hverju blaði. Svo kemur kvenfólkið of-
an sveitunum með eina krónu í vasanum og biður
um „bazar“ til jólanna.
Nú er lika „Leikfjelag Reykjavíkur“ að fara
á stað. Það hjelt síðustu æfingu í tveim leikjum
á fimmtudagskvöldið og byrjar að leika i kvöld.
Með „Laura“ siðast kom hingað norskur trúboði
frá Kristjaníu, David Östlund_,að nafni. Hann heyr-
ir til þeim trúarflokki, sem nefnast „Adventistar11;
þeir trúa á endurkomu jKrists til jarðrikis o. s.frv.
„Laura“ fór hjeðan fyrra fimmtudag. Með henni
fóru, auk þeirra, serrráður'ehgetið: Sigurður Thor-
oddsen cand. polyt. til þess að sja um smiðar á
brúm, sem reisa skal næsta sumar, stud. jur. Jens
B. Waage, Nielsen verslunarmaður frá Bryde, Riis
kaupmaður, Eriksen adjutant frelsishersins ogkona
hans.
Flestum eða öllum Reykvíkingum munhafavirst
aðfinningar þær, sem nýlega komu fram í „ís-
landi" við saunginn í dómkirkjunni, vera að öllu
maklegar. í síðasta blaði ritaði saungstjóri
herra Jónas Helgason um sama efni. Og með
því að hann er samdóma því áliti, sem fram kom
í greininni í „íslandi11, bæði að saungnum sje mjög
ábótavant og líka hvernig úr honum verði bætt,
þá mætti ætla, að þeir, sem framkvæmdarvaldið
hafa I þessu máli, fyndu því fremur ástæðu til að
gera eitthvað til umbóta á saungnum.
Nýja kirkjuklukkan er nú komin upp í dóm-
kirkjuturninum; það er stundaklukka og úrskífur
öllumegin svo hvítar og bjartar, að Valdimar As-
mundsson sjer nú á klukkuna neðan af götu,
hversu staurblindur sem hann geingur framhjá.
Fj.konan er alltaf að hrósa sjer af aldrinum og
telja sjer hann tilgildis. Það er þó fullreynt, að
henni ferst sem öðrum portkonum, og verður hún
því óútgeingilegri, sem hún eldist meir.
í nðtt, sem leið drapst hestur hjer í bænum úr
miltÍBbraudi.
Eftirmiðdagsguðsþjónusta á morgun kl. 5 e. h.
Frelsisherinn ætlar að halda skemmtisamkomu
fyrir fátæk börn einhvern daginn eftir helgina, á
mánudiginn, þriðjud. eða miðvikud. Þar á að
verða jólatrje og margt annað, sem þeim þykir
væut um.
Hitt og þetta.
— Óvenjulega mikil stjörnuhröp eru væntanleg
1899.